عون بن جعفر طیار در تاریخ اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عون بن جعفر طیار است. عون بن جعفر طیار از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عون بن جعفر طیار در تاریخ اسلامی - عون بن جعفر طیار در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردمقدمه
«عون»، مکنّی به ابوالقاسم[۱]، فرزند جعفر بن ابی‌طالب (ع) و اسماء بنت عمیس خثعمیه است[۲]. او در حبشه دیده به جهان گشود[۳]. سال تولدش به خوبی دانسته نیست ولی چون در واقعه جانسوز عاشورا ۵۶ یا ۵۷ ساله بوده است[۴]، سالزاد وی به احتمال ۴ یا ۵ ه. ق می‌باشد.
بنابه گزارش یعقوبی، پیامبر (ص)، پس از شهادت جعفر طیار در جنگ مؤته در سال هشتم ه. ق عون و دو برادرش عبدالله بن جعفر و محمد بن جعفر را در آغوش گرفت و نوازش کرد[۵].
در گزارش دیگری آمده است: پیامبر (ص)، فرزندان او را طلبید و به آرایشگر دستور داد سر آنها را بتراشد و سپس فرمود: عون در خلقت و اخلاق شبیه من است[۶].
عون از بیعت کنندگان با علی (ع) و از یاران آن حضرت بود[۷] که در تمام جنگ‌هایش شرکت داشت[۸].
امیرالمؤمنین (ع)، دخترش، ام کلثوم (زینب صغری) را به ازدواج عون درآورد [۹].
رجال‌نویسان و مورّخان گفته‌اند: از عون فرزندی باقی نمانده[۱۰] و یا نسلش مشهور نیست، ولی برخی گفته‌اند از او دو فرزند باقی مانده است[۱۱].
عون پس از شهادت امام علی (ع) به امام حسن (ع) و سپس به امام حسین (ع) پیوست و با کاروان حسینی، به اتّفاق همسرش از مدینه به کربلا آمد[۱۲].
روز عاشورا، پس از علی اکبر (ع) و به قولی عبدالله بن مسلم در سنّ ۵۶ یا ۵۷ سالگی به میدان رفت و نبردی دلاورانه کرد. سی سوار و هیجده پیاده را به هلاکت رساند ولی زید بن رقاد جهنی و عروة بن عبدالله خثعمی اسبش را پی کرده و او را به شهادت رساندند[۱۳]. عبیداللّه بن زیاد سر وی را با سر مبارک امام حسین (ع) نزد یزید بن معاویة فرستاد[۱۴].
رجزی که هنگام نبرد می‌خواند چنین است:
| إنْ تُنْكِرُونِي فَأَنَا ابْنُ جَعْفَر | شَهيدُ صِدْق فِي الْجِنانِ أَزْهَرُ | |
| يَطيرُ فيها بِجَناح أَخْضَر | كَفى بِهذا شَرَفاً في الَْمحْشَ[۱۵] |
- اگر مرا نمی‌شناسید، من پسر جعفرم که از روی صداقت به شهادت رسید؛ و در بهشت پرتوافشان است و با بال سبز پرواز می‌کند. در قیامت همین شرف مرا بس.
برخی از معاصرین شهادت عون در کربلا را توهّم دانسته، می‌گویند آن‌که در کربلا به شهادت رسید عون بن عبدالله بن جعفر است نه عون بن جعفر[۱۶].[۱۷]
منابع
جمعی از نویسندگان، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا
پانویس
- ↑ ذخیرة الدارین، ص۱۶۷؛ وسیلة الدارین، ص۲۴۲.
- ↑ نسب قریش، ص۸۱؛ المعارف، ص۲۷۶؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۴۴، مؤسسه اعلمی؛ الاشتقاق، ص۳۲۱.
- ↑ نسب قریش، ص۸۱؛ تذکرة الخواص، ص۱۷۲.
- ↑ ذخیرة الدارین، ص۱۶۹؛ وسیلة الدارین، ص۲۴۳.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۶۵.
- ↑ تذکرة الخواص، ص۱۷۳؛ اسدالغابة، ج۴، ص۱۵۷؛ الاصابة، ج۴، ص۶۱۸. نیز گفته‌اند: پیامبر (ص) فرمود: او در خلقت و اخلاق شبیه پدرش می‌باشد. (ذخیرة الدارین، ص۱۶۷).
- ↑ رجال طوسی، ص۵۰.
- ↑ ذخیرة الدارین، ص۱۶۷؛ وسیلة الدارین، ص۲۴۲ به نقل از نصر بن مزاحم چنین مطلبی در «وقعة صفین» وجود ندارد.
- ↑ الطبقات الکبری، ج۸، ص۴۶۳؛ جمهرة انساب العرب، ص۳۸؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۳۵۵.
- ↑ انساب الاشراف، ج۲، ص۴۵، مؤسسه اعلمی؛ المعارف، ص۲۰۶.
- ↑ المعارف، ص۲۰۶.
- ↑ ذخیرة الدارین، ص۱۶۹؛ وسیلة الدارین، ص۲۴۳؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۳۵۵.
- ↑ ذخیرة الدارین، ص۱۶۹؛ وسیلة الدارین، ص۲۴۳؛ نیز ر. ک: (مروج الذهب، ج۲، ص۳۰۰، المجدی، ص۲۹۶؛ لباب الانساب، ج۱، ص۳۶۱ به اختصار.) درباره سرانجام عوم دو قول دیگر نیز وجود دارد: ۱- کشته شدن در فتح شوشتر در سال ۱۷ یا ۱۹ ه.ق در زمان خلافت عمر. (المعارف، ص۲۰۶، اسدالغابة، ج۴، ص۱۵۷؛ الاصابة، ج۴، ص۶۱۹) ولی این نظر نادرست است (الانساب، ج۲، ص۴۴)؛ زیرا به گفته شیخ مفید عون پس از مرگ عثمان با امام علی (ع) بیعت کرد (مصنفات شیخ مفید، ج۱، الجمل، ص۱۰۷) بنابراین ممکن نیست که در زمان عمر کشته شده باشد. ۲- شهادت وی در صفین (انساب الاشراف، ج۲، ص۴۵)، مؤسسه اعلمی.
- ↑ انساب الاشراف، ج۲، ص۴۵، مؤسسه اعلمی.
- ↑ ذخیرة الدارین، ص۱۶۹؛ وسیلة الدارین، ص۲۴۳. رجز فوق در (مناقب، ج۴، ص۱۱۵؛ مقتل الحسین (ع)، خوارزمی، ج۲، ص۳۱، انوارالهدی و همچنین وسیلة الدارین، ص۲۴۱) به عون بن عبدالله بن جعفر نسبت داده شده است.
- ↑ قاموس الرجال، ج۸، ص۲۸۳.
- ↑ جمعی از نویسندگان، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ص۲۹۶-۲۹۸.