غنیمت در معارف و سیره امام کاظم
این مدخل زیرشاخهٔ بحث غنیمت است. غنیمت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: غنیمت در قرآن - غنیمت در فقه سیاسی - غنیمت در فقه اسلامی - غنیمت در معارف و سیره امام کاظم - غنیمت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردغنیمتها از نظر امام کاظم(ع)
از امام کاظم(ع) روایت شده است که فرمود: «يُؤْخَذُ الْخُمُسُ مِنَ الْغَنَائِمِ فَيُجْعَلُ لِمَنْ جَعَلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ يُقْسَمُ أَرْبَعَةَ أَخْمَاسٍ بَيْنَ مَنْ قَاتَلَ عَلَيْهِ وَ وَلِيَ ذَلِكَ، قَالَ: وَ لِلْإِمَامِ صَفْوُ الْمَالِ أَنْ يَأْخُذَ الْجَارِيَةَ الْفَارِهَةَ وَ الدَّابَّةَ الْفَارِهَةَ وَ الثَّوْبَ وَ الْمَتَاعَ مِمَّا يُحِبُّ وَ يَشْتَهِي فَذَلِكَ لَهُ قَبْلَ قِسْمَةِ الْمَالِ وَ قَبْلَ إِخْرَاجِ الْخُمُسِ»؛ خمس (یک پنجم) غنیمت‌ها را برگرفته، برای کسانی که خداوند- عزّ و جلّ- مقرر فرموده هزینه می‌شود و بقیه غنیمت‌ها (چهار پنجم) میان جنگجویان و متولی تدارک جنگ تقسیم می‌شود. سپس فرمود: برگزیده غنایم از آن امام است به این ترتیب که پیش از تقسیم غنایم و خارج کردن خمس، کنیز زیبا، چارپای راهوار، جامه و کالاهایی را که دوست می‌دارد برای خود برمی‌دارد.
سپس امام کاظم(ع) فرمود: «وَ لَيْسَ لِمَنْ قَاتَلَ شَيْ‌ءٌ مِنَ الْأَرَضِينَ وَ لَا مَا غَلَبُوا عَلَيْهِ إِلَّا مَا احْتَوَى عَلَيْهِ الْعَسْكَرُ، وَ لَيْسَ لِلْأَعْرَابِ مِنَ الْغَنِيمَةِ شَيْ‌ءٌ وَ إِنْ قَاتَلُوا مَعَ الْإِمَامِ لِأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ(ص) صَالَحَ الْأَعْرَابَ أَنْ يَدَعَهُمْ فِي دِيَارِهِمْ وَ لَا يُهَاجِرُوا عَلَى أَنَّهُ إِنْ دَهِمَ رَسُولَ اللَّهِ(ص) مِنْ عَدُوِّهِ دَهْمٌ أَنْ يَسْتَفِزَّهُمْ فَيُقَاتِلَ بِهِمْ وَ لَيْسَ لَهُمْ فِي الْغَنِيمَةِ نَصِيبٌ وَ سُنَّةٌ جَارِيَةٌ فِيهِمْ وَ فِي غَيْرِهِمْ. وَ الْأَرْضُ الَّتِي أُخِذَتْ عَنْوَةً بِخَيْلٍ أَوْ رِكَابٍ فَهِيَ مَوْقُوفَةٌ مَتْرُوكَةٌ «۲» فِي يَدَيْ مَنْ يَعْمُرُهَا وَ يُحْيِيهَا وَ يَقُومُ عَلَيْهَا عَلَى مَا يُصَالِحُهُمُ الْوَالِي عَلَى قَدْرِ طَاقَتِهِمْ مِنَ الْحَقِّ النِّصْفِ وَ الثُّلُثِ وَ الثُّلُثَيْنِ، عَلَى قَدْرِ مَا يَكُونُ لَهُمْ صَالِحاً وَ لَا يَضُرُّهُمْ»؛ «جنگجویان حقی از زمین و آنچه در منطقه تحت تصرف آنان است ندارند، مگر آنچه را که لشکریان بر آن دست یافته‌اند. اعراب نیز از غنایم بهره‌ای ندارند، اگرچه در کنار امام(ع) جنگ کرده باشند؛ زیرا رسول خدا(ص) با اعراب بر این امر مصالحه کرد که آنان در سرزمین خود بمانند و هجرت نکنند، مشروط بر اینکه اگر پیامبر(ص) از سوی دشمن مورد حمله ناگهانی دشمن قرار گرفت، اعراب را به جنگ با آن گسیل دارد و با همراهی آنان به جنگ با دشمن بپردازد، اما سهمی از غنیمت نداشته باشند و سنت پیامبر(ص) درباره آنان و غیر آنان جاری است.
اما زمینی که به زور و چیرگی و تاختن اسب گرفته شده باشد براساس مصالحه والی و توان آبادکننده آن، در قبایل نصف، یک سوم یا دو سوم عایدات، به گونه‌ای که به عاملان بر آن زمین زیان نرسد و مصلحت آنان در نظر گرفته شود، در اختیار ایشان می‌ماند»[۱].[۲]
منابع
پانویس
- ↑ اصول کافى، ج۵، ص۴۴.
- ↑ سید منذر حکیم،سید منذر، پیشوایان هدایت، ج۹، ص ۳۳۱.