عبودیت در لغت

این مدخل زیرشاخهٔ بحث بندگی خدا است. بندگی خدا از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عبودیت در لغت - بندگی خدا در قرآن - بندگی خدا در نهج البلاغه - بندگی خدا در فقه سیاسی - بندگی خدا در معارف دعا و زیارات - بندگی خدا در معارف و سیره سجادی - بندگی خدا در معارف و سیره علوی - بندگی خدا در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

عبودیت درلغت، به معنای نهایت اظهار تذلل و انقیاد و خضوع در برابر مولا است؛ چنان که خداوند، عبادت و ابراز خشوع در درگاه الهی را مقابل استکبار بیان فرموده است: ﴿إِنَّ الَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ لَا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَيُسَبِّحُونَهُ وَلَهُ يَسْجُدُونَ﴾.

بر این اساس، لغت «عبد» وصف برای انسانی قرار می‌گیرد که مملوک غیر است و از خود چیزی ندارد و همه امور او در اختیارمولای او است.

در اصطلاح دینی، واژه «عبد» ملازم با فقر و ناداری و ذلت در درگاه مولا است؛ چنان که به راه کوبیده شده در اثر کثرت رفت و آمد و در نتیجه هموار، «طریق مُعبَّد» می‌گویند؛ لذا عبد کسی است که خود و متعلقاتش از آن مولای او است و خود نادار و فقیر و ذلیل در خانه مولا است.

در این راستا، عبودیت در رابطه با خداوند معنای عمیق‌تری پیدا می‌کند؛ زیرا رابطه مالکیت و مملوکیت انسان با خداوند، دائر مدار خالقیت است؛ خداوند مالکی است که خالق ذات و هستی بندگان است. از این رو، عبودیت در فرهنگ دینی، یعنی مملوکیتی که همه امور عبد، ذاتاً و وصفاً و فعلاً متعلق به خداوند است. عبودیت در این فرهنگ، به معنای معرفت به بندگی و ناداری و فقر خود در مقابل خداوند است. از آنجا که فقر و ذلت در درگاه الهی و عبودیت خداوند ملازم یکدیگر هستند، از این منظر، اگر هدف از خلقت انسان، بنا بر آیه ۵۶ سوره ذاریات، عبودیت است، پس درک حقیقت بندگی، ملازم با معرفت به درجه فقر و ذلت و نیازمندی انسان‌ها در درگاه الهی است.

منابع

1. فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۳