علم معصوم به اسماء
مقدمه
علم به اسماء و صفات الهی، یکی دیگر از دانشهای ارزشمند است که به برخی از برگزیدگان خداوند عطا شده است. خداوند در چند آیه سوره بقره، از حادثه مهم آفرینش حضرت آدم(ع)، سخن می‌گوید. خداوند متعال پیش از آفرینش حضرت آدم(ع) موضوع آفرینش او را به عنوان جانشین خود در زمین با فرشتگان در میان گذاشت. فرشتگان از خلقت چنین موجودی تعجب کردند؛ زیرا معتقد بودند که با وجود آنان نیازی به وجود موجودی نیست که در زمین فساد کرده و خونریزی به پا می‌کند. خداوند متعال به آنان فرمود که حقایقی را می‌داند که آنان نمی‌دانند. خداوند سبحان، حضرت آدم(ع) را آفرید، سپس به او علم الأسماء را به طور کامل آموخت ﴿وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا﴾ [۱] اسمای آن اسماء را بر فرشتگان عرضه کرد و از آنان خواست که از نامهایشان خبر دهند فرشتگان اظهار عجز کردند، خداوند متعال از آدم خواست که از اسامی‌آنان به فرشتگان خبر دهد و او فرشتگان را از نام‌های آنان آگاه ساخت. پیداست که آگاهی از آن نام‌ها بسیار مهم بوده است، از گفت و گوهای آمده در آیات یاد شده به عنوان می‌توان این گونه استنباط کرد که در حقیقت دلیل و توجیه خلقت حضرت آدم(ع) خلیفه خداوند در زمین به جای فرشتگان، فرا گرفتن علم الاسماء بوده است؛ زیرا خداوند در مقابل سؤال فرشتگان از دلیل خلقت آدم به عنوان خلیفه‌اش در زمین، علم او به اسماء را به رخ فرشتگان کشید و آنان نیز پس از آگاهی از این ۲ توانایی و مقام، قانع شدند و به دستور خداوند بر حضرت آدم(ع) سجده کردند این اسماء و صفات، از مصادیق غیب آسمانها و زمین به شمار می‌آیند؛ زیرا شناخت کامل اسماء و صفات خداوند برای اکثر افراد و حتی فرشتگان میسر نیست. شناخت امور جهان مادی مانند کوه‌ها، دره‌ها، درختان و... اگر چه برای زندگی انسان در دنیا مفید است؛ اما به تنهایی فضیلتی نیست که معیار و ملاک برتری حضرت آدم(ع) بر فرشتگان باشد و خداوند به وسیله آن بر حضرت آدم(ع) منت گذاشته و شایستگی او را برای خلافتش در زمین اثبات کند. افزون بر آن، فرشتگان مقرب نیازی ندارند که از الفاظ و عبارات عالم ماده آگاه باشند؛ آنان بدون این الفاظ از انگیزه‌ها، گفتار و کردار بشر آگاه می‌شوند. و تدبیر کننده جهان مادی مأموریت‌های الهی را در عالم ماده انجام می‌دهند هستند؛ بنابراین از این گونه علوم در صورت نیاز آگاه بوده و در نتیجه نمی‌توان علم الاسماء را به این دانشها تفسیر کرد، مراد از این اسماء، صرف دستیابی به لوح محفوظ یا سرچشمه‌های علوم هستی نیز نمی‌تواند باشد؛ زیرا اگر چه تمام حقایق در لوح محفوظ موجود است؛ اما این علم به تنهایی، برتری انسان بر فرشتگان و مسجود فرشتگان شدن حضرت آدم(ع) را توجیه نمی‌کند به هر حال علم الاسماء، یکی دیگر از مصادیق علوم ویژه و پنهانی است که خداوند به حضرت آدم(ع) آموخت[۲].
منابع
پانویس
- ↑ و همه نام‌ها را به آدم آموخت؛ سوره بقره، آیه: ۳۱.
- ↑ خوش‌باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین؛ ص۱۲.