وعده در معارف دعا و زیارات

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

وفای به عهد فضیلت است و خُلف وعده در نقطه مقابل آن کاری ناپسند است. قرآن می‌فرماید: وَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ وَعْدَهُ[۱]. قرآن تأکید می‌کند که وعده خدا حق است[۲].

مطالب صحیفه سجادیه در موضوع وعده پیرامون مسائل زیر است:

  1. وعده خدا نافذ و حتمی است. امام سجاد (ع) خدایش را این‌گونه ندا می‌دهد: «ای خداوندی که هیچ وعده‌ای خلاف نکنی و به هرچه گویی وفا کنی»[۳].
  2. وعده خیر و اجابت خدا نسبت به بندگانش: «ای خداوندی که اجابت دعای ایشان (بندگان) را التزام کرده‌ای و به تفضل خویش جزای نیکشان وعده داده‌ا»[۴]. و نیز: «آن وعده اجابت که بیچارگان را داده‌ای، درباره من به‌جای آر»[۵]. همچنین: «(بارخدایا) همچنان که ما را به دعا برانگیخته‌ای وعده اجابت داده‌ای، پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و توبه من بپذیر»[۶]. این مناجات‌ها تکرار و تفسیر مضمون آیه شریفه است که می‌فرماید: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم»[۷] و خداوند در وعده اجابت خویش تخلف روا نمی‌دارد. البته انسان باید نسبت به آنچه که خدا وعده داده اهلیّت هم داشته باشد: «ای خداوند... بر محمد و خاندانش درود بفرست و ما را سزاوار کرامتی کن که به دوستان خود وعده داده‌ای»[۸].
  3. دروغ‌گویی شیطان در وعده‌هایش. شیطان با وعده‌ها و آرزوپردازی‌هایش برای انسان، او را فریب می‌دهد. شیطان به آنان وعده می‌دهد و ایشان را در آرزوها می‌افکند، و جز فریب به آنان وعده نمی‌دهد[۹]. امام سجاد (ع) در صحیفه به همین خصلت اشاره می‌کند: «(شیطان) اگر وعده دهد وعده‌اش دروغ است و اگر آرزویی در دل ما برانگیزد خود به خلاف آن برخیزد»[۱۰].[۱۱].[۱۲]

منابع

پانویس

  1. «و هرگز خداوند در وعده خود خلاف نمی‌ورزد» سوره حج، آیه ۴۷.
  2. وَنَادَى نُوحٌ رَبَّهُ فَقَالَ رَبِّ إِنَّ ابْنِي مِنْ أَهْلِي وَإِنَّ وَعْدَكَ الْحَقُّ وَأَنْتَ أَحْكَمُ الْحَاكِمِينَ «و نوح پروردگارش را بخواند و گفت: پروردگارا! پسرم از خاندان من است و بی‌گمان وعده تو راستین است و تو داورترین داورانی» سوره هود، آیه ۴۵.
  3. نیایش دوم.
  4. نیایش دوازدهم.
  5. نیایش چهاردهم.
  6. نیایش سی‌ویکم.
  7. وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ «و پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا پاسختان دهم که آنان که از پرستش من سر برمی‌کشند به زودی با خواری در دوزخ درمی‌آیند» سوره غافر، آیه ۶۰.
  8. نیایش چهل‌وچهارم.
  9. يَعِدُهُمْ وَيُمَنِّيهِمْ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلَّا غُرُورًا «(شیطان) به آنان وعده می‌دهد و در آرزو (های دور و دراز) می‌افکند و شیطان به ایشان جز به فریب وعده‌ای نمی‌دهد» سوره نساء، آیه ۱۲۰.
  10. نیایش بیست‌وپنجم.
  11. صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم؛ قرآن مجید، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
  12. خالقیان، فضل‌الله، مقاله «وعده»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۵۲۵.