ارهاب در فقه سیاسی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث ارهاب است. ارهاب از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ارهاب در قرآن - ارهاب در حدیث - ارهاب در فقه سیاسی - نفی ارهاب در معارف و سیره نبوی - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

• ارهاب: ترس را تحمیل کردن، القای رعب و وحشت، ترسانیدن. از "رهب" به معنای ترس، ترس با اجتناب و اضطراب یا ترس مستمر و ضد رغبت.
• ارهاب و ایجاد خوف و وحشت در دشمنان با آمادگی قوای نظامی و تهیه جنگ‌افزار، نوعی بازدارندگی از تهدیدهای دشمنان است ﴿وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ﴾.
• این قدرت بازدارنده در جامعه اسلامی، برای جان، مال و ناموس کسانی که در قلمرو حکومت اسلام زندگی می‌کنند، امنیت ایجاد می‌کند. همیاری و کمک مسلمانان، چه با آموزش نظامی و آمادگی جنگی یا انفاق مال و وسایل و ابزار نظامی (مانند اسب در آن عصر) از قبیل انفاق در راه خدا به شمار آمده است: ﴿وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ﴾ و منفعت این آمادگی و جمع‌آوری قوای مختلف، تأمین امنیت جامعه در قبال تهدیدات دشمنان است که نفع آن به فرد و جامعه می‌رسد؛ لذا طبق دستور قرآن کریم، بر همه مسلمانان در همه عصرها و نسل‌ها واجب است، لوازم مادی و معنوی دفاع از خود، از جمله ابزار و آلات و نیروی آموزش‌ دیده و نظامی و سایر مقدمات مانند پیمان‌های نظامی و ایجاد استحکامات و... را فراهم کنند تا دشمنان دین و مؤمنان در خوف و وحشت از تجاوزگری باشند.
• در عرصه روابط بین المللی، بازدارندگی به‌طور رسمی از دکترین‌های نظامی دوران پس از جنگ دوم بوده است و هدف نهایی آن جلوگیری از برخورد است. موفقیت این سیاست، مستلزم وجودِ سه شرط اساسی است:

1. ایجاد ارتباط؛ یعنی عامل بازدارنده به طرف مقابل تفهیم کند، به چه اموری علاقه‌مند است و هیچ‌گونه انعطافی را در آن موارد نمی‌پذیرد.
2. قابلیت؛ یعنی بازدارنده بتواند رقیب احتمالی را تهدید به مجازاتی کند که او از انجام هرگونه عمل مخالفِ خواسته‌اش منصرف شود.
3. اعتقاد به اعتبار تهدید؛ یعنی طرف مقابل مطمئن باشد که نه‌تنها مجازات احتمالی مورد نظر او سنگین‌تر از منافع آن است، بلکه طرف اول در انجام مجازات لحظه‌ای تردید به خود راه نمی‌دهد.

منابع

1. نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم