مفوضه (از غلات شیعه)
مفوضه (از غلات شیعه) از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مفوضه در فرق و مذاهب - مفوضه در کلام اسلامی - مفوضه در تاریخ اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
عبدالجلیل رازی در النقض می‌‌گوید: «شیعه را مفوضه نامیده‌اند، چرا که ایشان می‌‌گویند خدا، قیامت، کارها را به علی (ع) تفویض می‌‌کند»[۱].
اسفراینی در التبصیر فی الدین، ایشان را همان غرابیه معرفی کرده است[۲].
سیدعلی جرجانی در تعریفات العلوم و تحدیدات الرسوم به فرقه ای با این عنوان اشاره کرده و می‌‌نویسد: «ایشان معتقدند خداوند خلق دنیا را به محمد (ص) تفویض کرده است»[۳]. وی این نام را به صورت اسم مفعول ضبط کرده است. مرتضی رازی در تبصرة العوام همین مطلب را ذکر کرده و علاوه بر پیامبر، امامان را نیز به این مجموعه اضافه نموده است. وی می‌‌نویسد: «گروهی از ایشان می‌‌گویند محمد (ص) و امامان (ع) آمر و ناهی و حاکمند و خدا تفویض خلق و احیاء و اماته به ایشان کرد و رسول و امامان مستحق عبادتند و ایشان را نامها نهند به اسمای خدای تعالی و معتزله و جمله نواصب این حکایت بر علمای امامیان بندند»[۴].
تفسیر انحرافی از مفوضه و غلات
برخی نویسندگان ساکن در غرب، شبهاتی در باره تعدادی از مباحث مرتبط با امامت و ولایت اهل بیت (ع) در کتاب‌ها و مقالات خود منتشر کرده‌اند و تصویری متفاوت از اندیشه‌های علمای شیعه در طول تاریخ ارائه دادند و ادعا کرده‌اند که بیانات علمای سرشناس شیعه - از غیبت صغری تا کنون - با آموزه‌های امامان فاصله دارند! به همین دلیل، برخی منکر عصمت امامان شدند و آنها را به جای معصوم، "علمای ابرار" خوانده‌اند و برخی منکر علم گسترده ائمه یا آگاهی آنان از امور غیبی و امثال ذلک شده‌اند و کسانی که این عقاید را باور دارند، مفوضه و غالی می‌خوانند.
این دسته از نویسندگان، احادیث مربوط به علم گسترده ائمه را دست‌ساخته مفوّضه می‌دانند و در نظر آنان ائمه اهل بیت (ع) تعدادی از علمای ابرار و اتقیای زمان خود بوده‌اند؛ یعنی عالم به احکام و تفسیر قرآن بوده و از والاترین خوبان عصر خود هستند. به عبارت دیگر، آنان از دانشمندان معمولی جامعه چند درجه بالاتر هستند و نباید امور فوق بشری و علم غیب را به آنها نسبت دهیم. این نویسندگان در تحلیل تاریخی خود معتقدند مفوّضه این فکر را از پیش خود درون مذهب شیعه رواج داده‌اند و شیعه صدر اسلام یا علمای قرن سوم و چهارم و پنجم چنین نظری نداشتند! اینان برای توجیه مدعای خود به احادیث لعن و تکفیر مفوضه از سوی ائمه معصومین (ع) نیز بهره جسته‌اند.
این دسته از نویسندگان می‌‌گویند: مفوّضه یک درجه پائین‌تر از غُلات بودند. غُلات برای ائمه مقام ربوبیت قائل بوده و آنها را در حد خدا مطرح می‌کردند اما مفوضه هرچند قائل به ربوبیت ائمه نبودند اما معتقد بودند که خدا وقتی ائمه را خلق کرد رزق و علم و تمام امور تکوینی و تشریعی را در اختیار ائمه قرار داد و تفویض به آنها کرد[۵].
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ النقض، عبدالجلیل رازی، ص۵۳۸.
- ↑ التبصیر فی الدین، اسفراینی، ص۱۲۸.
- ↑ تعریفات العلوم و تحدیدات الرسوم، سیدعلی جرجانی، ص۱۸۳.
- ↑ تبصرة العوام، مرتضی رازی، ص۱۷۶.
- ↑ ر. ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، همگرایی قيام امام حسين (ع) با علم حضرت به شهادت خود و يارانش، بخش سوم.