تبلیغ: تفاوت میان نسخه‌ها
←اصول و روش‌های تبلیغ
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
#'''[[اتمام حجت]]''': یکی از اهداف تبلیغ، روشن شدن [[حقیقت]] و [[راه هدایت]] است، به گونه‌ای که کسی در پیشگاه [[خداوند]]، عذر و بهانه‌ای برای [[گمراهی]] نداشته و [[حجت]] بر او تمام شده باشد: {{متن قرآن|رُّسُلاً مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا}}<ref>پیامبرانی نویدبخش و هشدار دهنده تا پس از این پیامبران برای مردم بر خداوند حجتی نباشد و خداوند پیروزمندی فرزانه است؛ سوره نساء، آیه:۱۶۵.</ref>.<ref>المیزان، ج۲، ص۱۱۱ ـ ۱۱۲، ۱۲۹؛ ج۶، ص۱۴۱؛ ج۱۹، ص۳۹۴ ـ ۳۹۵.</ref>.<ref>[[غلام رضا قدمی|قدمی، غلام رضا]]، [[تبلیغ (مقاله)|تبلیغ]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۷، ص ۱۴۱ ـ ۱۵۱.</ref>. | #'''[[اتمام حجت]]''': یکی از اهداف تبلیغ، روشن شدن [[حقیقت]] و [[راه هدایت]] است، به گونه‌ای که کسی در پیشگاه [[خداوند]]، عذر و بهانه‌ای برای [[گمراهی]] نداشته و [[حجت]] بر او تمام شده باشد: {{متن قرآن|رُّسُلاً مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا}}<ref>پیامبرانی نویدبخش و هشدار دهنده تا پس از این پیامبران برای مردم بر خداوند حجتی نباشد و خداوند پیروزمندی فرزانه است؛ سوره نساء، آیه:۱۶۵.</ref>.<ref>المیزان، ج۲، ص۱۱۱ ـ ۱۱۲، ۱۲۹؛ ج۶، ص۱۴۱؛ ج۱۹، ص۳۹۴ ـ ۳۹۵.</ref>.<ref>[[غلام رضا قدمی|قدمی، غلام رضا]]، [[تبلیغ (مقاله)|تبلیغ]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۷، ص ۱۴۱ ـ ۱۵۱.</ref>. | ||
==اصول | ==اصول تبلیغ== | ||
با استفاده از بعضی [[آیات قرآن]] که بر شرایطی برای تبلیغ تصریح یا ویژگی‌هایی برای [[پیامبران]] در [[مقام]] تبلیغ بازگو کرده، می‌توان ویژگی‌هایی را برای تبلیغ [[معارف دینی]] برشمرد مانند اینکه: | با استفاده از بعضی [[آیات قرآن]] که بر شرایطی برای تبلیغ تصریح یا ویژگی‌هایی برای [[پیامبران]] در [[مقام]] تبلیغ بازگو کرده، می‌توان ویژگی‌هایی را برای تبلیغ [[معارف دینی]] برشمرد مانند اینکه: | ||
#[[دعوت دینی]] باید روشن و بی‌ابهام [[ابلاغ]] شود: {{متن قرآن|وَمَا عَلَيْنَا إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ}}<ref>و چیزی جز پیام‌رسانی روشن، بر عهده ما نیست؛ سوره یس، آیه:۱۷.</ref> | #[[دعوت دینی]] باید روشن و بی‌ابهام [[ابلاغ]] شود: {{متن قرآن|وَمَا عَلَيْنَا إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ}}<ref>و چیزی جز پیام‌رسانی روشن، بر عهده ما نیست؛ سوره یس، آیه:۱۷.</ref> | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
[[قرآن]] با توجه به [[اهداف]] [[دعوت دینی]]، بهره‌گیری از هر سخن و روشی را برای [[تبلیغ دین]] نمی‌پذیرد، بلکه آنرا در [[حکمت]]، [[موعظه]] [[حسنه]] و [[جدال]] احسن منحصر می‌داند: {{متن قرآن|ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ}}<ref>مردم را به راه پروردگارت با حکمت و پند نیکو فرا خوان و با آنان با روشی که بهتر باشد چالش ورز!؛ سوره نحل، آیه:۱۲۵.</ref> "[[حکمت]]"، سخنی است مبتنی بر [[علم]] و [[عقل]] که [[انسان]] را به [[حق]] می‌رساند<ref>مفردات، ص۲۴۸ ـ ۲۴۹، «حکم».</ref> به گونه‌ای که هیچ [[شک]] و شبهه‌ای نماند<ref>المیزان، ج۱۲، ص۳۷۱.</ref>. "[[موعظه]]"، [[یادآوری]] [[کارها]]<ref>مفردات، ص۷۷۶، «وعظ».</ref> و نکته‌هایی عبرت‌آموز<ref>المیزان، ج۱۲، ص۳۷۱.</ref> است که با شنیدن آن [[دل]] مخاطب نرم شود و [[حق]] را بپذیرد. «[[جدال]]»، سخنی است که به هنگام [[نزاع]]، تنها با [[هدف]] [[برتری]] بر [[خصم]] گفته می‌شود<ref>مفردات، ص۱۸۹، «جدل».</ref> و [[روشنگری]] [[حق]] را به دنبال ندارد، بلکه از آنچه [[خصم]] به [[تنهایی]] یا همراه [[مردم]] قبول دارد، برای [[باطل]] کردن سخن او استفاده می‌شود. قید احسن نیز برای این به کار رفته تا مبلغ را در استفاده از مقدمات کاذب بازدارد و تنها سخنش جنبه مناقضه داشته باشد و بطلان [[عقیده]] طرف مخالف را به [[اثبات]] برساند<ref>المیزان، ج۱۲، ص۳۷۱.</ref> | [[قرآن]] با توجه به [[اهداف]] [[دعوت دینی]]، بهره‌گیری از هر سخن و روشی را برای [[تبلیغ دین]] نمی‌پذیرد، بلکه آنرا در [[حکمت]]، [[موعظه]] [[حسنه]] و [[جدال]] احسن منحصر می‌داند: {{متن قرآن|ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ}}<ref>مردم را به راه پروردگارت با حکمت و پند نیکو فرا خوان و با آنان با روشی که بهتر باشد چالش ورز!؛ سوره نحل، آیه:۱۲۵.</ref> "[[حکمت]]"، سخنی است مبتنی بر [[علم]] و [[عقل]] که [[انسان]] را به [[حق]] می‌رساند<ref>مفردات، ص۲۴۸ ـ ۲۴۹، «حکم».</ref> به گونه‌ای که هیچ [[شک]] و شبهه‌ای نماند<ref>المیزان، ج۱۲، ص۳۷۱.</ref>. "[[موعظه]]"، [[یادآوری]] [[کارها]]<ref>مفردات، ص۷۷۶، «وعظ».</ref> و نکته‌هایی عبرت‌آموز<ref>المیزان، ج۱۲، ص۳۷۱.</ref> است که با شنیدن آن [[دل]] مخاطب نرم شود و [[حق]] را بپذیرد. «[[جدال]]»، سخنی است که به هنگام [[نزاع]]، تنها با [[هدف]] [[برتری]] بر [[خصم]] گفته می‌شود<ref>مفردات، ص۱۸۹، «جدل».</ref> و [[روشنگری]] [[حق]] را به دنبال ندارد، بلکه از آنچه [[خصم]] به [[تنهایی]] یا همراه [[مردم]] قبول دارد، برای [[باطل]] کردن سخن او استفاده می‌شود. قید احسن نیز برای این به کار رفته تا مبلغ را در استفاده از مقدمات کاذب بازدارد و تنها سخنش جنبه مناقضه داشته باشد و بطلان [[عقیده]] طرف مخالف را به [[اثبات]] برساند<ref>المیزان، ج۱۲، ص۳۷۱.</ref> | ||
==روش‌های [[تبلیغ]]== | |||
افزون بر اصول کلی تبلیغ [[دینی]] که در [[قرآن]] آمده، [[تأمل]] و بهره‌گیری از بیان [[آیات]] در جایگاه‌های گوناگون [[دعوت]] و چگونگی مسائلی که برای [[دعوت]] مخاطبان ابراز شده است، می‌تواند راهنمای [[فهم]] روش‌های [[تبلیغی]] [[قرآن]]، نسبت به مخاطبان و موقعیت‌های گوناگون [[تبلیغی]] باشد. بعضی از این روش‌های شکلی و محتوایی عبارت‌اند از: | افزون بر اصول کلی تبلیغ [[دینی]] که در [[قرآن]] آمده، [[تأمل]] و بهره‌گیری از بیان [[آیات]] در جایگاه‌های گوناگون [[دعوت]] و چگونگی مسائلی که برای [[دعوت]] مخاطبان ابراز شده است، می‌تواند راهنمای [[فهم]] روش‌های [[تبلیغی]] [[قرآن]]، نسبت به مخاطبان و موقعیت‌های گوناگون [[تبلیغی]] باشد. بعضی از این روش‌های شکلی و محتوایی عبارت‌اند از: | ||
#'''بیان تدریجی:''' بعضی، بیان [[احکام اسلام]] را متناسب با ظرفیت [[ایمانی]] مخاطب دانسته و معتقدند در زمان [[پیامبر]]{{صل}}، با بیان مرحله‌ای و تدریجی، زمینه روانی پذیرش فراهم می‌آمده است<ref>گامهایی در راه تبلیغ، ص۵۹.</ref> چنان‌که بر اساس [[روایات]]<ref>الکافی، ج۶، ص۴۰۶ ـ ۴۰۷.</ref> ناظر به چگونگی [[تحریم]] شراب، [[آیات]] در زمینه تحریم شراب اینچنین است. | #'''بیان تدریجی:''' بعضی، بیان [[احکام اسلام]] را متناسب با ظرفیت [[ایمانی]] مخاطب دانسته و معتقدند در زمان [[پیامبر]]{{صل}}، با بیان مرحله‌ای و تدریجی، زمینه روانی پذیرش فراهم می‌آمده است<ref>گامهایی در راه تبلیغ، ص۵۹.</ref> چنان‌که بر اساس [[روایات]]<ref>الکافی، ج۶، ص۴۰۶ ـ ۴۰۷.</ref> ناظر به چگونگی [[تحریم]] شراب، [[آیات]] در زمینه تحریم شراب اینچنین است. | ||