چرا ناامیدی افراد جامعه را از آسیب‌های اجتماعی انتظار شمرده‌اند؟ (پرسش)
| چرا ناامیدی افراد جامعه را از آسیب‌های اجتماعی انتظار شمرده‌اند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / آشنایی با معارف مهدویت / کلیاتی از مهدویت / فرهنگ مهدویت |
| مدخل اصلی | آسیب‌شناسی مهدویت |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
چرا ناامیدی افراد جامعه را از آسیب‌های اجتماعی انتظار شمرده‌اند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین سید محمد میرتبار، در کتاب «آسیب‌شناسی جامعه منتظر» در این‌باره گفته است:
«عمده‌ترین پیامد اجتماعی که از آسیب‌های جامعه منتظر ناشی می‌شود، به ناامیدی افراد جامعه و سرخوردگی رفتاری و تردید فکری آنان مربوط می‌شود. بروز هر یک از آسیب‌های جامعه منتظر که ذکرشان گذشت و نیز تکرار بروز آنها سبب می‌شود رفته‌رفته در موضوعات و گزاره‌هایی که به این آسیب‌ها مرتبط است، دچار ابهام و تردید شده، از لحاظ رفتاری نیز نسبت به این موارد بی‌تفاوت گردند. این وضعیت، به نوعی به ناامیدی اجتماعی دامن می‌زند که امکان هرگونه اصلاح و رشد را از میان برده و از معاضدت و تعامل افراد جامعه منتظر در راستای انجام وظایف و تکالیف خود می‌کاهد. این وضعیت، باعث بروز بحران‌ها و انحرافات فکری و عملی خاصی می‌شود که همچون گذشته تاریخ[۱]، خطر وقوع آنها محتمل است. ناامیدی و بی‌تفاوتی جامعه منتظر، مهم‌ترین اثر خود را در ترک وظیفه امر به معروف و نهی از منکر نشان خواهد داد. از آنجا که همه افراد جامعه منتظر، در انتقال و آموزش صریح یا پنهان ارزش‌ها و هنجارها و نیز نظارت بر التزام یا تخطی از آنها نقش به سزایی دارند و همین امر موجب بقای باورهای فرهنگی و در نتیجه حفظ وحدت و انسجام جامعه منتظر می‌شود، پرداختن به امر به معروف و نهی از منکر که لازم و ملزوم یک دیگر به حساب آمده و توأم با هم اثربخش هستند، اهمیت می‌یابد. در ادبیات دینی و در کلام معصومان (ع) این دو فرآیند اجتماعی - دینی امر به معروف و نهی از منکر شناخته و معرفی می‌شود و اگر این دو در ساختار اجتماعی، از جایگاه خود برخوردار نباشد، پیامدهای ناگواری به دنبال خواهد داشت؛ به همین دلیل حضرت علی (ع) اعلان خطر کرده، چنین تذکر می‌دهد: ... مفاسد آشکار شده، نه انکارکننده و تغییردهنده‌ای پیدا می‌شود و نه بازدارنده‌ای به چشم می‌خورد. آیا با این وضع می‌خواهید در دار قدس خدا و جوار رحمتش قرار گیرید و عزیزترین اولیائش باشید؟ هیهات! خدای را درباره بهشت جاویدانش نمی‌توان فریفت و هیچ کس قادر به جلب رضایتش نیست، مگر با اطاعت از او. خداوند، امرکنندگان به معروف را که خود ترک‌کننده معروفند و نیز نهی‌کنندگان منکر را که خود مرتکب آن می‌شوند، لعنت می‌کند[۲].
ویژگی یک جامعه پویا آن است که در سلسله مراتب طولی باورها و عقاید تا هنجارها و عمل، روش یکسانی داشته باشند. عمل‌ها منطبق با اجزای نظام فرهنگی و نظام فرهنگی پاسخ‌گوی نیازهای جامعه باشد. این هم‌گونی باعث می‌شود در ذهن اعضای جامعه ایستارهای ارزشی، تحقق عینی به خود ببیند و در مقام عمل، التزام بدان‌ها مشاهده گردد. حال اگر جامعه‌ای دستخوش عدم تعادل شد، میان این دو لایه، ناهم‌گونی وتعارض پدیدار می‌شود و باورها، در مسیری را می‌پیماید و عمل، در سویی دیگر. این فرایند در کلام دیگری از امیرمؤمنان علی (ع) آمده است: ای مؤمنان! هر کس ظلم و ستمی را مشاهده کند یا کار زشتی که مردم را به سوی آن می‌خوانند، اگر تنها به قلبش آن را انکار کند، سلامت را اختیار کرده است و گناهی بر او نیست و آن کس که با زبان و بیان آن را مردود شمارد، مقامش برتر از گروه نخست است و آن کس که با شمشیر برای بزرگداشت نام خدا و سرنگونی ظالمان به مبارزه برخیزد، او به راه هدایت راه یافته و بر جاده حقیقی گام گذارده و نور یقین در قلبش تابیده است[۳].
در این کلام به هر دو مکانیزم نظارت اجتماعی غیررسمی و کنترل اجتماعی رسمی اشاره شده است. پایان کلام ایشان، بیانگر این واقعیت است که این نظارت، ضامن سلامت، سعادت و تعادل جامعه و اعضای آن خواهد شد. چنین مکانیزمی دقیقاً درباره جامعه منتظر صدق می‌کند و لزوم عمل به تکالیف اجتماعی انتظار را بیش از پیش تأکید می‌کند. اجرای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه منتظر، حاکمیت انتظار در آن جامعه را تقویت کرده، مانع آسیب آن می‌شود»[۴].
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ کافی، ج۱، ص۳۶۹.
- ↑ نهج البلاغه، ص۱۸۸.
- ↑ نهج البلاغه، ص۵۴۲.
- ↑ میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر ص ۱۷۹،