مؤمن در کلام اسلامی

مقدمه

بسته به تعاریفی که متکلمان از ایمان به دست داده‌اند، "مؤمن" تعاریف متعددی گرفته است. بنابر تعریف مشهور شیعه، مؤمن کسی است که به توحید و لوازم آن- نبوت، معاد، امامت و همه آورده‌های پیامبر اسلام (ص)- باور آوَرَد و با زبان بدان اقرار کند. در نظرگاه قرآنی، باور و یقین به تنهایی کافی نیست^[۱]؛ همان سان که اقرار زبانی به تنهایی کافی نیست^[۲]^[۳].
در کلام و فقه شیعه، اعتقاد به امامت امامان معصوم (ع) از ارکان ایمان است و بدون آن، ایمان مصداق نمی‌یابد هر چند اسلام تحقق می‌یابد^[۴]. در عرف مردم، کسی را مؤمن گویند که اهل تعبد و عبادت است و به واجبات و مستحبات دینی پای‌بندی می‌کند^[۵]^[۶].
قرآن کریم از ایمان و اهل ایمان بسیار سخن گفته است. در برخی آیات مؤمن راستین کسی است که به خدا و رسول ایمان دارد و اهل شک و تردید نیست و با مال و جان به راه خدا جهاد می‌کند^[۷]^[۸].
روایات بزرگان معصوم (ع) نیز از ایمان و مؤمن بسیار یاد کرده‌اند. برخی از این روایات سیمای مؤمن آرمانی را ترسیم می‌کنند؛ از آن جمله در روایتی آمده است: مؤمن آن است که به وقت خشم و رضا گناه نکند و به باطل نگراید و از حق روی برنتابد و چون قدرت می‌یابد، به تعدی نمی‌لغزد و دست به ناحق نمی‌آلاید^[۹]^[۱۰].

منابع

فرهنگ شیعه

پانویس

↑ وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ ؛ سوره نمل، آیه ۱۴.
↑ قَالَتِ الأَعْرَابُ آمَنَّا قُل لَّمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِن قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَإِن تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لا يَلِتْكُم مِّنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ؛ سوره حجرات، آیه ۱۴؛ الرسائل العشرة، ۱۰۳؛ کشف المراد، ۳۳۹؛ خلاصة المنهج‌، ۱/ ۱۸.
↑ فرهنگ شیعه، ص 434.
↑ حق الیقین فی معرفة اصول الدین‌، ۲۳۵.
↑ گفتارهای معنوی‌، ۱۹۹.
↑ فرهنگ شیعه، ص 434.
↑ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ؛ سوره حجرات، آیه ۱۵.
↑ فرهنگ شیعه، ص 434.
↑ میزان الحکمة، ۱/ ۲۰۶.
↑ فرهنگ شیعه، ص 434.

[1] وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ ؛ سوره نمل، آیه ۱۴.

[2] قَالَتِ الأَعْرَابُ آمَنَّا قُل لَّمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِن قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَإِن تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لا يَلِتْكُم مِّنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ؛ سوره حجرات، آیه ۱۴؛ الرسائل العشرة، ۱۰۳؛ کشف المراد، ۳۳۹؛ خلاصة المنهج‌، ۱/ ۱۸.

[3] فرهنگ شیعه، ص 434.

[4] حق الیقین فی معرفة اصول الدین‌، ۲۳۵.

[5] گفتارهای معنوی‌، ۱۹۹.

[6] فرهنگ شیعه، ص 434.

[7] إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ؛ سوره حجرات، آیه ۱۵.

[8] فرهنگ شیعه، ص 434.

[9] میزان الحکمة، ۱/ ۲۰۶.

[10] فرهنگ شیعه، ص 434.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]