محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب همدانی در معارف و سیره رضوی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

آشنایی اجمالی

او محدثی جلیل القدر و از بزرگان علمای شیعه و راویان عظیم‌الشان بوده که فقهاء و علمای امامیه از او در کتب و آثار خود تجلیل کرده‌اند.

شیخ طوسی در رجال خود در باب اصحاب امام جوادS و امام هادیS گوید: محمد بن حسین بن ابی خطاب از ثقات اهل کوفه است و در فهرست گفته: محمد بن حسین بن ابی خطاب از مؤلفان و محدثان امامیه می‌باشد و کتاب‌هایی نیز تالیف کرده و در نقل حدیث ثقه و مورد اطمینان می‌باشد، کتاب لؤلؤة و نوادر از آثار اوست.

ابوالعباس نجاشی گوید: محمد بن حسین بن ابی خطاب از اصحاب جلیل القدر و عظیم‌الشان است و روایات زیادی هم نقل می‌کند، او از ثقات و افراد مورد اعتماد می‌باشد و کتاب‌هایی هم تالیف کرده که از آن جمله کتاب توحید، کتاب معرفت و بداء و کتاب رد بر قدریه و کتاب امامت می‌باشند، او در سال ۲۶۲ درگذشت.

علامه حلی نیز او را در کتاب خلاصه تعریف و توصیف می‌کند و در بخش اول خلاصه که به ثقات و حسان تعلق دارد وی را ذکر کرده و گوید: او دارای تالیفات خوبی است و از بزرگان اهل حدیث است، و روایات او مورد قبول فقهاء و علمای شیعه قرار دارد، و از اصحاب امام جوادS می‌باشد.

او از حضرت رضاS فقط یک حدیث روایت می‌کند، او می‌گوید: ما بر حضرت رضاS وارد شدیم و به آن جناب عرض کردیم در یک حدیث آمده که محمدa خدای خود را در صورت یک جوان که در حدود سی سال داشت مشاهده کرد.

امامS از شنیدن این سخن به سجده رفت و گفت: بارخدایا تو پاک و منزه‌ای، تو را نشناختند و به یگانگیت اقرار نکردند، و از این جهت تو را وصف می‌کنند و برایت جسم و صورت قائل می‌باشند، آنها آن‌طور که هستی تو را نشناختند، آنان چگونه تو را به مخلوقات تشبیه می‌کنند در صورتی که تو مانند نداری.

بار خدایا من تو را آن‌گونه وصف میکنم که خودت خود را تعریف کرده‌ای و من تو را به مخلوقاتت مانند نمی‌کنم، بارخدایا تو اهل هر خیری هستی و مرا با گروه ستمکاران قرار مده، بعد از این حضرت رضاS متوجه ما شدند و فرمودند، هرچه به خیال و وهم شما رسید بدانید که خداوند غیر آن است.

سپس فرمودند: ما آل محمد خط میانه هستیم و افراط و تفریط در ما راه ندارد، غالیان از ما فاصله دارند و مخالفان ما، از ما پیشی نمی‌گیرند، ای محمد مقصود از آن حدیث آن است هنگامی که رسول خداa عظمت خداوند را مشاهده کرد در سن یک جوان سی ساله بود. ای محمد خداوند را بزرگ بشمار و او را به مخلوقات مانند مکن.[۱]

منابع

پانویس