نظام خانواده در عالم چه جایگاهی دارد؟ (پرسش)
| نظام خانواده در عالم چه جایگاهی دارد؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ سیره خانوادگی معصومان |
| مدخل اصلی | ؟ |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
نظام خانواده در عالم چه جایگاهی دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث سیره خانوادگی معصومان است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی سیره خانوادگی معصومان مراجعه شود.
پاسخ نخست
آقای دکتر مصطفی دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی در کتاب «سیره نبوی» در این‌باره گفته است:
«خانواده نهادی فطری، اساسی و کمالی است. آدمی به سبب فطرت کمال‌جوی خود تشکیل خانواده می‌دهد و هرچه فطرتش بیدارتر و نورانی‌تر باشد، خانواده دوستی‌اش بیش‌تر خواهد بود. از رسول خدا (ص) روایت شده است که فرمود: «كُلَّمَا ازْدَادَ الْعَبْدُ إِيمَاناً ازْدَادَ حُبّاً لِلنِّسَاءِ»[۱].
انسان به فطرت خود که عشق به کمال مطلق است، دارای فطریاتی است که از آن جمله میل و کشش به همسرگزینی و تشکیل خانواده است. تمایل دو عنصر مؤنث و مذکر به یکدیگر جلوه‌ای از نیاز به عشق و وصال است، و والاترین کشش‌ها در هستی، کشش زن و مرد به یکدیگر است. همه هستی در حال کشش و کوشش است، و هیچ کشش و کوششی چون میل و وصل زن و مرد نیست که راز بقای آدمی و کمال هستی در همین است.
حکمت الهی چنین اقتضا کرده است که زن و مرد به یکدیگر میل و کشش و علاقه داشته باشند و عاشق یکدیگر شوند، بلکه همه اجزای جهان بنابر حکمت الهی، جفت آفریده شده‌اند و عاشق یکدیگرند: ﴿وَمِنْ كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ﴾[۲].
هر جزئی از اجزای هستی خواهان جفت خویش است، همان‌گونه که کاه و کهربا جذب یکدیگر می‌شوند و به وصال هم می‌رسند؛ و این حکمت برای آن است که کمال حاصل شود. خدای رحمان ازاین‌رو در زن و مرد نسبت به یکدیگر میل و کشش و علاقه قرار داده است که از اتحاد و اجتماع آن دو، هستی بقا می‌یابد و به سوی کمال سیر می‌نماید.
گرایش به تشکیل خانواده در ذات انسان نهفته است و نهاد خانواده اصیل‌ترین نهاد است، زیرا همزاد آدمیان است و زندگی بشر با آن معنا می‌یابد. انسان در خانواده چشم به هستی می‌گشاید و در آن رشد می‌کند و با آن به کمال می‌رسد، و این سیر ادامه می‌یابد تا جایی که زندگی خانوادگی می‌تواند پس از زندگی این جهانی و در بهشت برین نیز ادامه یابد. ﴿وَالَّذِينَ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً وَيَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُولَئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ * جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ وَالْمَلَائِكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيْهِمْ مِنْ كُلِّ بَابٍ * سَلَامٌ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ﴾[۳].
﴿الَّذِينَ آمَنُوا بِآيَاتِنَا وَكَانُوا مُسْلِمِينَ * ادْخُلُوا الْجَنَّةَ أَنْتُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ﴾[۴].
﴿فَالْيَوْمَ لَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَلَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ * إِنَّ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ الْيَوْمَ فِي شُغُلٍ فَاكِهُونَ * هُمْ وَأَزْوَاجُهُمْ فِي ظِلَالٍ عَلَى الْأَرَائِكِ مُتَّكِئُونَ﴾[۵].
﴿وَالَّذِينَ آمَنُوا وَاتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُمْ بِإِيمَانٍ أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَمَا أَلَتْنَاهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَيْءٍ كُلُّ امْرِئٍ بِمَا كَسَبَ رَهِينٌ﴾[۶].
اگر پیوند انسان‌ها در مجموعه خانواده، پیوندی ایمانی باشد، محدود به این جهان نخواهد بود و در جهان باقی و بهشت سرمدی ادامه خواهد یافت. افراد یک خانواده ایمانی در بهشت نیز می‌توانند در کنار هم باشند و از انس با یکدیگر لذت ببرند؛ حتی فرزندانی که در مسیر ایمانی پدر و مادر خود گام برمی‌دارند و در ایمان از آنان پیروی می‌کنند، بدیشان ملحق می‌شوند، و اگر از نظر عمل کوتاهی و تقصیراتی داشته باشند، خدای رحمان از سر احترام و اکرام والدین صالح، آنان را مورد بخشش قرار می‌دهد و مراتبشان را بالا می‌برد تا به درجه والدین خود برسند و در کنار ایشان خانواده‌ای بهشتی تحقق یابد، و این موهبت در حالی است که چیزی از اعمال و مراتب والدین کاسته نمی‌شود[۷]. از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است که فرمود: «إِذَا دَخَلَ الرَّجُلُ الجنة سأل أَبَوَيْهِ وَزَوْجَتِهِ وَوَلَدِهِ فَيُقَالُ: إِنَّهُمْ لَمْ يَبْلُغُوا دَرَجَتَكَ، فَيَقُولُ: يَا رَبِّ قَدْ عَمِلْتُ لِي وَلَهُمْ، فَيُؤْمَرُ بِإِلْحَاقِهِمْ بِهِ»[۸].
تمایل فطری آدمی به زندگی جاودانگی بهشتی منحصر به خودش نیست و آدمی تمایل دارد تا در زندگی آن جهانی نیز خانوادگی زندگی کند و خرمی نماید. امام کاظم (ع) از پدران بزرگوارش روایت کرده است: «قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِ لِرَسُولِ اللَّهِ (ص) بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي الْمَرْأَةُ يَكُونُ لَهَا زَوْجَانِ فَيَمُوتُونَ وَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ لِأَيِّهِمَا تَكُونُ فَقَالَ (ص) يَا أُمَّ سَلَمَةَ تَخَيَّرْ أَحْسَنَهُمَا خُلُقاً وَ خَيْرَهُمَا لِأَهْلِهِ يَا أُمَّ سَلَمَةَ إِنَّ حُسْنَ الْخُلُقِ ذَهَبَ بِخَيْرِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ»[۹].
بنابراین، خانواده زیباترین جلوه الهی و پایدارترین مجموعه هستی است و همه کمالات انسان از این مجموعه برمی‌خیزد»[۱۰]
منبع‌شناسی جامع سیره خانوادگی معصومان
پانویس
- ↑ «هرچه ایمان بنده افزوده شود، دوستی‌اش به زن [و خانواده]بیش‌تر می‌شود». دعائم الاسلام، ج۲، ص۱۹۲؛ الجعفریات، ص۹۰؛ ضیاءالدین أبوالرضا فضل الله بن علی الحسنی الراوندی، النوادر، الطبعة الاولی، دارالحدیث، قم، ۱۴۰۷ ق. ص۱۱۴؛ بحار الانوار، ج۱۰۳، ص۲۲۸؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۵۷.
- ↑ «و از هر چیز دو جفت آفریدیم باشد که پند گیرید» سوره ذاریات، آیه ۴۹.
- ↑ «و آنان را که در پی خشنودی پروردگارشان شکیبایی پیشه می‌کنند و نماز را برپا می‌دارند و از آنچه ما روزی آنان کرده‌ایم پنهان و آشکار می‌بخشند و به نیکی، بدی را دور می‌دارند؛ فرجام (نیک) آن سرای است * بهشت‌هایی جاودان که آنان و شایستگان از نیاکان و همسران و فرزندانشان در آن وارد می‌شوند و فرشتگان از هر دری بر آنان درمی‌آیند * درود بر شما به شکیبی که ورزیده‌اید که فرجام آن سرای، نیکوست!» سوره رعد، آیه ۲۲-۲۴.
- ↑ «آنان که به آیات ما ایمان آوردند و مسلمان بودند؛ *(به آنان گفته می‌شود) خود و همسرانتان شادان به بهشت درآیید!» سوره زخرف، آیه ۶۹-۷۰.
- ↑ «پس در آن روز به کسی هیچ ستمی نخواهد شد و شما را جز (برای) آنچه می‌کردید کیفر نمی‌دهند * بی‌گمان بهشتیان آن روز به شادی سرگرمند * آنان و همسرانشان در سایه‌سارها بر تخت‌ها پشت می‌دهند» سوره یس، آیه ۵۴-۵۶.
- ↑ «و فرزندان مؤمنانی را که از آنان با ایمان، پیروی کرده‌اند به آنان می‌پیوندیم و از (پاداش) کردارشان چیزی نمی‌کاهیم، هر کس در گرو کرده خویش است» سوره طور، آیه ۲۱.
- ↑ السید محمد حسین الطباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، دارالکتاب الاسلامی، قم، ۱۳۹۲ ق. ج۱۹، ص۱۲-۱۳.
- ↑ «هنگامی که انسان وارد بهشت می‌شود سراغ پدر و مادر و همسر و فرزندانش را می‌گیرد، به او می‌گویند: آنان به مرتبه و مقام تو نرسیده‌اند، گوید: پروردگارا، من برای خود و آنان عمل کردم، پس فرمان داده می‌شود که آنان را به او ملحق کنند». أبوالقاسم سلیمان بن احمد الطبرانی، المعجم الکبیر، حققه و خرج أحادیثه حمدی عبدالمجید السلفی، الطبعة الثانیة، مکتبة ابن تیمیة، القاهرة، ۱۴۰۴ ق. ج۱۱، ص۳۴۹؛ أبوالفداء اسماعیل بن کثیر الدمشقی، تفسیر القرآن العظیم، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۰ ق. ج۶، ص۴۳۳؛ جلال‌الدین عبدالرحمن بن أبی بکر السیوطی، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، افست مکتبة المرعشی النجفی، قم، ۱۴۰۴ ق. ج۶، ص۱۱۹؛ کنز العمال، ج۱۴، ص۴۷۸؛ احمد مصطفی المراغی، تفسیر المراغی، الطبعة الثانیة، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۹۸۵ م. ج۲۷، ص۲۶.
- ↑ «ام سلمه به پیامبر (ص) گفت: پدر و مادرم به فدایت! زنی که دو بار ازدواج کرده است هنگامی که می‌میرد و داخل بهشت می‌شود، برای کدام شوهر خواهد بود؟ پیامبر (ص) فرمود: ای ام سلمه، زن، آن شوهری را که اخلاقش بهتر بوده و خیرش به خانواده‌اش رسیده است انتخاب می‌کند. کسی که اخلاق نیکو دارد، خیر دنیا و آخرت را می‌برد». أبوجعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی (الصدوق)، الامالی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰۰ ق. ص۴۹۸؛ رضی الدین أبو الفضل علی بن أبی نصر الطبرسی، مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، الطبعة الثالثة، مؤسسة النور للمطبوعات، بیروت، ص۲۲۳؛ بحار الانوار، ج۸، ص۱۱۹، ج۶۸، ص۳۸۴.
- ↑ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی، مصطفی، سیره نبوی، ج۴ ص ۲۱-۲۶.