زینب بنت خزیمه: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
 
(۴۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{خرد}}
{{مدخل مرتبط
{{نبوت}}
| موضوع مرتبط = همسران پیامبر خاتم
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| عنوان مدخل  =  
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[پیامبر خاتم]]''' است. "'''زینب بنت خزیمه'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| مداخل مرتبط = [[زینب بنت خزیمه در قرآن]] - [[زینب بنت خزیمه در تاریخ اسلامی]]
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| پرسش مرتبط  =  
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[زینب بنت خزیمه در حدیث]] | [[زینب بنت خزیمه در نهج البلاغه]] | [[زینب بنت خزیمه در تاریخ اسلامی]]</div>
}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[زینب بنت خزیمه (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
{{جعبه اطلاعات همسران پیامبر خاتم
*[[زینب دختر خزیمه بن حارث بن عبدالله هلالیه]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref>، پنجمین [[همسر]] از [[همسران پیامبر اکرم]]{{صل}} از لحاظ ترتیب زمانی و از پنج [[زن]] [[قریشی]] ایشان شمرده می‌شود. از [[زندگی]] و احوال این بانوی گرامی اطلاع چندانی در دست نداریم؛ چرا که گویا کوتاهی [[عمر]] و کمی اقامتش در [[بیت]] [[نبی اکرم]]{{صل}} موجب شد که مؤرخان و نویسندگان کتب [[سیره]] در ترجمان زندگی‌اش [[سکوت]] کنند و حتی عده‌ای را بر آن داشت که از طرح نامش [[غفلت]] ورزند. تقریباً عمده اطلاعاتمان از وی در [[انفاق]] او به [[یتیمان]] و بینوایان و نیز ازدواجش با [[رسول خدا]]{{صل}} خلاصه می‌شود<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)| زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۶.</ref>.
| نام = زینب بنت خزیمه
| همسر = اولین همسر طفیل بن حارث بن مطلب بن عبد مناف، سپس ازدواج با عبیده بن حارث و سپس ازدواج با رسول خدا{{صل}}
| تصویر = امهات_المؤمنین.png
| اندازه تصویر =
| نسب = زینب بنت خزیمه بن حارث بن عبدالله بن عمرو بن عبد مناف بن هلال بن عامر بن صعصعه عامری
| ملقب به = ام‌المساکین
| تاریخ تولد =
| محل تولد = حدود ۱۶ سال پیش از بعثت
| نام پدر = خزیمه بن حارث بن عبدالله هلالیه
| نام مادر =  هند بنت عوف حمیری
| قبیله = بنی‌ عامر بن صعصعه
| تاریخ عقد = ۳ هجری
| سن به هنگام عقد = حدود ۲۹ سال
| فرزندان =
| محل درگذشت = مدینه
| تاریخ درگذشت = ۳ هجری
| طول عمر = ۳۰ سال
| آرامگاه = قبرستان بقیع
}}


==[[نسب]] کامل ایشان==
'''زینب دختر خزیمه''' پنجمین [[همسر]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} است. ایشان را به علت [[عطوفت]] و [[مهربانی]] با [[مساکین]] و [[فقرا]] ام‌المساکین [[لقب]] دادند. پس از [[شهادت]] شوهرش، [[پیامبر]] از او خواستگاری کرد. او [[اختیار]] کار را به خود حضرت سپرد. این [[ازدواج]] در [[ماه رمضان]] [[سال سوم هجری]] صورت گرفت. زینب بنت خزیمه در دوران [[جوانی]] در [[مدینه]] [[وفات]] کرد و [[رسول خدا]] {{صل}} بر پیکر او [[نماز]] خواند و او را در [[بقیع]] به خاک سپرد.
*از لحاظ [[نسب]] پدری وی، بین نسب‌شناسان اختلافی نیست؛ چرا که تقریباً همه مؤرخان و علمای [[علم]] انساب بر این نکته [[اتفاق نظر]] دارند که [[نسب]] کامل وی [[زینب بنت خزیمه بن حارث بن عبدالله بن عمرو بن عبد مناف بن هلال بن عامر بن صعصعه عامری]] است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۸۵۳؛ ابن حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ص۲۷۴؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۸.</ref>.
*اما از جهت مادری، بسیاری از مصادر از نسبش، یادی نکرده‌اند. [[ابن عبدالبر]] از قول [[ابی الحسن جرجانی]]، نسّابه او را [[خواهر]] [[میمونه بنت حارث]]، [[همسر گرامی رسول خدا]]{{صل}} معرفی کرده، می‌افزاید: "این مطلب را از کسی غیر از ایشان ندیدم"<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۸۵۳.</ref>. [[ابن حبیب بغدادی]] نیز [[برادران]] و [[خواهران]] مادری ایشان را چنین برمی شمارد: [[ام‌الفضل لبابة کبری بنت حارث]] [[همسر]] [[عباس]]، [[عموی پیامبر]]{{صل}}، [[مادر]] [[ابن‌عباس]] و لبابة صغری، [[همسر]] [[ولید بن مغیره]]، [[مادر]] [[خالد بن ولید]] و [[عزه بنت حارث]]. سپس به طرح نام [[خواهران]] مادری [[زینب بنت خزیمه]] می‌پردازد و چنین برمی‌شمارد: [[میمونه بنت حارث]]، [[اسماء بنت عمیس]]، [[همسر]] [[جعفر بن ابی‌طالب]] و [[سلامه بنت عمیس]]، [[همسر]] [[حمزة بن عبدالمطلب]]<ref>ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۱۰۶-۱۰۹؛ همچنین علی بن الحسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۲، ص۳۰۰؛ نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۷۸؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)| زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۶-۳۹۷.</ref>.


==[[زینب بنت خزیمه]]، ام‌المساکین==
== مقدمه ==
*[[زینب بنت خزیمه]] را به علت [[عطوفت]] و [[مهربانی]] با [[مساکین]] و [[فقرا]] ام‌المساکین ([[مادر]] [[بیچارگان]]) [[لقب]] دادند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.</ref>. او در روزگار [[جاهلی]] نیز به همین [[لقب]] مشهور بوده است<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۱؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹.</ref>. در اینکه [[زینب]] پیش از [[ازدواج]] با [[حضرت]]{{صل}} [[همسر]] کدام [[صحابی]] [[رسول خدا]]{{صل}} بود، بین مؤرخان [[اختلاف]] است. بنا به قول مشهور، او [[همسر]] [[طفیل بن حارث بن مطلب بن عبد مناف]] بود؛ اما از طفیل [[طلاق]] گرفت و به [[عقد]] [[برادر]] طفیل، [[عبیده بن حارث]] درآمد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۵۴۵؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۱؛-احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref>.
[[زینب دختر خزیمه بن حارث بن عبدالله هلالیه]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref>، پنجمین [[همسر]] از [[همسران پیامبر اکرم]] {{صل}} از لحاظ ترتیب زمانی و از پنج [[زن]] [[قریشی]] ایشان شمرده می‌شود. از [[زندگی]] و احوال این بانوی گرامی اطلاع چندانی وجود ندارد و تقریباً عمده اطلاعاتمان از وی در [[انفاق]] او به [[یتیمان]] و بینوایان و نیز ازدواجش با [[رسول خدا]] {{صل}} خلاصه می‌شود<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۹۶.</ref>.
*[[عبیده بن حارث]] در [[غزوه بدر]] زخمی شد و در سن ۶۴ سالگی در صفراء [[جان]] داد<ref>احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹.</ref>. البته اقوال دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که آوردن آنها در اینجا خالی از وجه نیست. برخی از منابع آورده‌اند که [[ام‌المؤمنین]] [[زینب]]، نخست به همسری [[جهم بن عمرو بن حارث]]، پسر عموی [[عبیده بن حارث]] در آمده است<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.</ref>؛ اما گویا کار به جدایی کشیده و آن بانو با عبیده [[ازدواج]] کرده است. در برخی از منابع نیز [[زینب]]، [[همسر]] [[عبدالله بن جحش]] معرفی شده است. [[عبدالله]] در [[غزوه احد]] به [[شهادت]] رسید<ref>ابوبکر بیهقی، سنن الکبری، ج۷، ص۷۲؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۱، ص۱۵۷.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)| زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۷-۳۹۸.</ref>.


==[[ازدواج با رسول خدا]]{{صل}}==
== نسب کامل ایشان ==
*پس از [[شهادت]] شوهرش، [[پیامبر]] از او خواستگاری کرد. او [[اختیار]] کار را به خود [[حضرت]] سپرد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص۲۰۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref>. پس [[رسول الله]] گواهانی را فراخواند<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، جا ص۹۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> و او را با [[مهریه]] [[دوازده]] و نیم اوقیه<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۵۴۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref> و به [[نقلی]] چهارصد درهم به همسری خود در آورد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.</ref>. گفته‌اند که [[قبیصه بن عمرو هلالی]] او را به [[عقد]] [[رسول خدا]]{{صل}} درآورد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷؛ عبدالرحمن سهیلی، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویه، ج۷، ص۵۳۹.</ref>.
از لحاظ [[نسب]] پدری وی، بین نسب‌شناسان اختلافی نیست؛ چرا که تقریباً همه مؤرخان بر این نکته [[اتفاق نظر]] دارند که [[نسب]] کامل وی [[زینب بنت خزیمه بن حارث بن عبدالله بن عمرو بن عبد مناف بن هلال بن عامر بن صعصعه عامری]] است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۸۵۳؛ ابن حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ص۲۷۴؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۸.</ref>. اما از جهت مادری، بسیاری از مصادر از نسبش، یادی نکرده‌اند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۹۶-۳۹۷؛ [[فرهاد علی‌زاده|علی‌زاده، فرهاد]]، [[زینب بنت خزیمه - علی‌زاده (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵]]، ص۲۳۶.</ref>.
*به [[نقلی]] دیگر، [[پیامبر]]، [[ابواسید بن علی بن مالک انصاری]] را به سوی زنی از [[بنی‌عامر بن صعصعه]] فرستاد تا [[زینب]] را برایش خواستگاری کند. [[حضرت]]، قبلاً [[زینب]] را ندیده بود. پس ابواسید، [[زینب]] را به [[عقد]] ایشان در آورد<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۵۹۹؛ عزالدین ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۵، ص۱۴.</ref>.
*این [[ازدواج]]، بیست روز پس از [[ازدواج]] [[رسول خدا]]{{صل}} با [[حفصه بنت عمر بن خطاب]]<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص۱۵۸.</ref> در [[ماه رمضان]] [[سال سوم هجری]]، در سی و یکمین [[ماه]] [[هجرت]] صورت گرفت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶.</ref>؛ اما ابن عبدالبر اندلسی بر این [[باور]] است که [[ازدواج]] [[رسول الله]]{{صل}} با [[زینب بنت خزیمه]] در [[تاریخی]] غیر از این صورت گرفته است. او وقوع این [[ازدواج]] را هفت سال پس از [[وفات خدیجه]]{{س}} می‌داند<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۱، ص۴۶.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)| زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۸.</ref>.


==[[وفات]]==
== زینب بنت خزیمه، ام‌المساکین ==
*درباره [[وفات]] او نیز همچون حوادث دوران حیاتش بین مؤرخان [[اختلاف]] است. عده‌ای [[وفات]] وی را هشت [[ماه]] پس از ازدواجش با [[رسول خدا]]{{صل}} و در [[ربیع الثانی]] [[سال چهارم هجری]] دانسته‌اند<ref>نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۷۸؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، جه، ص۹۱.</ref>.
زینب بنت خزیمه را به علت [[عطوفت]] و [[مهربانی]] با [[مساکین]] و [[فقرا]] ام‌المساکین ([[مادر]] [[بیچارگان]]) [[لقب]] دادند<ref>السیرة النبویه، حلبی، ابن هشام، ج۲، ص۶۴۷؛ عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۲، ص۳۷۰؛ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۲، ص۲۵۵؛ السیره الحلبیه، حلبی، ج۳، ص۴۰۶؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۲۹.</ref>. او در روزگار [[جاهلی]] نیز به همین [[لقب]] مشهور بوده است<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۹۱؛ السیرة النبویة، ابن هشام، ج۲، ص۴۶۷؛ اعلام الوری بأعلام الهدی، طبرسی، ص۱۴۲؛ المحبر، ابن حبیب، ص۸۳؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۱۱، ص۵۹۵؛ عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۲، ص۳۷۰؛ المنتظم، ابن جوزی، ج۳، ص۱۶۱؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۴، ص۱۸۵۳.</ref>. او خودش می‌گوید: "کنیزکی سیاه داشتم و روزی به پیامبر {{صل}} گفتم می‌خواهم این کنیز را [[آزاد]] کنم. پیامبر {{صل}} فرمودند: "چه خوب است با فروش او فدیه [[آزادی]] [[برادر]] زاده‌‌ها یا خواهرزاده‌های خود را از گوسفند چرانی بپردازی و درآمد فروش او را مایه آسوده شدن آنان از گوسفند چرانی قرار دهی"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۹۲؛ عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۲، ص۳۷۰؛ سبل الهدی و الرشاد، صالحی شامی، ج۱۱، ص۲۰۵.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۹۷-۳۹۸؛ [[فرهاد علی‌زاده|علی‌زاده، فرهاد]]، [[زینب بنت خزیمه - علی‌زاده (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵]]، ص۲۳۶-۲۳۶.</ref>.
*برخی دیگر نیز بر این باورند که ایشان دو یا سه [[ماه]] بیشتر نزد [[پیامبر]]{{صل}} نماند<ref>ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ج۱، ص۳۲۴؛ خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۲۷.</ref>. [[ام‌المؤمنین]]، [[زینب بنت خزیمه]] در [[جوانی]] (سی‌سالگی) در [[مدینه]] [[وفات]] کرد<ref>ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۲۱۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶.</ref>. آن [[حضرت]] خود بر پیکر او [[نماز]] گزارد و او را در [[بقیع]] به [[خاک]] سپرد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵.</ref>. گذشته از اینکه او و [[خدیجه]]{{س}} تنها [[زنان پیامبر]]{{صل}} بودند که در [[حیات]] ایشان از [[دنیا]] رفتند. مورخان وی را نخستین [[همسر رسول خدا]]{{صل}} می‌دانند که در [[مدینه]] در گذشته است. [[رسول الله]]{{صل}} از او فرزندی نداشت<ref>ابوبکر بیهقی، دلائل النبوة فی احوال صاحب الشریعه، ج۳، ص۱۵۹.</ref>.
*مطلب آخر اینکه زینب بنت خزیمه را می‌توان جزء معدود [[همسران رسول خدا]]{{صل}} برشمرد که روایتی از او در کتب [[راویان]] و [[محدثان]] [[نقل]] نشده است<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)| زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۳۹۹.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
در اینکه [[زینب]] پیش از [[ازدواج]] با [[حضرت]] {{صل}}، [[همسر]] کدام [[صحابی رسول خدا]] {{صل}} بود، بین مؤرخان [[اختلاف]] است. بنا به قول مشهور، او [[همسر]] [[طفیل بن حارث بن مطلب بن عبد مناف]] بود؛ اما از طفیل [[طلاق]] گرفت و به [[عقد]] [[برادر]] طفیل، [[عبیده بن حارث]] درآمد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۵۴۵؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۱؛ -احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref>. [[عبیده بن حارث]] در [[غزوه بدر]] زخمی شد و در سن ۶۴ سالگی در صفراء [[جان]] داد<ref>احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۹۷-۳۹۸.</ref>


==منابع==
== [[ازدواج با رسول خدا]] {{صل}} ==
* [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)| زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']]
پس از [[شهادت]] شوهرش، [[پیامبر]] از او خواستگاری کرد. او [[اختیار]] کار را به خود [[حضرت]] سپرد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص۲۰۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref>. [[رسول الله]] گواهانی را فراخواند<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، جا ص۹۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> و او را با [[مهریه]] [[دوازده]] و نیم اوقیه<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۵۴۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.</ref> و به [[نقلی]] چهارصد درهم به همسری خود در آورد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.</ref>. این [[ازدواج]]، بیست روز پس از [[ازدواج]] [[رسول خدا]] {{صل}} با [[حفصه بنت عمر بن خطاب]]<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص۱۵۸.</ref> در [[ماه رمضان]] [[سال سوم هجری]]، در سی و یکمین ماه [[هجرت]] صورت گرفت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۹۸؛ [[فرهاد علی‌زاده|علی‌زاده، فرهاد]]، [[زینب بنت خزیمه - علی‌زاده (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵]]، ص۲۳۷-۲۳۸.</ref>


==پانویس==
== [[وفات]] ==
{{یادآوری پانویس}}
درباره [[وفات]] او نیز همچون حوادث دوران حیاتش بین مؤرخان [[اختلاف]] است. عده‌ای [[وفات]] وی را هشت ماه پس از ازدواج با [[رسول خدا]] {{صل}} و در [[ربیع الثانی]] [[سال چهارم هجری]] دانسته‌اند<ref>نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۷۸؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، جه، ص۹۱.</ref>. برخی دیگر نیز بر این باورند که ایشان دو یا سه ماه بیشتر نزد [[پیامبر]] {{صل}} نماند<ref>ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ج۱، ص۳۲۴؛ خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۲۷.</ref>. [[ام‌المؤمنین]]، زینب بنت خزیمه در دوران [[جوانی]] (سی‌سالگی) و در [[مدینه]] [[وفات]] کرد<ref>ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۲۱۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶.</ref>. [[رسول خدا]] {{صل}} بر پیکر او [[نماز]] خواند و او را در [[بقیع]] به [[خاک]] سپرد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۹۹؛ [[فرهاد علی‌زاده|علی‌زاده، فرهاد]]، [[زینب بنت خزیمه - علی‌زاده (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵]]، ص۲۳۸.</ref>
{{پانویس2}}


[[رده:پیامبر خاتم]]
== منابع ==
[[رده:زینب بنت خزیمه]]
{{منابع}}
# [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[زینب بنت خزیمه (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']]
# [[پرونده:1100357.jpg|22px]] [[فرهاد علی‌زاده|علی‌زاده، فرهاد]]، [[زینب بنت خزیمه - علی‌زاده (مقاله)|زینب بنت خزیمه]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵''']]
{{پایان منابع}}
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
[[رده:همسران پیامبر خاتم]]
[[رده:اصحاب پیامبر]]
[[رده:اعلام]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۴۳

زینب بنت خزیمه
اولین همسر طفیل بن حارث بن مطلب بن عبد مناف، سپس ازدواج با عبیده بن حارث و سپس ازدواج با رسول خدا(ص)
نسبزینب بنت خزیمه بن حارث بن عبدالله بن عمرو بن عبد مناف بن هلال بن عامر بن صعصعه عامری
ملقب بهام‌المساکین
زادگاهحدود ۱۶ سال پیش از بعثت
نام پدرخزیمه بن حارث بن عبدالله هلالیه
نام مادرهند بنت عوف حمیری
از قبیلهبنی‌ عامر بن صعصعه
تاریخ عقد با پیامر خاتم۳ هجری
سن ایشان در زمان عقدحدود ۲۹ سال
محل درگذشتمدینه
تاریخ درگذشت۳ هجری
طول عمر۳۰ سال
آرامگاهقبرستان بقیع

زینب دختر خزیمه پنجمین همسر پیامبر اکرم (ص) است. ایشان را به علت عطوفت و مهربانی با مساکین و فقرا ام‌المساکین لقب دادند. پس از شهادت شوهرش، پیامبر از او خواستگاری کرد. او اختیار کار را به خود حضرت سپرد. این ازدواج در ماه رمضان سال سوم هجری صورت گرفت. زینب بنت خزیمه در دوران جوانی در مدینه وفات کرد و رسول خدا (ص) بر پیکر او نماز خواند و او را در بقیع به خاک سپرد.

مقدمه

زینب دختر خزیمه بن حارث بن عبدالله هلالیه[۱]، پنجمین همسر از همسران پیامبر اکرم (ص) از لحاظ ترتیب زمانی و از پنج زن قریشی ایشان شمرده می‌شود. از زندگی و احوال این بانوی گرامی اطلاع چندانی وجود ندارد و تقریباً عمده اطلاعاتمان از وی در انفاق او به یتیمان و بینوایان و نیز ازدواجش با رسول خدا (ص) خلاصه می‌شود[۲].

نسب کامل ایشان

از لحاظ نسب پدری وی، بین نسب‌شناسان اختلافی نیست؛ چرا که تقریباً همه مؤرخان بر این نکته اتفاق نظر دارند که نسب کامل وی زینب بنت خزیمه بن حارث بن عبدالله بن عمرو بن عبد مناف بن هلال بن عامر بن صعصعه عامری است[۳]. اما از جهت مادری، بسیاری از مصادر از نسبش، یادی نکرده‌اند[۴].

زینب بنت خزیمه، ام‌المساکین

زینب بنت خزیمه را به علت عطوفت و مهربانی با مساکین و فقرا ام‌المساکین (مادر بیچارگان) لقب دادند[۵]. او در روزگار جاهلی نیز به همین لقب مشهور بوده است[۶]. او خودش می‌گوید: "کنیزکی سیاه داشتم و روزی به پیامبر (ص) گفتم می‌خواهم این کنیز را آزاد کنم. پیامبر (ص) فرمودند: "چه خوب است با فروش او فدیه آزادی برادر زاده‌‌ها یا خواهرزاده‌های خود را از گوسفند چرانی بپردازی و درآمد فروش او را مایه آسوده شدن آنان از گوسفند چرانی قرار دهی"[۷].[۸].

در اینکه زینب پیش از ازدواج با حضرت (ص)، همسر کدام صحابی رسول خدا (ص) بود، بین مؤرخان اختلاف است. بنا به قول مشهور، او همسر طفیل بن حارث بن مطلب بن عبد مناف بود؛ اما از طفیل طلاق گرفت و به عقد برادر طفیل، عبیده بن حارث درآمد[۹]. عبیده بن حارث در غزوه بدر زخمی شد و در سن ۶۴ سالگی در صفراء جان داد[۱۰].[۱۱]

ازدواج با رسول خدا (ص)

پس از شهادت شوهرش، پیامبر از او خواستگاری کرد. او اختیار کار را به خود حضرت سپرد[۱۲]. رسول الله گواهانی را فراخواند[۱۳] و او را با مهریه دوازده و نیم اوقیه[۱۴] و به نقلی چهارصد درهم به همسری خود در آورد[۱۵]. این ازدواج، بیست روز پس از ازدواج رسول خدا (ص) با حفصه بنت عمر بن خطاب[۱۶] در ماه رمضان سال سوم هجری، در سی و یکمین ماه هجرت صورت گرفت[۱۷].[۱۸]

وفات

درباره وفات او نیز همچون حوادث دوران حیاتش بین مؤرخان اختلاف است. عده‌ای وفات وی را هشت ماه پس از ازدواج با رسول خدا (ص) و در ربیع الثانی سال چهارم هجری دانسته‌اند[۱۹]. برخی دیگر نیز بر این باورند که ایشان دو یا سه ماه بیشتر نزد پیامبر (ص) نماند[۲۰]. ام‌المؤمنین، زینب بنت خزیمه در دوران جوانی (سی‌سالگی) و در مدینه وفات کرد[۲۱]. رسول خدا (ص) بر پیکر او نماز خواند و او را در بقیع به خاک سپرد[۲۲].[۲۳]

منابع

پانویس

  1. ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.
  2. حسینی ایمنی، سید علی اکبر، زینب بنت خزیمه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۳۹۶.
  3. ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۸۵۳؛ ابن حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ص۲۷۴؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۸.
  4. حسینی ایمنی، سید علی اکبر، زینب بنت خزیمه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۳۹۶-۳۹۷؛ علی‌زاده، فرهاد، زینب بنت خزیمه، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵، ص۲۳۶.
  5. السیرة النبویه، حلبی، ابن هشام، ج۲، ص۶۴۷؛ عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۲، ص۳۷۰؛ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۲، ص۲۵۵؛ السیره الحلبیه، حلبی، ج۳، ص۴۰۶؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۲۹.
  6. الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۹۱؛ السیرة النبویة، ابن هشام، ج۲، ص۴۶۷؛ اعلام الوری بأعلام الهدی، طبرسی، ص۱۴۲؛ المحبر، ابن حبیب، ص۸۳؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۱۱، ص۵۹۵؛ عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۲، ص۳۷۰؛ المنتظم، ابن جوزی، ج۳، ص۱۶۱؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۴، ص۱۸۵۳.
  7. الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۹۲؛ عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۲، ص۳۷۰؛ سبل الهدی و الرشاد، صالحی شامی، ج۱۱، ص۲۰۵.
  8. حسینی ایمنی، سید علی اکبر، زینب بنت خزیمه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۳۹۷-۳۹۸؛ علی‌زاده، فرهاد، زینب بنت خزیمه، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵، ص۲۳۶-۲۳۶.
  9. محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۵۴۵؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۶۱؛ -احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.
  10. احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۲۹.
  11. حسینی ایمنی، سید علی اکبر، زینب بنت خزیمه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۳۹۷-۳۹۸.
  12. محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص۲۰۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.
  13. ابن سعد، الطبقات الکبری، جا ص۹۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶.
  14. محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۵۴۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱.
  15. ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۶۴۷.
  16. ابن قتیبه، المعارف، ص۱۵۸.
  17. ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶.
  18. حسینی ایمنی، سید علی اکبر، زینب بنت خزیمه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۳۹۸؛ علی‌زاده، فرهاد، زینب بنت خزیمه، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵، ص۲۳۷-۲۳۸.
  19. نویری، نهایة الإرب فی فنون الأدب، ج۱۸، ص۱۷۸؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، جه، ص۹۱.
  20. ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ج۱، ص۳۲۴؛ خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۲۷.
  21. ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۲۱۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۲۰۶.
  22. محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۱، ص۵۹۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۹۱؛ شمس الدین محمد ذهبی، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۲۵۵.
  23. حسینی ایمنی، سید علی اکبر، زینب بنت خزیمه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۳۹۹؛ علی‌زاده، فرهاد، زینب بنت خزیمه، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵، ص۲۳۸.