باعث: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = اسم الهی
| موضوع مرتبط = اسم الهی
| عنوان مدخل  = بالغ
| عنوان مدخل  = باعث
| مداخل مرتبط =  
| مداخل مرتبط = [[باعث در علوم قرآنی]]
| پرسش مرتبط  =  
| پرسش مرتبط  =  
}}
}}
خط ۱۲: خط ۱۱:


در [[قرآن کریم]] صریحاً نیامده؛ اما مشتقات ماده آن ۶۷ بار در [[قرآن]] به کار رفته <ref>المعجم الاحصائی؛، ج ۱، ص۳۸۱.</ref> و بیشتر در موارد [[زنده کردن]] و زنده شدن پس از [[مرگ]]، اعم از [[حیات]] دوباره در [[روز قیامت]] که از آن به [[حشر]] و [[معاد]] تعبیر می‌شود و نیز فرستادن [[انبیا]] به کار رفته است. [[مفسران]] با توجه به موارد استعمال [[بعث]] و مشتقات آن در قرآن کریم معانی متعددی از آن گرفته‌اند که عبارت است از:  
در [[قرآن کریم]] صریحاً نیامده؛ اما مشتقات ماده آن ۶۷ بار در [[قرآن]] به کار رفته <ref>المعجم الاحصائی؛، ج ۱، ص۳۸۱.</ref> و بیشتر در موارد [[زنده کردن]] و زنده شدن پس از [[مرگ]]، اعم از [[حیات]] دوباره در [[روز قیامت]] که از آن به [[حشر]] و [[معاد]] تعبیر می‌شود و نیز فرستادن [[انبیا]] به کار رفته است. [[مفسران]] با توجه به موارد استعمال [[بعث]] و مشتقات آن در قرآن کریم معانی متعددی از آن گرفته‌اند که عبارت است از:  
#[[الهام]] کردن؛ در ماجرای [[قتل]] [[هابیل]] [[خداوند]] به کلاغی [[الهام]] کرد تا [[زمین]] را بکاود: {{متن قرآن|فَبَعَثَ اللَّهُ غُرَابًا يَبْحَثُ فِي الْأَرْضِ}}<ref>«خداوند کلاغی را برانگیخت که زمین را می‌کاوید » سوره مائده، آیه ۳۱.</ref>.<ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۴؛ روض الجنان، ج ۱، ص۲۹۷.</ref>
# [[الهام]] کردن؛ در ماجرای [[قتل]] [[هابیل]] [[خداوند]] به کلاغی [[الهام]] کرد تا [[زمین]] را بکاود: {{متن قرآن|فَبَعَثَ اللَّهُ غُرَابًا يَبْحَثُ فِي الْأَرْضِ}}<ref>«خداوند کلاغی را برانگیخت که زمین را می‌کاوید» سوره مائده، آیه ۳۱.</ref><ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۴؛ روض الجنان، ج ۱، ص۲۹۷.</ref>
#[[جعل]] و قرار دادن؛ در داستان [[طالوت]] خداوند وی را [[زمامدار]] و [[فرمانده سپاه]] قرار داد: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا}}<ref>«خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است» سوره بقره، آیه ۲۴۷.</ref>.<ref>مجمع البیان، ج ۲، ص۶۱۲؛ روض الجنان، ج ۱، ص۲۹۷.</ref>
# [[جعل]] و قرار دادن؛ در داستان [[طالوت]] خداوند وی را [[زمامدار]] و [[فرمانده سپاه]] قرار داد: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا}}<ref>«خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است» سوره بقره، آیه ۲۴۷.</ref><ref>مجمع البیان، ج ۲، ص۶۱۲؛ روض الجنان، ج ۱، ص۲۹۷.</ref>
#بیدار کردن از [[خواب]]: {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا جَرَحْتُمْ بِالنَّهَارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضَى أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ}}<ref>«و اوست که شبانگاه (در خواب) روان شما را می‌ستاند و می‌داند که به هنگام روز چه به دست آورده‌اید سپس در همین روز شما را (از خواب) برمی‌انگیزاند تا زمانی نام‌برده سر آید؛ آنگاه بازگشتتان به سوی اوست و سپس شما را از آنچه انجام می‌دهید آگاه می‌سازد» سوره انعام، آیه ۶۰.</ref>؛ یعنی در روز شما را از [[خواب]] بیدار می‌کند.<ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۴؛ روض الجنان، ج ۱، ص۲۹۷.</ref> برخی این معنا را گسترش داده و آن را شامل بیدار کردن [[آفریدگان]] از خواب [[برزخ]] و ورود به عرصه [[محشر]] دانسته <ref> شرح الاسماء، ص۳۸۶.</ref> و گفته‌اند: همان‌گونه که [[حیات دنیوی]] در مقایسه با [[حیات برزخی]] [[خواب]] است حیات برزخی نیز در مقایسه با [[حیات اخروی]] و حضور در پیشگاه [[خداوند]] [[قادر]]، خواب است: {{متن قرآن|مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا}}<ref>«چه کسی ما را از خوابگاه‌هامان برانگیخت؟ » سوره یس، آیه ۵۲.</ref>.<ref> شرح الاسماء، ص۱۸۳.</ref>
# بیدار کردن از [[خواب]]: {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا جَرَحْتُمْ بِالنَّهَارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضَى أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ}}<ref>«و اوست که شبانگاه (در خواب) روان شما را می‌ستاند و می‌داند که به هنگام روز چه به دست آورده‌اید سپس در همین روز شما را (از خواب) برمی‌انگیزاند تا زمانی نام‌برده سر آید؛ آنگاه بازگشتتان به سوی اوست و سپس شما را از آنچه انجام می‌دهید آگاه می‌سازد» سوره انعام، آیه ۶۰.</ref>؛ یعنی در روز شما را از [[خواب]] بیدار می‌کند.<ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۴؛ روض الجنان، ج ۱، ص۲۹۷.</ref> برخی این معنا را گسترش داده و آن را شامل بیدار کردن [[آفریدگان]] از خواب [[برزخ]] و ورود به عرصه [[محشر]] دانسته <ref> شرح الاسماء، ص۳۸۶.</ref> و گفته‌اند: همان‌گونه که [[حیات دنیوی]] در مقایسه با [[حیات برزخی]] [[خواب]] است حیات برزخی نیز در مقایسه با [[حیات اخروی]] و حضور در پیشگاه [[خداوند]] [[قادر]]، خواب است: {{متن قرآن|مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا}}<ref>«چه کسی ما را از خوابگاه‌هامان برانگیخت؟» سوره یس، آیه ۵۲.</ref><ref> شرح الاسماء، ص۱۸۳.</ref>
#مسلط کردن: {{متن قرآن|فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا}}<ref>«و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم که درون خانه‌ها را جست و جو می‌کنند و (این) وعده‌ای انجام یافتنی است» سوره اسراء، آیه ۵.</ref>.<ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۴.</ref>
# مسلط کردن: {{متن قرآن|فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا}}<ref>«و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم که درون خانه‌ها را جست و جو می‌کنند و (این) وعده‌ای انجام یافتنی است» سوره اسراء، آیه ۵.</ref><ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۴.</ref>
#فرستادن [[انبیا]] و [[رسل]]: {{متن قرآن|فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ}}<ref>«پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت » سوره بقره، آیه ۲۱۳.</ref> و نیز {{متن قرآن|وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَى اللَّهُ وَمِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلَالَةُ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«و به راستی ما، در میان هر امّتی پیامبری برانگیختیم (تا بگوید) که خداوند را بپرستید و از طاغوت دوری گزینید آنگاه برخی از آنان را خداوند راهنمایی کرد و بر برخی دیگر گمراهی سزاوار گشت پس، در زمین گردش کنید تا بنگرید سرانجام دروغ‌انگاران چگونه بوده است» سوره نحل، آیه ۳۶.</ref>.<ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۵.</ref>
# فرستادن [[انبیا]] و [[رسل]]: {{متن قرآن|فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ}}<ref>«پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت» سوره بقره، آیه ۲۱۳.</ref> و نیز {{متن قرآن|وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَى اللَّهُ وَمِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلَالَةُ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«و به راستی ما، در میان هر امّتی پیامبری برانگیختیم (تا بگوید) که خداوند را بپرستید و از طاغوت دوری گزینید آنگاه برخی از آنان را خداوند راهنمایی کرد و بر برخی دیگر گمراهی سزاوار گشت پس، در زمین گردش کنید تا بنگرید سرانجام دروغ‌انگاران چگونه بوده است» سوره نحل، آیه ۳۶.</ref><ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۵.</ref>
#زنده گردانیدن پس از [[مرگ]]، اعم از اینکه در [[دنیا]] و به معنای [[رجعت]]: {{متن قرآن|ثُمَّ بَعَثْنَاكُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ}}<ref>«پس مرگتان شما را برانگیختیم» سوره بقره، آیه ۵۶.</ref>.<ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۴؛ مجمع البیان، ج ۱، ص۲۴۱؛ روض الجنان، ج ۱، ص۲۹۷.</ref> یا [[زنده کردن]] در [[قیامت]] و [[حشر]] باشد: {{متن قرآن|ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تُبْعَثُونَ}}<ref>«آنگاه به یقین شما در روز رستخیز برانگیخته خواهید شد» سوره مؤمنون، آیه ۱۶.</ref>
# زنده گردانیدن پس از [[مرگ]]، اعم از اینکه در [[دنیا]] و به معنای [[رجعت]]: {{متن قرآن|ثُمَّ بَعَثْنَاكُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ}}<ref>«پس مرگتان شما را برانگیختیم» سوره بقره، آیه ۵۶.</ref><ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۴؛ مجمع البیان، ج ۱، ص۲۴۱؛ روض الجنان، ج ۱، ص۲۹۷.</ref> یا [[زنده کردن]] در [[قیامت]] و [[حشر]] باشد: {{متن قرآن|ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تُبْعَثُونَ}}<ref>«آنگاه به یقین شما در روز رستخیز برانگیخته خواهید شد» سوره مؤمنون، آیه ۱۶.</ref>
#بیرون آوردن از [[قبر]]: {{متن قرآن|أَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ}}<ref>«خداوند آن کسان را که در گورند برمی‌انگیزد» سوره حج، آیه ۷.</ref> و {{متن قرآن|قَالُوا يَا وَيْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَنُ وَصَدَقَ الْمُرْسَلُونَ}}<ref>«می‌گویند: وای بر ما چه کسی ما را از خوابگاه‌هامان برانگیخت؟ این همان است که (خداوند) بخشنده وعده کرده است و پیامبران درست گفته‌اند» سوره یس، آیه ۵۲.</ref>.<ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۵؛ موسوعة له الاسماء الحسنی، ج۱، ص۲۶۶.</ref>
# بیرون آوردن از [[قبر]]: {{متن قرآن|أَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ}}<ref>«خداوند آن کسان را که در گورند برمی‌انگیزد» سوره حج، آیه ۷.</ref> و {{متن قرآن|قَالُوا يَا وَيْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَنُ وَصَدَقَ الْمُرْسَلُونَ}}<ref>«می‌گویند: وای بر ما چه کسی ما را از خوابگاه‌هامان برانگیخت؟ این همان است که (خداوند) بخشنده وعده کرده است و پیامبران درست گفته‌اند» سوره یس، آیه ۵۲.</ref><ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۵؛ موسوعة له الاسماء الحسنی، ج۱، ص۲۶۶.</ref>


برخی از شارحان [[اسمای الهی]] نیز برای باعث معانی گوناگونی ذکر کرده‌اند که مانند معانی گذشته لازمه معنای اصلی باعث است؛ از جمله: [[نگهدارنده]] [[بنده]] در هنگام [[سقوط]] و [[دستگیری]] کردن از وی،<ref>الاسماء والصفات، ج ۱، ص۱۴۹.</ref> [[پناه]] دهنده [[بندگان]] در هنگام عجز و [[ناتوانی]] و قبول کننده [[توبه]] بعد از [[گناه]]،<ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۵.</ref> وادار کننده [[بندگان]] به کارهای سترگ و [[ارزشمند]] و بازدارنده از وسوسه‌های [[شیطانی]]،<ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۶.</ref> برانگیزاننده [[انسان‌ها]] به [[طاعت]] و [[فرمانبرداری]] <ref> الاسنی فی شرح الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۴۷۶.</ref> و [[پاک]] کردن دل‌هایشان از [[هوا و هوس]] و مبرا کردن اعمالشان از پلشتی و دنس،<ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۶.</ref> برانگیزاننده [[اراده‌ها]] برای دستیابی به [[مقام]] [[توحید]] <ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۶.</ref> و آشکار کننده آنچه در [[عالم غیب]] است <ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۵.</ref>.<ref>[[ابوطالب طالبی دارابی|طالبی دارابی، ابوطالب]]، [[باعث - طالبی دارابی (مقاله)|مقاله «باعث»]]،[[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص ۲۹۱-۲۹۳.</ref>
برخی از شارحان [[اسمای الهی]] نیز برای باعث معانی گوناگونی ذکر کرده‌اند که مانند معانی گذشته لازمه معنای اصلی باعث است؛ از جمله: [[نگهدارنده]] [[بنده]] در هنگام [[سقوط]] و [[دستگیری]] کردن از وی،<ref>الاسماء والصفات، ج ۱، ص۱۴۹.</ref> [[پناه]] دهنده [[بندگان]] در هنگام عجز و [[ناتوانی]] و قبول کننده [[توبه]] بعد از [[گناه]]،<ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۵.</ref> وادار کننده [[بندگان]] به کارهای سترگ و [[ارزشمند]] و بازدارنده از وسوسه‌های [[شیطانی]]،<ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۶.</ref> برانگیزاننده [[انسان‌ها]] به [[طاعت]] و [[فرمانبرداری]] <ref> الاسنی فی شرح الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۴۷۶.</ref> و [[پاک]] کردن دل‌هایشان از [[هوا و هوس]] و مبرا کردن اعمالشان از پلشتی و دنس،<ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۶.</ref> برانگیزاننده [[اراده‌ها]] برای دستیابی به [[مقام]] [[توحید]] <ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۶.</ref> و آشکار کننده آنچه در [[عالم غیب]] است <ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۵.</ref><ref>[[ابوطالب طالبی دارابی|طالبی دارابی، ابوطالب]]، [[باعث - طالبی دارابی (مقاله)|مقاله «باعث»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص ۲۹۱-۲۹۳.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
#[[پرونده:000056.jpg|22px]] [[ابوطالب طالبی دارابی|طالبی دارابی، ابوطالب]]، [[باعث - طالبی دارابی (مقاله)|مقاله «باعث»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵''']]
# [[پرونده:000056.jpg|22px]] [[ابوطالب طالبی دارابی|طالبی دارابی، ابوطالب]]، [[باعث - طالبی دارابی (مقاله)|مقاله «باعث»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
[[رده:مدخل]]
 
[[رده:اسماء و صفات الهی]]
[[رده:اسماء و صفات الهی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۴۱

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اسم الهی است. باعث از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: باعث در علوم قرآنی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

باعث اسم فاعل از مصدر «بَعْث» (برانگیختن) و در لغت به معنای برانگیزنده است.[۱] واژه بَعْث به حسب موارد استعمال و به اعتبار متعلَّق آن در معانی توجیه (گرداندن)، ارسال (فرستادن)، اهباب (وزاندن)، ایصال (رساندن)[۲] و مانند آن همچون تنبیه (بیدار ساختن)[۳] به کار رفته است.

باعث در حقیقت به معنای ایجاد کننده انگیزه در موجود و خارج کننده آن از حالت تساوی و مایل ساختن آن به سَمْتی خاص است، گرچه معنای مذکور با توجه به اختلاف موارد استعمال مستلزم معانی گوناگونی است. واژه باعث که براساس روایات از اسمای حسنای الهی است [۴]

در قرآن کریم صریحاً نیامده؛ اما مشتقات ماده آن ۶۷ بار در قرآن به کار رفته [۵] و بیشتر در موارد زنده کردن و زنده شدن پس از مرگ، اعم از حیات دوباره در روز قیامت که از آن به حشر و معاد تعبیر می‌شود و نیز فرستادن انبیا به کار رفته است. مفسران با توجه به موارد استعمال بعث و مشتقات آن در قرآن کریم معانی متعددی از آن گرفته‌اند که عبارت است از:

  1. الهام کردن؛ در ماجرای قتل هابیل خداوند به کلاغی الهام کرد تا زمین را بکاود: ﴿فَبَعَثَ اللَّهُ غُرَابًا يَبْحَثُ فِي الْأَرْضِ﴾[۶][۷]
  2. جعل و قرار دادن؛ در داستان طالوت خداوند وی را زمامدار و فرمانده سپاه قرار داد: ﴿إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا﴾[۸][۹]
  3. بیدار کردن از خواب: ﴿وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا جَرَحْتُمْ بِالنَّهَارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضَى أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ﴾[۱۰]؛ یعنی در روز شما را از خواب بیدار می‌کند.[۱۱] برخی این معنا را گسترش داده و آن را شامل بیدار کردن آفریدگان از خواب برزخ و ورود به عرصه محشر دانسته [۱۲] و گفته‌اند: همان‌گونه که حیات دنیوی در مقایسه با حیات برزخی خواب است حیات برزخی نیز در مقایسه با حیات اخروی و حضور در پیشگاه خداوند قادر، خواب است: ﴿مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا﴾[۱۳][۱۴]
  4. مسلط کردن: ﴿فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا﴾[۱۵][۱۶]
  5. فرستادن انبیا و رسل: ﴿فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ﴾[۱۷] و نیز ﴿وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَى اللَّهُ وَمِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلَالَةُ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ﴾[۱۸][۱۹]
  6. زنده گردانیدن پس از مرگ، اعم از اینکه در دنیا و به معنای رجعت: ﴿ثُمَّ بَعَثْنَاكُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ﴾[۲۰][۲۱] یا زنده کردن در قیامت و حشر باشد: ﴿ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تُبْعَثُونَ﴾[۲۲]
  7. بیرون آوردن از قبر: ﴿أَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ﴾[۲۳] و ﴿قَالُوا يَا وَيْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَنُ وَصَدَقَ الْمُرْسَلُونَ﴾[۲۴][۲۵]

برخی از شارحان اسمای الهی نیز برای باعث معانی گوناگونی ذکر کرده‌اند که مانند معانی گذشته لازمه معنای اصلی باعث است؛ از جمله: نگهدارنده بنده در هنگام سقوط و دستگیری کردن از وی،[۲۶] پناه دهنده بندگان در هنگام عجز و ناتوانی و قبول کننده توبه بعد از گناه،[۲۷] وادار کننده بندگان به کارهای سترگ و ارزشمند و بازدارنده از وسوسه‌های شیطانی،[۲۸] برانگیزاننده انسان‌ها به طاعت و فرمانبرداری [۲۹] و پاک کردن دل‌هایشان از هوا و هوس و مبرا کردن اعمالشان از پلشتی و دنس،[۳۰] برانگیزاننده اراده‌ها برای دستیابی به مقام توحید [۳۱] و آشکار کننده آنچه در عالم غیب است [۳۲][۳۳]

منابع

  1. طالبی دارابی، ابوطالب، مقاله «باعث»، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵

پانویس

  1. ↑ مفردات، ص۱۳۲؛ لسان‌العرب، ج ۱، ص۴۳۸، «بعث».
  2. ↑ التحقیق، ج ۱ - ۲، ص۲۹۵، «بعث».
  3. ↑ ترتیب العین، ص۱۷۴، «بعث».
  4. ↑ الکافی، ج۱، ص۱۶۴؛ بحارالانوار، ج ۴، ص۲۱۰.
  5. ↑ المعجم الاحصائی؛، ج ۱، ص۳۸۱.
  6. ↑ «خداوند کلاغی را برانگیخت که زمین را می‌کاوید» سوره مائده، آیه ۳۱.
  7. ↑ بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۴؛ روض الجنان، ج ۱، ص۲۹۷.
  8. ↑ «خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است» سوره بقره، آیه ۲۴۷.
  9. ↑ مجمع البیان، ج ۲، ص۶۱۲؛ روض الجنان، ج ۱، ص۲۹۷.
  10. ↑ «و اوست که شبانگاه (در خواب) روان شما را می‌ستاند و می‌داند که به هنگام روز چه به دست آورده‌اید سپس در همین روز شما را (از خواب) برمی‌انگیزاند تا زمانی نام‌برده سر آید؛ آنگاه بازگشتتان به سوی اوست و سپس شما را از آنچه انجام می‌دهید آگاه می‌سازد» سوره انعام، آیه ۶۰.
  11. ↑ بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۴؛ روض الجنان، ج ۱، ص۲۹۷.
  12. ↑ شرح الاسماء، ص۳۸۶.
  13. ↑ «چه کسی ما را از خوابگاه‌هامان برانگیخت؟» سوره یس، آیه ۵۲.
  14. ↑ شرح الاسماء، ص۱۸۳.
  15. ↑ «و چون وعده نخست (از) آن دو (تباهی) فرا رسد بندگانی سخت جنگاور را که داریم بر شما برمی‌انگیزیم که درون خانه‌ها را جست و جو می‌کنند و (این) وعده‌ای انجام یافتنی است» سوره اسراء، آیه ۵.
  16. ↑ بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۴.
  17. ↑ «پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت» سوره بقره، آیه ۲۱۳.
  18. ↑ «و به راستی ما، در میان هر امّتی پیامبری برانگیختیم (تا بگوید) که خداوند را بپرستید و از طاغوت دوری گزینید آنگاه برخی از آنان را خداوند راهنمایی کرد و بر برخی دیگر گمراهی سزاوار گشت پس، در زمین گردش کنید تا بنگرید سرانجام دروغ‌انگاران چگونه بوده است» سوره نحل، آیه ۳۶.
  19. ↑ موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۵.
  20. ↑ «پس مرگتان شما را برانگیختیم» سوره بقره، آیه ۵۶.
  21. ↑ بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۴؛ مجمع البیان، ج ۱، ص۲۴۱؛ روض الجنان، ج ۱، ص۲۹۷.
  22. ↑ «آنگاه به یقین شما در روز رستخیز برانگیخته خواهید شد» سوره مؤمنون، آیه ۱۶.
  23. ↑ «خداوند آن کسان را که در گورند برمی‌انگیزد» سوره حج، آیه ۷.
  24. ↑ «می‌گویند: وای بر ما چه کسی ما را از خوابگاه‌هامان برانگیخت؟ این همان است که (خداوند) بخشنده وعده کرده است و پیامبران درست گفته‌اند» سوره یس، آیه ۵۲.
  25. ↑ بصائر ذوی التمییز، ج ۲، ص۲۱۵؛ موسوعة له الاسماء الحسنی، ج۱، ص۲۶۶.
  26. ↑ الاسماء والصفات، ج ۱، ص۱۴۹.
  27. ↑ موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۵.
  28. ↑ موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۶.
  29. ↑ الاسنی فی شرح الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۴۷۶.
  30. ↑ موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۶.
  31. ↑ موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۶.
  32. ↑ موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۲۶۵.
  33. ↑ طالبی دارابی، ابوطالب، مقاله «باعث»، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۵، ص ۲۹۱-۲۹۳.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=باعث&oldid=1097136»