نیایش پنجاهم
مقدمه
نیایش امام سجاد (ع) است در خوف از خدای تعالی. یکی از عوامل کنترل‌کننده گناه خوف از خدا و ترس از عواقب گناه است. امام صادق (ع) فرمود: «کسی‌که بداند خدا او را می‌بیند و گفتار او را می‌شنود و به کار نیک و بد او آگاه است، همین دانستن او را از کارهای زشت بازمی‌دارد و جنین فردی کسی است که از مقام پروردگارش ترسیده و نفس خود را از هوس گناه باز داشته است»[۱]. این حدیث ناظر به آیه ﴿وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى﴾[۲] است که به وصف چنین افرادی پرداخته و منزل و مأوای آنان را بهشت دانسته است.
امام زین العابدین (ع) در مقام خوف و خشیت از خدا این‌گونه دعا می‌کند: «اللَّهُمَّ إِنَّكَ خَلَقْتَنِي سَوِيّاً، وَ رَبَّيْتَنِي صَغِيراً...»؛ "ای خداوند، مرا درست اندام و کامل آفریدی و در خردی بپروردی و به کفایت روزی‌ام دادی. ای خداوند، در کتابی که نازل کرده‌ای و بندگانت را به آن بشارت داده‌ای، یافته‌ام که گفته‌ای: ﴿قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ﴾[۳]، و تو خود دانی و بهتر از من دانی که چه گناهانی از من سر زده است و از آن‌همه گناهان که برای من در طومار تو ثبت شده، چه رسوایی عظیمی است مرا. و اگر به عفو تو که همه کس و همه چیز را در بر می‌گیرد امیدم نبود، از دست می‌رفتم اگر کسی را یارای آن بود که از پروردگارش بگریزد، من از هر کس دیگر سزاوارتر می‌بودم که از تو بگریزم. بارخدایا، تویی که در آسمان و زمین هیچ رازی بر تو پوشیده نیست و آن را در روز رستاخیز آشکار می‌کنی و در آن روز نه به جزادهنده‌ای نیازت هست و نه به حسابگری.
بارخدایا، اگر بگریزم، مرا طلب کنی و مرا درخواهی یافت. پس اینک در برابر تو خاضع و ذلیل و سرافکنده ایستاده‌ام. اگر عذابم کنی، شایسته آنم و این –ای پروردگار من- از سوی عدل تو است. و اگر عفو کنی، از دیرباز مشمول عفو تو بوده‌ام و تو جامه عافیت خود بر پیکر من پوشیدی.
بارخدایا، تو را سوگند می‌دهم به نام‌های نهانی‌ات؛ نام‌هایی که جز تو کس آنها را نداند، و به شکوه و جلالت که در پس پرده‌های عزت پوشیده شده، که بر این جان بی‌تاب و این مشت استخوان ناتوان رحم آوری: کسی که طاقت تاب آفتابت را ندارد پس چسان طاقت تاب آتش دوزخت را داشته باشد؟ کسی که تحمل بانگ رعد تواش نیست، چگونه تحمل بانگ قهر تواش باشد؟ ای خداوند، بر من رحم کن، که من مردی حقیرم و کم ارج. عذاب کردن من به قدر ذره‌ای هم به عظمت پادشاهی‌ات نخواهد افزود و اگر می‌دانستم که عذاب من به عظمت پادشاهی‌ات خواهد افزود، از تو می‌خواستم که مرا به تحمل آن شکیبایی دهی و خود خواهان آن زیادت می‌بودم. ولی نه ای خداوند، قدرتت بیشتر و پادشاهی تو گسترده‌تر از آن است که فرمانبرداری فرمانبرداران بر آن بیفزاید یا نافرمانی نافرمانان از آن بکاهد. بر من رحم آور ای مهربان‌ترین مهربانان. از گناه من درگذر ای صاحب جلالت و اکرام. توبه من بپذیر که تو توبه‌پذیر و مهربانی".
در این مناجات زیبا دو نکته خیلی چشمگیر است؛ نخست آنکه عذاب الهی با آن شدت و غلظتی که دارد عین عدل است و خداوند به هیچ‌کسی ظلم نمی‌کند. و دیگر آنکه در پایان مناجات، امام ما را درس محبت و عشق می‌دهد؛ بنده محب حتی اگر در آتش عذاب محبوب قرار گیرد، چیزی از محبت وی کم نمی‌شود. براستی چنین مرتبه‌ای از محبت خدا جز در مکتب اهل‌بیت در کجا یافت می‌شود؟[۴].[۵]
منابع
پانویس
- ↑ کافی، ج۲، ص۷۰.
- ↑ «و اما آنکه از ایستادن در پیشگاه پروردگارش پروا کرده و روان خود را از خواهش (ناروا) بازداشته باشد؛» سوره نازعات، آیه ۴۰.
- ↑ «بگو: ای بندگان من که با خویش گزافکاری کرده‌اید! از بخشایش خداوند ناامید نباشید که خداوند همه گناهان را می‌آمرزد؛ بی‌گمان اوست که آمرزنده بخشاینده است» سوره زمر، آیه ۵۳.
- ↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
- ↑ بهشتی، سید جواد، مقاله «نیایش پنجاهم»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۵۱۳.