پرش به محتوا

اهمیت اخلاق: تفاوت میان نسخه‌ها

۷۵۲ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۳ ژانویهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته == == منابع ==' به '== منابع ==')
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اخلاق | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[اهمیت اخلاق در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[اهمیت اخلاق در قرآن]] - [[اهمیت اخلاق در حدیث]] - [[اهمیت اخلاق در تاریخ اسلامی]] - [[اهمیت اخلاق در کلام اسلامی]] - [[اهمیت اخلاق در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]</div>
<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[اهمیت اخلاق (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>


==مقدمه==
== مقدمه ==
فراخوانی گسترده و تأکیدهای مکرر [[قرآن کریم]] به [[سازندگی اخلاقی]] و [[تهذیب نفس]] و ارزش‌های والای [[انسانی]]، بیانگر اهمیت [[اخلاق]] در میان [[اهداف]] قرآن کریم است<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۵۰۴-۵۰۵.</ref>. {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ}}<ref>«اوست که در میان نانویسندگان (عرب)، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره جمعه، آیه ۲.</ref> در [[آیه]] یاد شده مقدم شدن [[تزکیه]] بر [[تعلیم]]، بیانگر اهمیت [[تربیت اخلاقی]] است که نهایت نیاز همه [[جوامع]] [[مسلمان]] است، همچنین قرآن کریم پس از سوگندهای پیاپی در [[مقام]] اهمیت [[تربیت نفس]] و [[تهذیب]] [[اخلاقی]] برآمده {{متن قرآن|قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا * وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا}}<ref>«بی‌گمان آنکه جان را پاکیزه داشت رستگار شد * و آنکه آن را بیالود نومیدی یافت» سوره شمس، آیه ۹-۱۰.</ref> و اساس همه مسائل و [[فضائل]] را تهذیب نفس و بنیان [[انحرافات]] را در عدم تهذیب [[نفس انسان]] می‌داند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۵۰۵-۵۰۶.</ref>.
فراخوانی گسترده و تأکیدهای مکرر [[قرآن کریم]] به [[سازندگی اخلاقی]] و [[تهذیب نفس]] و ارزش‌های والای [[انسانی]]، بیانگر اهمیت [[اخلاق]] در میان [[اهداف]] قرآن کریم است<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۵۰۴-۵۰۵.</ref>. {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ}}<ref>«اوست که در میان نانویسندگان (عرب)، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره جمعه، آیه ۲.</ref> در [[آیه]] یاد شده مقدم شدن [[تزکیه]] بر [[تعلیم]]، بیانگر اهمیت [[تربیت اخلاقی]] است که نهایت نیاز همه [[جوامع]] [[مسلمان]] است، همچنین قرآن کریم پس از سوگندهای پیاپی در [[مقام]] اهمیت [[تربیت نفس]] و [[تهذیب]] [[اخلاقی]] برآمده {{متن قرآن|قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا * وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا}}<ref>«بی‌گمان آنکه جان را پاکیزه داشت رستگار شد * و آنکه آن را بیالود نومیدی یافت» سوره شمس، آیه ۹-۱۰.</ref> و اساس همه مسائل و [[فضائل]] را تهذیب نفس و بنیان [[انحرافات]] را در عدم تهذیب [[نفس انسان]] می‌داند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۵۰۵-۵۰۶.</ref>.
افزون بر [[آیات]] یاد شده، قرآن کریم در آیات متعددی [[مسلمانان]] را به انواع [[کمالات]] بشری، مانند [[علم]] و [[فضائل اخلاقی]] سوق می‌دهد<ref>آیت‌الله خامنه‌ای، ۲۲/۴/۱۳۶۸.</ref>. [[انسان]] برای رسیدن به [[هدف خلقت]]، که [[هدف بعثت انبیا]] نیز همان بوده<ref>{{متن قرآن|لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ}} «بی‌گمان خداوند بر مؤمنان منّت نهاد که از خودشان فرستاده‌ای در میان آنان برانگیخت که آیات وی را بر آنان می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنها کتاب و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۴.</ref>، باید خود را از آلود‌گی‌ها و پستی‌ها و [[مفاسد]] درونی [[پاک]] سازد<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۹، ص۳۳۵؛ ج۱۴، ص۳۹۳؛ آیت الله خامنه‌ای، ۱۰/۱۱/۱۳۷۴.</ref>. که از جمله مهم‌ترین [[اهداف]] [[ارسال رسل]] و [[انزال کتب]] ایجاد [[وحدت]] و [[انسجام]] در [[جامعه بشری]] و حرکت در مسیر [[تکامل]] بوده است و از آنجا که [[رذائل اخلاقی]] مانند [[غیبت]] مانع از این امر است، [[اسلام]] با آن [[مخالف]] است<ref>امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۳۰۹-۳۱۰.</ref>.
افزون بر [[آیات]] یاد شده، قرآن کریم در آیات متعددی [[مسلمانان]] را به انواع [[کمالات]] بشری، مانند [[علم]] و [[فضائل اخلاقی]] سوق می‌دهد<ref>آیت‌الله خامنه‌ای، ۲۲/۴/۱۳۶۸.</ref>. [[انسان]] برای رسیدن به [[هدف خلقت]]، که [[هدف بعثت انبیا]] نیز همان بوده<ref>{{متن قرآن|لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ}} «بی‌گمان خداوند بر مؤمنان منّت نهاد که از خودشان فرستاده‌ای در میان آنان برانگیخت که آیات وی را بر آنان می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنها کتاب و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۴.</ref>، باید خود را از آلود‌گی‌ها و پستی‌ها و [[مفاسد]] درونی [[پاک]] سازد<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۹، ص۳۳۵؛ ج۱۴، ص۳۹۳؛ آیت الله خامنه‌ای، ۱۰/۱۱/۱۳۷۴.</ref>. که از جمله مهم‌ترین [[اهداف]] [[ارسال رسل]] و [[انزال کتب]] ایجاد [[وحدت]] و [[انسجام]] در [[جامعه بشری]] و حرکت در مسیر [[تکامل]] بوده است و از آنجا که [[رذائل اخلاقی]] مانند [[غیبت]] مانع از این امر است، [[اسلام]] با آن [[مخالف]] است<ref>امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۳۰۹-۳۱۰.</ref>.


بر اساس [[روایات]] نیز یکی از اهداف [[رسالت پیامبر اسلام]]{{صل}} گسترش [[مکارم اخلاق]] بوده {{متن حدیث|بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ‏ مَكَارِمَ‏ الْأَخْلَاقِ‏}}<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۱۰.</ref> تا [[فضیلت‌های اخلاقی]] را در میان [[مردم]] کامل کند<ref>امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۵۱۱؛ آیت الله خامنه‌ای، ۲۹/۴/۱۳۸۸.</ref>. و [[انسان]] را از تاریکی‌ها خارج و به [[نور]] و [[هدایت]] رهنمون سازد؛ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«اوست آنکه بر شما درود می‌فرستد- و فرشتگانش (نیز)- تا شما را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون برد و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref>.
بر اساس [[روایات]] نیز یکی از اهداف [[رسالت پیامبر اسلام]] {{صل}} گسترش [[مکارم اخلاق]] بوده {{متن حدیث|بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ‏ مَكَارِمَ‏ الْأَخْلَاقِ‏}}<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۱۰.</ref> تا [[فضیلت‌های اخلاقی]] را در میان [[مردم]] کامل کند<ref>امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۵۱۱؛ آیت الله خامنه‌ای، ۲۹/۴/۱۳۸۸.</ref>. و [[انسان]] را از تاریکی‌ها خارج و به [[نور]] و [[هدایت]] رهنمون سازد؛ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«اوست آنکه بر شما درود می‌فرستد- و فرشتگانش (نیز)- تا شما را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون برد و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref>.
 
[[اخلاق]] از منظر [[دین]] و [[عالمان دینی]] از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و حکمای پیشین [[علم]] را به نحو [[حقیقی]] تنها بر اخلاق اطلاق می‌کردند و بر این [[باور]] بودند که [[متعلم]] تا زمانی که اخلاق خود را مهذب نسازد دیگر [[علوم]] برای وی سودی دربرندارد؛ زیرا نفسی که از [[رذائل]] اخلاق مهذب نباشد [[آموختن]] علوم جز [[تباهی]] و [[فساد]] را برایش به ارمغان نمی‌آورد<ref>نراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، تحقیق سیدمحمد کلانتر، ج۱، ص۵۰.</ref>. از این‌رو [[تهذیب نفس]] و [[تصفیه]] اخلاق از مهم‌ترین [[واجبات عقلی]] به شمار می‌آید<ref>امام خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۶۸.</ref>. اخلاق، اساس کار انسان است و همه [[کمالات]] [[دنیوی]] انسان و [[جامعه اسلامی]] مانند [[رشد]] و تعالی [[اقتصادی]]، [[سیاسی]] و مانند اینها مقدمه [[اخلاق حسنه]] است<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲/۲/۱۳۷۷.</ref>.
[[اخلاق]] از منظر [[دین]] و [[عالمان دینی]] از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و حکمای پیشین [[علم]] را به نحو [[حقیقی]] تنها بر اخلاق اطلاق می‌کردند و بر این [[باور]] بودند که [[متعلم]] تا زمانی که اخلاق خود را مهذب نسازد دیگر [[علوم]] برای وی سودی دربرندارد؛ زیرا نفسی که از [[رذائل]] اخلاق مهذب نباشد [[آموختن]] علوم جز [[تباهی]] و [[فساد]] را برایش به ارمغان نمی‌آورد<ref>نراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، تحقیق سیدمحمد کلانتر، ج۱، ص۵۰.</ref>. از این‌رو [[تهذیب نفس]] و [[تصفیه]] اخلاق از مهم‌ترین [[واجبات عقلی]] به شمار می‌آید<ref>امام خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۶۸.</ref>. اخلاق، اساس کار انسان است و همه [[کمالات]] [[دنیوی]] انسان و [[جامعه اسلامی]] مانند [[رشد]] و تعالی [[اقتصادی]]، [[سیاسی]] و مانند اینها مقدمه [[اخلاق حسنه]] است<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲/۲/۱۳۷۷.</ref>.


[[انقلاب اسلامی ایران]] نیز تحولی بنیادین است که بر پایه [[ارزش‌ها]] بنا نهاده شده است و در جهت دستیابی به ارزش‌هایی است که در نظام‌های غیراسلامی وجود ندارد. ارزش‌هایی مانند [[ایمان]]، [[عدالت]]، [[تفکر]]، [[آزادی]]، تدین، [[پرهیز]] از [[اسراف]] و [[تجمل‌گرایی]]، [[سلامت]] [[دینی]] و [[اخلاقی]] [[کارگزاران]] و بسیاری از ارزش‌های دیگر، [[ارزش‌های اخلاقی]] بنیادینی است که زیرساخت [[انقلاب]] را شکل می‌دهد. [[نارضایتی]] [[مردم]] از نبود این [[ارزش‌ها]] و در مقابل آن وجود [[مفاسد]] بسیار سبب شد تا حرکت بزرگ [[انقلاب اسلامی]] شکل بگیرد<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲۳/۲/۱۳۷۹.</ref>.<ref>[[علی گرامی|گرامی، علی]]، [[اخلاق - گرامی (مقاله)| مقاله «اخلاق»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی]]، ص ۴۷.</ref>
[[انقلاب اسلامی ایران]] نیز تحولی بنیادین است که بر پایه [[ارزش‌ها]] بنا نهاده شده است و در جهت دستیابی به ارزش‌هایی است که در نظام‌های غیراسلامی وجود ندارد. ارزش‌هایی مانند [[ایمان]]، [[عدالت]]، [[تفکر]]، [[آزادی]]، تدین، [[پرهیز]] از [[اسراف]] و [[تجمل‌گرایی]]، [[سلامت]] [[دینی]] و [[اخلاقی]] [[کارگزاران]] و بسیاری از ارزش‌های دیگر، [[ارزش‌های اخلاقی]] بنیادینی است که زیرساخت [[انقلاب]] را شکل می‌دهد. [[نارضایتی]] [[مردم]] از نبود این [[ارزش‌ها]] و در مقابل آن وجود [[مفاسد]] بسیار سبب شد تا حرکت بزرگ [[انقلاب اسلامی]] شکل بگیرد<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲۳/۲/۱۳۷۹.</ref>.<ref>[[علی گرامی|گرامی، علی]]، [[اخلاق - گرامی (مقاله)| مقاله «اخلاق»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی]]، ص۴۷.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
خط ۲۱: خط ۲۰:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:اهمیت اخلاق]]
[[رده:اخلاق]]
[[رده:مدخل]]
۱۱۸٬۳۵۶

ویرایش