کیفر در معارف و سیره سجادی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث کیفر است. کیفر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: کیفر در قرآن - کیفر در فقه سیاسی - کیفر در معارف دعا و زیارات - کیفر در معارف و سیره سجادی - کیفر در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

کیفر مجازات و عقوبتی است که مجرم یا گناهکار باید تحمل کند. قرآن کریم می‌فرماید خداوند همان‌طور که دارای مغفرت است، دارای مجازات دردناکی است: ﴿رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ وَذُو عِقَابٍ أَلِيمٍ﴾. سخنان امام سجاد (ع) را در صحیفه آن حضرت درباره کیفر می‌توان به شرح زیر گزارش کرد:

• عادلانه بودن کیفر الهی؛ امام (ع) به خدا می‌گوید: «عَفْوُكَ‏ تَفَضُّلٌ‏، وَ عُقُوبَتُكَ‏ عَدْلٌ‏»؛ «عفو تو به مقتضای فضل و احسان توست و عقوبتت بر آیین عدالت است. همچنین همه آفریدگان معترفند که هر که را عقوبت کنی بر او ستم نکرده‌ای».
• کیفر الهی به اندازه گناه؛ امام (ع) با استناد به سخن خدای متعال در قرآن می‌فرماید: «تو کسی هستی که در معامله با بندگان خود همواره به سود آنان در بها می‌افزایی... تو خود گفته‌ای - بزرگ و متعالی است نام تو و بلند است مرتبت تو - هر کس کار نیکی انجام دهد، ده برابر به او پاداش داده شود و هرکه کار بدی انجام دهد، تنها همانند آن کیفر بیند». نیز حضرت عرض می‌کند: تویی که چون عصیانگری را عقوبت کنی راه افراط نپویی.
• برتری عفو خداوند بر کیفر او؛ امام سجاد (ع) خدایش را چنین وصف می‌کند: «تو به عفو شایسته‌تری تا به عقوبت کردن. و نیز: تویی که عفوت را از عقابت پیشی است». هم‌چنین در توصیف لطف خدا می‌گوید: «عفو و بخشایش مرا از عقوبت و عذابِ من دوست‌تر داری!» .
• توبه و رحمت الهی مانع از کیفر؛ مهم این است که می‌توانیم با توبه کیفر الهی را از خود دور کنیم: «ای خداوند به درگاه تو توبه می‌کنم... آن‌چنان که یک‌یک اعضایم از عقوبت‌های توبه سلامت مانند و از خشم دردناک تو که متجاوزان و ستمکاران از آن بیمناکند در امان باشند». «و در برابر عقاب تو جز رحمتت پناهگاهی نیست و مرا جز تضرّع به درگاه تو و زاری در برابر تو هیچ چیز از عذابت نمی‌رهاند». دعا و درخواست‌های امام سجاد درباره کیفر الهی؛ امام سجاد (ع) از خدای متعال می‌خواهد تا خوف از کیفر الهی را نصیب فرماید: «ای خداوند! روزی ما ساز خوف از عقاب جهنم را». نیز آن حضرت از عقاب الهی به خدا پناه می‌برد: «بار خدایا به تو پناه می‌برم از بزرگ‌ترین حسرت و گران‌ترین مصیبت... و محروم شدن از ثواب آخرت و گرفتار شدن به عقاب روز رستخیز». آن حضرت از خدای متعال عفو و بخشش و رهایی از عقاب و کیفر الهی را درخواست می‌نماید: گناهانم مرا می‌ترساند! عفو تو است که بایست مرا ایمنی بخشد..

منابع

1. شیرزاد، امیر، مقاله «کیفر»، دانشنامه صحیفه سجادیه