چرا نمادگرایی افراطی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ (پرسش)
| چرا نمادگرایی افراطی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / آشنایی با معارف مهدویت / کلیاتی از مهدویت / فرهنگ مهدویت |
| مدخل اصلی | آسیب‌شناسی مهدویت |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
چرا نمادگرایی افراطی را یکی از محورهای آسیب‌شناسی مهدویت شمرده‌اند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین سید محمد میرتبار، در کتاب «آسیب‌شناسی جامعه منتظر» در این‌باره گفته است:
«نماد، آن چیزی است که در پسِ خود چیز دیگری نشان دهد. "چیزی که جای چیز دیگری را می‌گیرد و بر آن دلالت می‌کند"[۱]. چنان که امیرالمؤمنین (ع) فرماید: «مَا لِلَّهِ آيَةٌ أَكْبَرُ مِنِّي»[۲]؛ برای خدا آیه و نشانه‌ای بزرگ‌تر از من نیست. یعنی با نگاه به حضرت و رفتار او می‌توان به خدا رسید و خدا را در وجود حضرت یافت. بنابر برخی روایات فرموده‌اند: "با افرادی دوست شوید که دیدن آنها به یاد خدا اندازد". بنابر این روایات، انسان‌های مؤمن، نماد و نشانه خدا هستند[۳]. در عصر ما مسجد مقدس جمکران نمادی دینی و مذهبی و مربوط به مذهب است و در پس خود انسان را به معنویت و عالم ماوراء طبیعت ره می‌نماید؛ چون نام مسجد آشکارا بر بندگی در برابر خدا اشاره دارد و از سویی نام آن مکان به نام صاحب الزمان (ع) است؛ لذا بسیاری از افراد و مشتاقان، به عشق حضرت عازم آن مکان مقدس می‌شوند.
اما آسیب، آن‌گاه خود را نشان می‌دهد که جنبه نمادین آن بر سیمای حقیقی‌اش چیرگی یابد و واقعیتی که در پسِ آن، وجود دارد از دید فرد پنهان بماند. آن مکان مقدس در ورای خود باید خدا و بندگی او، شناخت حجت وی و سرانجام نزدیکی به وجود مقدس آن حجت را نشان دهد؛ چنان که اصل هدف از دستور آن حضرت برای تأسیس آن مکان نیز همین بوده است. در فرمان حضرت به حسن بن مثله جمکرانی برای تأسیس مکان مزبور نیز به همین موضوع اشاره شده است: به مردم بگو تا به این مکان روی بیاورند و آن را عزیز و گرامی بدارند و در آن چهار رکعت نماز به جای آورند... هر کس این نماز را بخواند، مانند آن کسی است که در کعبه نماز خوانده باشد[۴].
نمونه‌هایی از نمادگرایی افراطی در امر مهدویت عبارتند از:
- اصل شدن مکان مقدس و غافل شدن از دلیل اصلی تقدس آنها؛ یعنی بدون توجه به اینکه مکان، فقط می‌تواند زمینه رسیدن به رشد فکری و معنوی و رفتاری باشد. اگر این زیاده‌روی در نمادگرایی فزونی یابد، گاه تا آنجا پیش می‌رود که مکان‌های دیگر نیز به عنوان جمکران ثانی شمرده می‌شود؛ هم چنان که در برخی مکان‌های ایران این اتفاق افتاده است.
- اصل شدن زمانی خاص مثل حضور در شب چهارشنبه در مسجد جمکران، اگرچه در میان مؤمنان رایج شده است، ولی هیچ وجه علمی ندارد.
- یکی از آفات این است که شخص بعد از توجه به نماد، دیگر وظیفه‌ای در وجود خود احساس نکند و همین را برای خود غنیمت شمارد، و به همان راضی باشد؛ به طوری که آن قدر جذب نماد شود که از محتوا غافل بشود»[۵].
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ کنش اجتماعی، ص۹۵.
- ↑ تفسیر قمی، ج۱، ص۳۰۹.
- ↑ بحارالانوار، ج۷۷، ص۱۴۷.
- ↑ نجم الثاقب، ص۳۸۵.
- ↑ میرتبار، سید محمد، آسیب‌شناسی جامعه منتظر ص ۱۱۷،