چرا کنیه امام مهدی ابو صالح است؟ (پرسش)
| چرا کنیه امام مهدی ابو صالح است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / آشنایی با امام مهدی / معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی) |
| مدخل اصلی | کنیه امام مهدی |
| تعداد پاسخ | ۲ پاسخ |
چرا کنیه امام مهدی (ع) ابو صالح است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:
«آیت اللّه مکارم شیرازی در این‌باره می‌فرماید: این که به امام زمان (ع) ابا صالح می‌گویند به سبب این نیست که فرزندی به نام صالح دارد، زیرا "أب" در لغت عرب، تنها به معنای پدر نیست بلکه به معنای صاحب نیز هست.
"ابا صالح" یعنی کسی که صلحایی در اختیار دارد. لقب ابا صالح از آیه قرآن گرفته شده است: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾[۱].
البته امام صادق (ع) در روایتی می‌فرماید: هرگاه راه را گم کردی، صدا بزن "یا صالح" یا بگو: "یا ابا صالح ما را به راه راست هدایت کنید" تا خدا شما را مورد رحمت قرار دهد[۲].
بنابر روایت ذکر شده که در کتاب‌های معتبر روایی آمده، معلوم می‌شود، اگر انسان در راهی حرکت کند و به هر دلیلی راه را گم کند و نداند که از کدام سو باید برود، می‌تواند "صالح" یا "ابا صالح" را صدا بزند و از ایشان درخواست راهنمایی کند.
در روایت آمده است که "يَا أَبَا صَالِحٍ أَرْشِدُونَا"، لفظ "أَرْشِدُونَا" جمع است که معلوم می‌شود گروهی به این کار (هدایت مردم) مشغول هستند. از برخی روایات می‌توان نتیجه گرفت که عده‌ای از این افراد، از جنّیان هستند[۳]؛ خداوند آنها را موکل زمین، برای راهنمایی مردم قرار داده است.
علامه مجلسی قدّس سرّه از پدر خویش نقل میکند، وقتی فردی به نام امیر اسحاق استرآبادی در راه گم می‌شود، همین جمله روایت بالا را به زبان می‌آورد. آنگاه کسی می‌آید و به او کمک میکند. امیر اسحاق می‌فهمد که او امام زمان (ع) بوده است[۴].
محدث نوری در حکایت دیگری از ملّا علی رشتی نقل میکند: یکی از اهل تسنن، مادری شیعه داشت و از او شنیده بود که لقب امام زمان (ع) "ابا صالح" است و راه گم‌کرده‌ها را هدایت میکند. روزی او راه را گم میکند و از "ابا صالح" کمک می‌طلبد، آنگاه کسی را می‌یابد که وی را تا نزدیکی روستایشان هدایت میکند و او نیز شیعه می‌شود[۵].
بنابر دو حکایتی که سند معتبری دارند، "ابا صالح" شامل امام زمان (ع) نیز می‌شود. حتی می‌توان گفت، ایشان مصداق اصلی این روایت هستند و جنیان و دیگران به فرمان ایشان، مردم را هدایت می‌کنند و گاهی نیز خود حضرت این امر را عهده‌دار می‌شود و گمراهان را هدایت میکند»[۶].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛ |
|---|
|
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند:
«آیت اللّه مکارم شیرازی دراین‌باره می‌فرماید: اینکه به امام زمان (ع)، ابا صالح می‌گویند به سبب این نیست که فرزندی به نام "صالح" دارد، زیرا "أب" در لغت عرب، تنها به معنای پدر نیست بلکه به معنای صاحب نیز هست. "ابا صالح"؛ یعنی کسی که صالحانی در اختیار دارد. لقب ابا صالح از آیه قرآن گرفته شده است؛ ﴿وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصَّالِحُونَ﴾.[۷] چون آیه، بشارت حاکمیت جهان را داده و این بشارت برای صالحان است که امام زمان (ع)، صاحب و فرمانده آنهاست. البته امام صادق (ع) در روایتی می‌فرماید: "هرگاه راه را گم کردی، صدا بزن "یا صالح" یا بگو "یا ابا صالح" ما را به راه راست هدایت کنید تا خدا شما را مورد رحمت قرار دهد."[۸] بنابر روایت ذکرشده که در کتاب‌های معتبر روایی آمده، معلوم می‌شود، اگر انسان در راهی حرکت کند و به هر دلیلی راه را گم کند و نداند که از کدام سو باید برود، می‌تواند "صالح" یا "ابا صالح" را صدا بزند و درخواست راهنمایی کند. در روایت آمده است: "يَا أَبَا صَالِحٍ أَرْشِدُونَا"، لفظ "أَرْشِدُونَا" جمع است که معلوم می‌شود گروهی به این کار "هدایت مردم" مشغول هستند. از برخی روایات می‌توان نتیجه گرفت که عده‌ای از این افراد، از جنیان هستند؛[۹] خداوند آنها را موکل زمین، برای راهنمایی مردم قرار داده است. علامه مجلسی از پدر خویش نقل میکند: وقتی امیر اسحاق استرآبادی در راه گم می‌شد، همین جمله را به زبان می‌آورد. آنگاه کسی به او کمک می‌کرد. امیر اسحاق می‌فهمد که او امام زمان (ع) بوده است[۱۰]. محدث نوری در حکایت دیگری از ملا علی رشتی چنین نقل میکند: یکی از اهل تسنن، مادری شیعه داشت و از او شنیده بود که لقب امام زمان (ع) "ابا صالح" است و گم‌شده‌ها را هدایت میکند. روزی او راه را گم میکند و از "ابا صالح" کمک می‌طلبد. آنگاه کسی را می‌یابد که وی را تا نزدیکی روستایشان هدایت میکند و او نیز شیعه می‌شود[۱۱] بنابر دو حکایتی که سند معتبری دارند، "ابا صالح" شامل امام زمان (ع) نیز می‌شود. حتی می‌توان گفت، ایشان فرد اصلی این روایت هستند و جنیان و دیگران به فرمان ایشان، مردم را هدایت می‌کنند و گاهی نیز خود حضرت این امر را عهده‌دار می‌شود و گمراهان را هدایت میکند. برای اطلاع بیشتر می‌توانید به کتاب امام زمان ابا صالح چرا "نوشته علی هجرانی، چاپ قم، چاپ اول، ۱۳۸۰ﻫ. ش" رجوع نمایید»[۱۲]. |
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد». سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
- ↑ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۹۸، ح ۲۵۰۶.
- ↑ سید بن طاووس، الامان من اخطار الاسفار، باب نهم، ص ۱۲۳.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۷۶.
- ↑ جنة المأوى، حکایت ۴۷.
- ↑ دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۱۳۱-۱۳۳.
- ↑ سوره انبیاء؛ آیه: ۱۰۵.
- ↑ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۹۸، ح ۲۵۰۶.
- ↑ سید بن طاووس، الامان من اخطار الاسفار و الازمان، باب نهم، ص ۱۲۳.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۷۶.
- ↑ جنة المأوی، حکایت ۴۷.
- ↑ مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۶۹ و ۷۰.