همنشینی در معارف دعا و زیارات
این مدخل زیرشاخهٔ بحث همنشینی است. همنشینی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: همنشینی در قرآن - همنشینی در معارف دعا و زیارات - همنشینی در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
همنشین، همراه، رفیق دوست نقش مهمی در زندگی انسان ایفا می‌کنند. قرآن کریم، علت سقوط برخی افراد در عذاب جهنم را همنشینی با دوستان ناصالح خوانده است[۱].
رسول خدا (ص) فرمود: «انسان براساس دینِ دوست و همراه خود رفتار می‌کند»[۲].
امام زین‌العابدین (ع)، افراد مطیع خداوند را بهترین دوستان معرفی کرده و همراهی و همکاری با آنان را از خداوند بزرگ درخواست کرده: «بار الها! و انس خود و دوستان خود و بندگان فرمانبردارت را نصیب من کن... و مرا همدم و یاور ایشان گردان!»[۳].
همچنین دوستی با افراد مؤمن را موجب آسایش زندگی خوانده است: «بار الها! دوستی ما در دل‌های مؤمنان قرار ده و زندگی را بر ما دشوار مگردان»[۴].
آن حضرت ارزش و اهمیت روابط نزدیکان را وابسته به میزان دوستی شمرده درخواست کرده است: «بار الها!... دشمنی نزدیکان مرا به دوستی تبدیل فرما»[۵].
امام، بهترین نوع رابطه انسان با والدین را رابطه بر مبنای دوستی و دلسوزی خوانده و عرضه می‌دارد: «خداوندا، دل من بر ایشان پدر و مادر مهربان ساز و چنان کن که با آنان به مدارا رفتار کنم و بر آنان مشفق باشم»[۶].
امام شرایط همنشینی درست را به ما می‌آموزد و در برخورد با همسایگان و دوستان که گریزی از همنشینی و مصاحبت با آنها نیست عرضه می‌دارد: «بار خدایا مرا برگمار که همسایگان و دوستان بدکردار خود را به نیکی پاداش دهم و از ستمکارشان درگذرم و از بدگمانی در حق ایشان بپرهیزم و با همگان مشفق و مهربان باشم... و از روی خیرخواهی خواستار دوام نعمت ایشان باشم»[۷].
از سخنان حضرت درمی یابیم که افراد صالح و درستکار کسانی هستند که شایسته است در مجلس آنها حضور یابیم و با آنان در ارتباط باشیم: «وَ اعْمُرْ بِي مَجَالِسَ الصَّالِحِينَ»[۸]؛ "مجالس صالحان را به من آبادانی و رونق بخش". عده‌ای به اشتباه و صرفاً براساس معیارهای مادی و چشم‌پُرکن افراد ثروتمند را صاحب فضیلت دانسته و طالب همنشینی با آنانند و به همین دلیل به افراد نادار و فقیر با نظر حقارت نگاه کرده و از آنان دوری می‌کنند. امام سجاد (ع) این طرز فکر را نکوهش می‌نماید[۹] و در عوض از خدا می‌خواهد: «ای خداوند، محبوب من گردان همنشینی با درویشان را و یاری‌ام ده که بر مصاحبت آنان شکیبا باشم»[۱۰]. شاید بدین سبب که همنشینی با دنیاداران دل را به سمت دنیادوستی و دنیاپرستی سوق می‌دهد.[۱۱].[۱۲]
منابع
پانویس
- ↑
يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا
«ای وای! کاش فلانی را به دوستی نمی‌گرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۸.
- ↑ کافی، ج۲، ص۳۷۵.
- ↑ نیایش بیست‌ویکم.
- ↑ نیایش چهل‌ودوم.
- ↑ نیایش بیستم.
- ↑ نیایش بیست‌وچهارم.
- ↑ نیایش بیست‌وششم.
- ↑ دعای ۴۱.
- ↑ نیایش سی‌وپنجم.
- ↑ نیایش سی‌ام.
- ↑ الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین (ع)، نشر الهادی، قم، ۱۴۱۸؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، دارالقرآن الکریم، قم، ۱۳۷۳.
- ↑ شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «همنشینی»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۵۳۶.
