قریتین
مقدمه
﴿وَقَالُوا لَوْلَا نُزِّلَ هَذَا الْقُرْآنُ عَلَى رَجُلٍ مِنَ الْقَرْيَتَيْنِ عَظِيمٍ﴾[۱]. اگر خواسته باشیم جمعبندی از جستارهای خویش در باب شناخت «قریتین» (دو قریه) داشته باشیم باید در همین ابتدا گذری به داستانی که منجر به نزول این آیه شده است داشته باشیم. قریتین یک بار در قرآن و در همین آیه ذکر شده است. «در آیات قبل، سخن از بهانهجوئیهای مشرکان در برابر دعوت پیامبران بود، گاه آن را سحر میخواندند و گاه به تقلید نیاکانشان متوسل شده به سخن خدا پشت میکردند. در آیات مورد بحث به یکی دیگر از بهانههای واهی و بیاساس آنان اشاره کرده [است][۲].
آنان معتقد بودند «رسالت مقامی شریف و الهی است و چنین مقامی سزاوار نیست به هر کسی داده شود، بلکه باید به کسی داده شود که فی نفسه شریف باشد و در قوم خود حکمفرما و مطاع باشد، رسول خدا(ص) مردی فقیر است که به همین جهت شرافت و مقامی را ندارد[۳]. «پس معلوم میشود این قرآن که بر فرد فقیری مانند محمد نازل شده از طرف خدا نیست»[۴] «آنها از یک نظر حق داشتند به سراغ چنین بهانههائی بروند؛ زیرا از دیدگاه آنها معیار ارزش انسانها، مال و ثروت و مقام ظاهری و شهرت آنان بود، این سبک مغزان تصور میکردند: ثروتمندان و شیوخ ظالم قبائل آنها، مقربترین مردم در درگاه خدا هستند؛ لذا تعجب میکردند که این موهبت نبوت و رحمت بزرگ الهی، چرا بر یکی از این قماش افراد نازل نشده است؟ و به عکس بر یتیم و فقیر و تهیدستی به نام محمد(ص) نازل شده، این باورکردنی نیست!»[۵].[۶]
مراد از قریتین
المنجد مراد از قریتان را از شهرهای مکه و طائف میداند[۷] آیتالله مکارم نیز چنین نظری دارند[۸]. برخی بزرگوران هم منظور از فریتین را مکه و طائف دانسته است[۹] مفسران بیان کردهاند که منظور مشرکان، ولید بن مغیره در مکه یا عروه بن مسعود ثقفی در طائف بوده است[۱۰] هر چند بعضی نام عتبه بن ربیع از مکه و حبیب بن عمرو ثقفی از طائف را نیز به میان آوردهاند[۱۱] صاحب المیزان هم اینها را به نقل از قتاده و مجاهد و ابن عباس که در مجمع البیان مذکور است آورده و خاطر نشان ساخته است: لکن حق مطلب این است که این تطبیقها از خود نامبردگان بوده و گرنه مشرکین شخص معینی را در نظر نداشتند، به طور مبهم گفتهاند جا داشت یکی از بزرگان مکه و طائف پیامبر بشوند و این معنا از ظاهر آیه به خوبی استفاده میشود»[۱۲].
نتیجه
از میان آنچه گفته شد مشخص میشود که قریتین همان «شهر مکه و شهر طائف» میباشند. واژه مکه هم همانند قریتین، یک بار در قرآن ذکر شده است که در جای خود مورد بررسی قرار گرفته است. اما طائف در جنوب مکه به فاصله چهار فرسنگ قرار دارد و ییلاق مکه به شمار میرود میوه فراوان دارد و از ایستگاههای تجاری یمن و شام بود[۱۳].[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ «و گفتند: چرا این قرآن بر مردی سترگ از این دو شهر (مکّه و طائف) فرو فرستاده نشد؟» سوره زخرف، آیه ۳۱.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۲۱، ص۶۰.
- ↑ تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۵۴.
- ↑ خلاصه تفاسیر، ص۱۲۶۶.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۲۱، ص۶۱.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۶۹۰.
- ↑ ر.ک: المنجد، ص۱۴۳۸.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۲۱، ص۶۰.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۸، ص۱۵۴.
- ↑ اطلس قرآن، ص۱۹۷.
- ↑ المیزان، ج۱۸، ص۱۵۴.
- ↑ المیزان، ج۱۸، ص۱۵۴.
- ↑ اطلس قرآن، ۳۸۲.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۶۹۲.