مبطلین در فقه سیاسی

مقدمه

«مبطلین»، ستیزه‌گران گمراه. گروهی که در جست‌وجوی یافتن حق نبوده و از روی تمایلات غیر منطقی و برای رسیدن به اهداف مادی و دنیوی، سیاست و شیوه‌ای را در مخالفت با دولت اسلامی مطرح می‌کنند و با تبلیغات گمراه کننده، مردم را به شورش و قیام وامی‌دارند. برخی از فقها این گروه را از بغاة نشمرده و آنها را تحت عنوان مبطلین (ستیزه‌گران گمراه) آورده‌اند^[۱] و بعضی دیگر چون صاحب جواهر، آنان را از بغاه دانسته‌اند^[۲]؛ زیرا قاسطین (شورشیان شام به سرکردگی معاویه) و ناکثین (شورشیان پیمان‌شکن به سرکردگی طلحه، زبیر و عایشه) که علی(ع) با آنان جنگید، قیامشان علیه امام به دلیل اشتباه و یا خطا در اجتهاد نبوده است. بر اساس حدیث نبوی که درباره کشته شدن عمار به دست قاسطین آمده «تَقْتُلُكَ الْفِئَةُ الْبَاغِيَةُ»^[۳] و همچنین در حدیث دیگر که علی(ع) از پیامبر(ص) درباره گروهی که باید با آنها بجنگد پرسش می‌کند، می‌فرماید: «وَ هُمْ مُخَالِفُونَ لِسُنَّتِي وَ طَاعِنُونَ فِي دِينِي»^[۴] (آنها کسانی هستند که با سیره و سنت من مخالفت می‌ورزیدند و در دین من انحراف ایجاد می‌کنند). کلمه «الْفِئَةُ» در هر دو حدیث اشاره به آیه مربوط به فئه باغیه^[۵] است^[۶].^[۷]

منابع

عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی ج۲

پانویس

↑ تذکرة الفقهاء، ج۱، ص۵۵۴.
↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۲۶؛ دعائم الاسلام، ج۱، ص۳۹۲.
↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۲۶؛ دعائم الاسلام، ج۱، ص۳۹۲.
↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۲۶؛ دعائم الاسلام، ج۱، ص۳۹۲.
↑ ﴿وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ﴾ «و اگر دو دسته از مؤمنان جنگ کنند، میان آنان را آشتی دهید پس اگر یکی از آن دو بر دیگری ستم کرد با آن کس که ستم می‌کند جنگ کنید تا به فرمان خداوند باز گردد و چون بازگشت، میان آن دو با دادگری آشتی دهید و دادگری ورزید که خداوند دادگران را دوست می‌دارد» سوره حجرات، آیه ۹.
↑ فقه سیاسی، ج۳، ص۳۱۱-۳۱۲.
↑ عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی ج۲، ص ۴۷۲.

[1] تذکرة الفقهاء، ج۱، ص۵۵۴.

[2] جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۲۶؛ دعائم الاسلام، ج۱، ص۳۹۲.

[3] جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۲۶؛ دعائم الاسلام، ج۱، ص۳۹۲.

[4] جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۲۶؛ دعائم الاسلام، ج۱، ص۳۹۲.

[5] ﴿وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ﴾ «و اگر دو دسته از مؤمنان جنگ کنند، میان آنان را آشتی دهید پس اگر یکی از آن دو بر دیگری ستم کرد با آن کس که ستم می‌کند جنگ کنید تا به فرمان خداوند باز گردد و چون بازگشت، میان آن دو با دادگری آشتی دهید و دادگری ورزید که خداوند دادگران را دوست می‌دارد» سوره حجرات، آیه ۹.

[6] فقه سیاسی، ج۳، ص۳۱۱-۳۱۲.

[7] عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی ج۲، ص ۴۷۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]