نیایش چهارم
مقدمه
این نیایش حضرت سجاد (ع) است در درود بر پیروان پیغمبران و ایمان‌آورندگان به ایشان. نبوت جریانی است از جانب خدا در طول تاریخ به منظور هدایت بشر، تعلیم وتربیت، عدالت اجتماعی و نجات انسان‌ها از طاغوت‌ها.
خداوند پیامبران را یکی پس از دیگری فرستاد[۱] و کتاب و قانون به‌دست آنان داد تا مردم به قسط عمل کنند[۲]. در مقابل انبیا قدرتمندان و سرمایه‌داران و جباران صف کشیده بودند و از این‌رو جنگی تمام عیار بین خداپرستان و تبهکاران در جریان بود: ﴿الَّذِينَ آمَنُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ الطَّاغُوتِ﴾[۳].
قرآن کریم بارها رهروان پیامبران را ستایش کرده: ﴿وَكَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُوا لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَكَانُوا وَاللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ﴾[۴]؛ ﴿قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ﴾[۵].
امام زین‌العابدین (ع) در این دعا به ما می‌آموزد که به پیروان انبیا دعا کنیم و بر آنها درود بفرستیم. دعا با این عبارت شروع می‌شود: «اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ مِنْ أَهْلِ الْأَرْضِ بِالْغَيْبِ... »؛ «بار خدایا، به آمرزش و خشنودی خود، آن گروه از مردم روی زمین را یاد کن که پیروان پیامبران بودند و نادیده به پیامبری‌شان گواهی دادند، به هنگامی که معاندان به دروغشان نسبت می‌دادند. آنان در هر زمان از عهد آدم تا محمد (ص) که پیامبرانی مبعوث داشتی و راهنمایانی برانگیختی که پیشوایان هدایت بودند سرداران اهل تقوی - بر آنان به تمامی سلام و درود باد- به پرتو حقایق ایمان شوق یاری رسولان داشتند».
آن‌گاه به‌صورت ویژه به اصحاب پیامبر اسلام (ص) که بزرگ‌ترین و آخرین فرستاده خداست و اصحابش از بهترین‌های تاریخ بشرند این گونه دعا می‌کند: «اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِينَ أَحْسَنُوا الصَّحَابَةَ...»؛ «بار خدایا، به آمرزش و خشنودی خود، اصحاب محمد را یاد کن، به‌ویژه آنان که حق صحبتش نیکو ادا کردند و در نصرتش دلیری‌ها نمودند و به یاری او برخاستند و به دیدار او شتافتند و اجابت دعوتش را بر یکدیگر پیشی گرفتند. چون حجت رسالت خویش به گوششان رسانید، پاسخ قبول دادند و از زن و فرزند خویش برای اظهار دعوت او بریدند و در تثبیت نبوتش با فرزندان و پدران خود پیکار کردند تا به وجود او پیروز شدند».
در این دعا امام عارفان حضرت سجاد (ع) تلویحاً به آیه ۱۰ سوره حشر که مضمون آن دعا به پیروان اصحاب پیامبر (ص) است اشاره می‌کند: ﴿...رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ...﴾[۶]. روشن است که پیروان شایسته اصحاب پیامبر کسانی هستند که راه و روش آنها را در پیش گرفتند و آهنگ زندگی خود را با آهنگ زندگی آنان همنوا ساختند.
امام سجاد (ع) سپس عموم پیروان پیامبر (ص) را - از زمان خودشان تا روز قیامت ۔ یاد کرده و بر آنان و همسران و فرزندانشان و هر آن‌کس که از ایشان اطاعت می‌کند درود می‌فرستد و برای آنان درخواست رحمت و سرانجام نیک در باغ‌های بهشت می‌نماید. از جمله اموری که امام برای این افراد می‌طلبد این است که نسبت به فراخی دنیای گذرنده زهد بورزند و عمل برای جهان آخرت محبوبشان باشد تا از شر فتنه‌های دنیا و آتش دوزخ در آخرت مصون بمانند. این دعا، آگاهی ما را نسبت به قهرمانان الهی زیاد کرده، امید ما را برای پیمودن راه آنان دو چندان می‌کند[۷].[۸]
منابع
پانویس
- ↑ ﴿وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَقَفَّيْنَا مِنْ بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ...﴾ «و بی‌گمان به موسی کتاب بخشیدیم و پس از وی پیامبران (دیگر) را در پی آوردیم.».. سوره بقره، آیه ۸۷.
- ↑ ﴿لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ...﴾ «ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند.».. سوره حدید، آیه ۲۵.
- ↑ «مؤمنان در راه خداوند جنگ می‌کنند و کافران در راه طاغوت پس با یاران شیطان کارزار کنید که نیرنگ شیطان، سست است» سوره نساء، آیه ۷۶.
- ↑ «و بسا پیامبرانی که همراه آنان توده‌های انبوه به نبرد (با دشمنان خداوند) پرداختند و در راه خداوند هر چه به ایشان رسید نه سست و نه ناتوان شدند و نه تن به زبونی سپردند؛ و خداوند شکیبایان را دوست می‌دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۴۶.
- ↑ «بی‌گمان برای شما ابراهیم و همراهان وی نمونه‌ای نیکویند» سوره ممتحنه، آیه ۴.
- ↑ «... پروردگارا! ما و برادران ما را که در ایمان از ما پیشی گرفته‌اند بیامرز و در دل‌های ما کینه‌ای نسبت به مؤمنان بر جای مگذار! پروردگارا! تو مهربان بخشاینده‌ای» سوره حشر، آیه ۱۰.
- ↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، ۱۳۷۵؛ صحیفه سجادیه، ترجمه حسین انصاریان؛ قرآن حکیم ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
- ↑ بهشتی، سید جواد، مقاله «نیایش چهارم»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۴۴۱.