فرزندان پیامبر خاتم: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - 'احمدبن' به 'احمد بن')
 
(۲۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[فرزندان پیامبر خاتم در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;"> [[فرزندان پیامبر خاتم در تاریخ اسلامی]]</div>


==مقدمه==
== مقدمه ==
در [[منابع تاریخی]]، برای [[رسول خدا]]{{صل}} چندین فرزند دختر و پسر ذکر شده است که در شمار، نام و انتساب آنان به رسول خدا{{صل}} [[اختلاف]] است. برخی از [[مورخان]]، نُه فرزند به [[حضرت]] نسبت داده‌اند که پنج نفر آنان پسر، و چهار نفر دختر است<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۳، ص۱۷۵.</ref>. عده‌ای دیگر شمار [[فرزندان]] آن حضرت را چهار دختر و سه پسر می‌دانند<ref>زبیری، نسب قریش، ص۲۱؛ سهیلی، روض الانف، ج۱، ص۱۲۳.</ref>. برخی دیگر هم دو پسر و چهار دختر<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۱۸.</ref> و سر انجام گروهی، بر اساس [[روایات]]، فقط یک دختر<ref>ابن مردویه، مناقب علی بن ابی‌طالب، ص۲۰۲؛ جوهری، السقیفة و فدک، ص۱۲۴.</ref> و دو پسر برای رسول خدا ذکر کرده‌اند<ref>الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۱۸.</ref>.
در منابع تاریخی، برای [[رسول خدا]] {{صل}} چندین فرزند دختر و پسر ذکر شده است که در شمار، نام و انتساب آنان به رسول خدا {{صل}} [[اختلاف]] است. برخی از مورخان، نُه فرزند به حضرت نسبت داده‌اند که پنج نفر آنان پسر، و چهار نفر دختر است<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۳، ص۱۷۵.</ref>. عده‌ای دیگر شمار [[فرزندان]] آن حضرت را چهار دختر و سه پسر می‌دانند<ref>زبیری، نسب قریش، ص۲۱؛ سهیلی، روض الانف، ج۱، ص۱۲۳.</ref>. برخی دیگر هم دو پسر و چهار دختر<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۱۸.</ref> و سر انجام گروهی، بر اساس [[روایات]]، فقط یک دختر<ref>ابن مردویه، مناقب علی بن ابی‌طالب، ص۲۰۲؛ جوهری، السقیفة و فدک، ص۱۲۴.</ref> و دو پسر برای رسول خدا ذکر کرده‌اند<ref>الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۱۸.</ref>.


درباره نام [[فرزندان رسول خدا]]{{صل}} هم [[اختلافات]] بسیاری وجود دارد. [[پسران]] را قاسم، [[طیب]]، طاهر، عبداللّه و [[ابراهیم]] ذکر کرده‌اند و [[دختران]] را [[زینب]]، [[رقیه]]، امّ‌کلثوم و فاطمه‌{{س}}<ref>تاریخ الطبری، ج۳، ص۱۷۵.</ref>. عده‌ای دیگر پسران رسول خدا{{صل}} را قاسم. [[عبد]] [[اللّه]] و ابراهیم می‌دانند<ref>سهیلی، روض الانف، ج۱، ص۱۲۳.</ref>. برخی دیگر [[فرزندی]] به نام عبد مناف برای رسول خدا{{صل}} ذکر کرده‌اند<ref>مطهر مقدسی، البدء و التاریخ، ج۵، ص۱۶ و ج۴، ص۱۳۹؛ قسطلانی، مواهب اللدنیة ج۱، ص۱۹۶.</ref>. برخی از [[علمای شیعه]]. در انتساب دختران به رسول خدا{{صل}} فقط انتساب [[فاطمه زهرا]]{{س}} را به رسول خدا{{صل}} پذیرفته‌اند و بقیه را دخترخوانده رسول خدا{{صل}} می‌دانند<ref>ابن مردودیه، مناقب علی بن ابی‌طالب، ص۲۰۲؛ جوهری، سقیفه و فدک، ص۱۲۴.</ref>.
درباره نام [[فرزندان رسول خدا]] {{صل}} هم [[اختلافات]] بسیاری وجود دارد. [[پسران]] را قاسم، [[طیب]]، طاهر، عبداللّه و [[ابراهیم]] ذکر کرده‌اند و [[دختران]] را [[زینب]]، [[رقیه]]، امّ‌کلثوم و فاطمه‌{{س}}<ref>تاریخ الطبری، ج۳، ص۱۷۵.</ref>. عده‌ای دیگر پسران رسول خدا {{صل}} را قاسم. [[عبد اللّه]] و ابراهیم می‌دانند<ref>سهیلی، روض الانف، ج۱، ص۱۲۳.</ref>. برخی دیگر [[فرزندی]] به نام عبد مناف برای رسول خدا {{صل}} ذکر کرده‌اند<ref>مطهر مقدسی، البدء و التاریخ، ج۵، ص۱۶ و ج۴، ص۱۳۹؛ قسطلانی، مواهب اللدنیة ج۱، ص۱۹۶.</ref>. برخی از [[علمای شیعه]]. در انتساب دختران به رسول خدا {{صل}} فقط انتساب [[فاطمه زهرا]] {{س}} را به رسول خدا {{صل}} پذیرفته‌اند و بقیه را دخترخوانده رسول خدا {{صل}} می‌دانند<ref>ابن مردودیه، مناقب علی بن ابی‌طالب، ص۲۰۲؛ جوهری، سقیفه و فدک، ص۱۲۴.</ref>.


به جز ابراهیم - که از «[[ماریه قبطیه]]»، [[کنیز]] [[مصری]] آن حضرت، متولد شد- فرزندان دیگری به بانوی بزرگوار [[اسلام]]، [[خدیجه]]{{س}}، منسوب کرده‌اند که [[خدای تعالی]] به آن حضرت [[عنایت]] فرمود. در اینجا به تبیین انتساب دختران به رسول خدا{{صل}} می‌پردازیم.<ref>[[داوود حسینی|حسینی، داوود]]، [[شیعه و دختران پیامبر اسلام (مقاله)| مقاله «شیعه و دختران پیامبر اسلام»]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۳ (کتاب)|موسوعه رد شبهات]]، ج۱۳، ص ۱۲۵.</ref>
به جز ابراهیم ـ که از «[[ماریه قبطیه]]»، [[کنیز]] [[مصری]] آن حضرت، متولد شد ـ فرزندان دیگری به بانوی بزرگوار [[اسلام]]، [[خدیجه]] {{س}}، منسوب کرده‌اند که [[خدای تعالی]] به آن حضرت [[عنایت]] فرمود. در اینجا به تبیین انتساب دختران به رسول خدا {{صل}} می‌پردازیم<ref>[[داوود حسینی|حسینی، داوود]]، [[شیعه و دختران پیامبر اسلام (مقاله)| مقاله «شیعه و دختران پیامبر اسلام»]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۳ (کتاب)|موسوعه رد شبهات]]، ج۱۳، ص ۱۲۵.</ref>.


==شخصیت‌شناسی==
=== قاسم فرزند پیامبر خاتم ===
رقیه، دختر منسوب به رسول خدا{{صل}} و [[حضرت خدیجه]]{{س}}، نخست با [[عتبه]]، فرزند [[ابی‌لهب]]، [[ازدواج]] کرد. آن‌گاه که [[پیامبر]]{{صل}} به [[رسالت]] [[مبعوث]] شد و با [[مخالفت]] شدید ابی‌لهب، با [[دعوت پیامبر]]{{صل}} روبه رو شد و [[سوره]] «المسد» درباره او نازل گردید، در این وضعیت، شوهر [[رقیه]] به [[اصرار]] [[پدر]]، او را [[طلاق]] داد. آنگاه با [[عثمان بن عفان]] [[ازدواج]] کرد و همراه شوهرش به [[حبشه]] [[هجرت]] کردند. سپس به [[مدینه]] بازگشتند و در [[سال دوم هجرت]]، یعنی درست هفده ماه پس از [[مهاجرت پیامبر]]{{صل}} وی درگذشت و [[فرزندی]] از او به نام عبداللّه بر جای ماند که در [[دوران کودکی]] از [[دنیا]] رفت.
{{اصلی|قاسم فرزند پیامبر خاتم}}
بیشتر مورخان، قاسم را بزرگ‌ترین [[برادر]] حضرت فاطمه {{س}} می‌دانند؛ زیرا [[کنیه]] پیامبر {{صل}} ([[ابوالقاسم]]) برگرفته از نام اوست و همه منابعی که به شمارش [[فرزندان رسول خدا]] {{صل}} پرداخته‌اند، از قاسم شروع کرده‌اند<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۳۳، ج۳، ص۷؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۳۹؛ بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة، ج۲، ص۶۸.</ref>. درباره سن قاسم هنگام [[وفات]]، میان دو<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۳۳.</ref> و چهار سال<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۳۲.</ref> اختلاف‌نظر وجود دارد<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۳.</ref>.


[[ام کلثوم]]، دختر دوم منسوب به [[رسول خدا]]{{صل}} و [[حضرت خدیجه]]{{س}} با پسر دیگر [[ابی‌لهب]]، به نام [[عتیبه]]، ازدواج کرد. سپس به اصرار پدر، او نیز [[همسر]] خود را طلاق داد و امّ‌کلثوم به [[خانه]] پدر آمد و همراه او بود تا اینکه [[پیامبر]]{{صل}} به مدینه [[مهاجرت]] کرد. آنگاه که رقیه، دختر پیشین [[حضرت]]، در سال دوم هجرت درگذشت، [[عثمان]] با او ازدواج نمود. وی در [[سال نهم هجرت]] از دنیا رفت و فرزندی هم از او متولد نشد.<ref>[[داوود حسینی|حسینی، داوود]]، [[شیعه و دختران پیامبر اسلام (مقاله)| مقاله «شیعه و دختران پیامبر اسلام»]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۳ (کتاب)|موسوعه رد شبهات]]، ج۱۳، ص ۱۲۶.</ref>
=== عبدالله فرزند پیامبر خاتم ===
{{اصلی|عبدالله فرزند پیامبر خاتم}}
به گفته [[ابن سعد]]، عبدالله دومین فرزند پیامبر {{صل}} بود. وی در مکه درگذشت و چون پس از [[بعثت]] به دنیا آمده بود، [[طیب]] و طاهر خوانده شد و پس از مرگ او بود که [[عاص بن وائل]]، پیامبر {{صل}} را ابتر خواند<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری ج۱، ص۱۳۳.</ref>. ابن هشام از عبدالله نام نبرده است<ref>ابن هشام، السیرة النبویه ج۱، ص۱۲۲.</ref> و [[بیهقی]] نیز روایاتی را نقل کرده است که وجود پسرانی غیر از قاسم، طاهر و طیب را چندان [[تأیید]] نکرده‌اند<ref>بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة ج۲، ص۶۸-۶۹.</ref>. هرچند از نظر برخی از محققان، طیب و طاهر [[لقب]] عبدالله است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۵۰.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۴.</ref>


==[[فرزندان پیامبر]]{{صل}} از همسرش [[خدیجه]]{{س}} و کنیزش [[ماریه قبطیه]]==
=== طیب و طاهر ===
[[برادران]] و [[خواهران حضرت فاطمه]]{{س}} عبارت بودند از: قاسم، عبدالله، [[طیب]]، طاهر، زینب، [[رقیه دختر پیامبر خاتم|رقیه]]، ام‌کلثوم و ابراهیم<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۷؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۲۰؛ مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج۴، ص۱۳۹؛ صدوق، محمد بن علی، الخصال، ص۴۰۴؛ ابن کثیر، السیرة النبویه، ج۴، ص۶۰۸.</ref>. بنا بر نقل‌های دیگر، طیب و طاهر لقب‌های عبدالله بوده است<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۳۳؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۲۷۵.</ref>. مقدسی از [[برادر]] دیگری، به نام [[عبد]] مناف، نیز سخن گفته است<ref>مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ ج۴، ص۱۳۹.</ref>. در برخی از نقل‌های [[ضعیف]]، از دو برادر دیگر به نام‌های مطیب و [[مطهر]] سخن گفته شده است، که به این ترتیب، تعداد [[خواهران]] و [[برادران حضرت فاطمه]]{{س}} به یازده تن می‌رسد<ref>قسطلانی، احمد بن محمد، المواهب اللدنیة، ج۱، ص۴۷۸.</ref>. [[فرزندان رسول خدا]]{{صل}} - به جز ابراهیم، که مادرش ماریه قبطیه بود - همگی از [[مادر حضرت فاطمه]]{{س}}، [[حضرت خدیجه]]{{س}}، متولد شدند و تمام [[مورخان]] و [[راویان]]، به جز موارد نادر<ref>کوفی، علی بن احمد، الاستغاثه، ج۱، ص۶۴- ۶۵.</ref>، بر آن [[اتفاق نظر]] دارند<ref>ر.ک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۳۳، ۱۳۷؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۳۹؛ بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة، ج۲، ص۶۹؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۶.</ref>. درباره مدت [[عمر]] برادران [[حضرت زهرا]]{{س}}، به جز ابراهیم، اتفاق نظر نیست، ولی در اینکه همگی آنان هنگام [[مرگ]]، [[کودک]] بوده‌اند، اختلافی وجود ندارد<ref>ر.ک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۳۳؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۳۲؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۶.</ref>.
ابن سعد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری ج۱، ص۱۳۳.</ref>، [[ابن عبدالبر]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب ج۱، ص۵۰.</ref> و [[ابن‌شهرآشوب]]<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب ج۱، ص۱۶۳.</ref>، طیب و طاهر را همان عبدالله دانسته‌اند، اما بنا بر نقل بیهقی از [[ابن اسحاق]]، پیامبر {{صل}} علاوه بر قاسم، دو پسر دیگر به نام‌های طاهر و [[طیب]] داشته است<ref>بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة ج۲، ص۶۹.</ref>. [[ابن اثیر جزری]] نیز طیب و طاهر را دو پسر [[پیامبر]] {{صل}} علاوه بر قاسم و عبدالله، معرفی کرده است<ref>ابن اثیر جزری، الکامل، ج۲، ص۴۰.</ref>. مقدسی از قول واقدی نقل کرده که کسی وجود طیب را [[اثبات]] نکرده است و [[اصحاب]] می‌گویند که او همان طاهر است<ref>مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ ج۴، ص۱۳۹.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۴.</ref>


تعداد برادران، علاوه بر ابراهیم، به [[اختلاف]]، سه<ref>مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج۴، ص۱۳۹؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۵۰؛ ج۴، ص۱۸۱۹.</ref>، چهار<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۵۰؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۲۷۵؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۲، ص۲۰۱.</ref>، پنج<ref>ر.ک: ابن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۶، ص۲۰۷.</ref> و هفت تن<ref>قسطلانی، احمد بن محمد، المواهب اللدنیة، ج۱، ص۴۷۸.</ref> ذکر شده است، بیشتر به این سبب که برخی از آنان بیش از یک نام، و نیز القابی، داشته‌اند. درباره [[خواهران]] آن [[حضرت]]{{س}} نیز [[اختلاف]] نظر وجود دارد که سه تن از آنان، به نام‌های زینب، [[رقیه دختر پیامبر خاتم|رقیه]] و ام‌کلثوم، [[دختران پیامبر]]{{صل}} و [[خواهر]] [[حضرت فاطمه]]{{س}} بودند یا ربیبه‌های [[پیامبر]]{{صل}} [[ازدواج]] دو تن از آنان با [[عثمان]]، بر این تردید افزوده است؛ زیرا منقبتی را برای عثمان ثابت می‌کند<ref>کوفی، علی بن احمد، الاستغاثه، ج۱، ص۶۴؛ ج۲، ص۷.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۲.</ref>
=== عبدمناف فرزند پیامبر خاتم ===
{{اصلی|عبدمناف فرزند پیامبر خاتم}}
مقدسی در روایتی آورده است که [[خدیجه]] {{س}} در دوره [[جاهلیت]] پسری به نام عبدمناف و پس از [[اسلام]] دو پسر به نام‌های قاسم و عبدالله برای پیامبر {{صل}} به [[دنیا]] آورد که در [[کودکی]] در گذشتند<ref>مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ ج۴، ص۱۳۹.</ref>. [[قسطلانی]] وجود این پسر را [[ضعیف]] شمرده است<ref>قسطلانی، احمد بن محمد، المواهب اللدنیة ج۱، ص۴۷۸.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۴.</ref>


===[[قاسم فرزند پیامبر خاتم]]===
=== ابراهیم فرزند پیامبر خاتم ===
{{اصلی|ابراهیم فرزند پیامبر خاتم}}
[[ابراهیم]] [[فرزند]] [[رسول اکرم]] {{صل}} در ذی‌الحجه [[سال هشتم هجری]] در [[مدینه]] از [[ماریه قبطیه]] به [[دنیا]] آمد. [[رسول اکرم]] {{صل}} به حدی از تولد فرزندش خوشحال بود که به اصحابش فرمود: "شب گذشته [[خدا]] به من [[فرزندی]] عطا کرد و من او را به نام پدرم، [[ابراهیم خلیل]]، ابراهیم نامیدم"، اما ابراهیم در روز سه شنبه، دهم ربیع‌الاول [[سال دهم هجری]] بعد از حدود شانزده ماه زندگی از [[دنیا]] رفت و موجب اندوه شدید پیامبر {{صل}} گردید<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۵؛ [[سید جواد موسوی بردکشکی|موسوی بردکشکی، سید جواد]]، [[ماریه قبطیه (مقاله)|ماریه قبطیه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۲۵۴-۲۵۵؛ [[راحله ضائفی|ضائفی، راحله]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ص ۲۶ ـ ۳۱؛ [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابراهیم بن رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص۹۸-۹۹.</ref>.


===عبدالله===
=== زینب دختر پیامبر خاتم ===
به گفته [[ابن سعد]]، عبدالله دومین فرزند پیامبر{{صل}} بود. وی در مکه درگذشت و چون پس از [[بعثت]] به دنیا آمده بود، [[طیب]] و طاهر خوانده شد و پس از مرگ او بود که [[عاص بن وائل]]، پیامبر{{صل}} را ابتر خواند<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری ج۱، ص۱۳۳.</ref>. ابن هشام از عبدالله نام نبرده است<ref>ابن هشام، السیرة النبویه ج۱، ص۱۲۲.</ref> و [[بیهقی]] نیز روایاتی را نقل کرده است که وجود پسرانی غیر از قاسم، طاهر و طیب را چندان [[تأیید]] نکرده‌اند<ref>بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة ج۲، ص۶۸-۶۹.</ref>. هرچند از نظر برخی از محققان، طیب و طاهر [[لقب]] عبدالله است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۵۰.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۴.</ref>
{{اصلی|زینب دختر پیامبر خاتم}}
زینب از حضرت خدیجه {{س}} متولد شد. او [[همسر]] [[ابوالعاص]] و بزرگ‌ترین [[خواهر]] [[حضرت فاطمه]] {{س}} بود. [[قریش]] برای اینکه [[پیامبر]] {{صل}} را تحت فشار قرار دهند، از ابوالعاص خواستند زینب را [[طلاق]] دهد، اما ابوالعاص حاضر نشد او را طلاق دهد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۴۷۸.</ref>. در برخی [[اخبار]]، زینب، [[ربیبه]] پیامبر {{صل}} شمرده شده است، نه دختر او<ref>ابن هشام، السیرة النبویه ج۴، ص۱۰۵۸.</ref>. زینب از ابوالعاص پسری به [[نام علی]] و دختری به نام [[امامه]] به [[دنیا]] آورد. علی در [[کودکی]] در گذشت. [[علی بن ابی طالب]] {{ع}}، پس از [[رحلت]] [[فاطمه]] {{س}}، امامه را به همسری گرفت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۳۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۳، ص۱۴۲.</ref>. سبب [[مرگ]] زینب این بود که هنگام خروج از [[مکه]] به سمت [[مدینه]]، [[هبار بن اسود]] و شخص دیگری از [[کفار]]، به هودج او [[حمله]] کردند و باعث سقط جنین او شدند. وی [[بیمار]] شد و پس از آمدن به مدینه هم بهبود نیافت، تا اینکه در [[سال هشتم هجرت]] درگذشت<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۵۴.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۵؛ [[حبیب محمدزاده|محمدزاده، حبیب]]، [[زینب بنت رسول خدا (مقاله)|زینب بنت رسول خدا]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص ص۳۸۶ ـ ۴۰۴.</ref>


===طیب و طاهر===
=== رقیه دختر پیامبر خاتم ===
ابن سعد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری ج۱، ص۱۳۳.</ref>، [[ابن عبدالبر]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب ج۱، ص۵۰.</ref> و [[ابن شهر آشوب]]<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب ج۱، ص۱۶۳.</ref>، طیب و طاهر را همان عبدالله دانسته‌اند، اما بنا بر نقل بیهقی از [[ابن اسحاق]]، پیامبر{{صل}} علاوه بر قاسم، دو پسر دیگر به نام‌های طاهر و [[طیب]] داشته است<ref>بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة ج۲، ص۶۹.</ref>. [[ابن اثیر جزری]] نیز طیب و طاهر را دو پسر [[پیامبر]]{{صل}} علاوه بر قاسم و عبدالله، معرفی کرده است<ref>ابن اثیر جزری، الکامل، ج۲، ص۴۰.</ref>. مقدسی از قول واقدی نقل کرده که کسی وجود طیب را [[اثبات]] نکرده است و [[اصحاب]] می‌گویند که او همان طاهر است<ref>مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ ج۴، ص۱۳۹.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۴.</ref>
{{اصلی|رقیه دختر پیامبر خاتم}}
رقیه دومین دختر [[رسول اکرم]] {{صل}} است و پیش از [[اسلام]] با پسر عموی پدرش "[[عتبة بن ابولهب بن عبدالمطلب]]" ازدواج کرد. بعد از نزول سوره مسد، پدر و مادر عتبة او را مجبور کردند تا همسرش را [[طلاق]] دهد<ref>احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۰۱.</ref>. رقیه پس از جدایی از عتبة بن ابولهب با "عثمان بن عفان" ازدواج کرد<ref>ابو بکر بیهقی، دلائل النبوة و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۲، ص۳۳۹؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، م ص۴۰۱.</ref>. او برای عثمان بن عفان پسری به نام "[[عبدالله]]" به [[دنیا]] آورد که در [[کودکی]] از دنیا رفت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۳۰. </ref>. رقیه پس از [[سفر]] عثمان بن عفان به مدینه که هم زمان با هجرت [[حضرت رسول]] {{صل}} بود، به مدینه رفت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۳۰.</ref>.


===[[عبدمناف]]===
رقیه در [[رمضان]] [[سال دوم هجری]] پس از یکسال و ده ماه و بیست [[روز]] بعد از [[هجرت پیامبر]] {{صل}} به [[مدینه]]<ref>المعارف، ابن قتیبه دینوری، ص۱۴۲. </ref> به [[مرض]] حصبه دچار شد و از [[دنیا]] رفت<ref>تاریخ المدینه، ابن شبه، ج۱، ص۱۰۴. </ref>.<ref>ر.ک: [[حبیب محمدزاده|محمدزاده، حبیب]]، [[رقیه و ام‌کلثوم (مقاله)|رقیه و ام‌کلثوم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۸۶-۳۸۷؛ [[فرهاد علی‌زاده|علی‌زاده، فرهاد]]، [[رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا (مقاله)|مقاله «رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۲۴۳-۲۴۴.</ref>
مقدسی در روایتی آورده است که [[خدیجه]]{{س}} در دوره [[جاهلیت]] پسری به نام عبدمناف، و پس از [[اسلام]] دو پسر به نام‌های قاسم و عبدالله برای پیامبر{{صل}} به [[دنیا]] آورد، که در [[کودکی]] در گذشتند<ref>مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ ج۴، ص۱۳۹.</ref>. [[قسطلانی]] نیز از پسری به نام عبدمناف سخن گفته که پیش از اسلام به دنیا آمده است و تمام [[فرزندان پیامبر]]{{صل}}، به جز او، پس از [[بعثت]] زاده شده‌اند. وی وجود این پسر و همچنین دو پسر دیگر، به نام‌های مطیب و [[مطهر]]، را که با طیب و طاهر دو قلو بوده‌اند، [[ضعیف]] شمرده است<ref>قسطلانی، احمد بن محمد، المواهب اللدنیة ج۱، ص۴۷۸.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۴.</ref>


===ابراهیم===
=== ام‌کلثوم دختر پیامبر خاتم ===
ابراهیم تنها [[برادر]] ناتنی [[حضرت زهرا]]{{س}} و تنها فرزند [[رسول خدا]]{{صل}} بود که از [[مادری]] به جز خدیجه{{س}} به دنیا آمد. درباره وجود ابراهیم و نام او اختلافی نیست؛ زیرا در [[مدینه]] متولد شد و در آن [[زمان]]، نظر همه متوجه جزئیات [[زندگی پیامبر]]{{صل}} بود. [[مادر]] ابراهیم، [[ماریه قبطیه]] بود که در [[ذی‌حجه]] [[سال هشتم هجرت]] او را به دنیا آورد<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۸۷؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۵۴.</ref>. [[ماریه]]، دختر [[شمعون]]، را [[پادشاه مصر]] به پیامبر{{صل}} [[هدیه]] کرد<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۹۱۲.</ref>. ابراهیم در [[سال دهم هجرت]]، در یک سال و ده‌ماهگی، از دنیا رفت. گفته شده که پیامبر{{صل}} در [[غم]] از دست دادن او بسیار محزون شد<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۸۷.</ref> و او را در [[بقیع]] [[دفن]] کرد<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۵۶.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۵.</ref>
{{اصلی|ام‌کلثوم دختر پیامبر خاتم}}
 
[[ام‌کلثوم]] دختر [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[حضرت خدیجه]] است. او ابتدا با عتیبه پسر [[ابولهب]] [[ازدواج]] کرد، منتها بعد از نزول [[سوره مسد]] به دستور ابولهب او را [[طلاق]] داد. بعد از آن [[ام کلثوم]] همواره همراه پدر بزرگوارش بود و پس از [[مسلمان]] شدن مادرش او هم مسلمان شد و به [[مدینه]] [[مهاجرت]] کرد. بعد از [[وفات]] خواهرش [[رقیه]] که [[همسر]] [[عثمان]] بود، با او ازدواج کرد و در اثر ضرباتی که عثمان به او زده بود وفات کرد<ref>[[فرهاد علی‌زاده|علی‌زاده، فرهاد]]، [[رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا (مقاله)|مقاله «رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۲۴۵؛ [[حبیب محمدزاده|محمدزاده، حبیب]]، [[رقیه و ام‌کلثوم (مقاله)|رقیه و ام‌کلثوم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۸۸.</ref>.
===زینب===
زینب، [[همسر]] [[ابوالعاص]]، بزرگ‌ترین [[خواهر]] [[حضرت فاطمه]]{{س}} بود. [[قریش]] برای اینکه [[پیامبر]]{{صل}} را تحت فشار قرار دهند، از ابوالعاص خواستند زینب را [[طلاق]] دهد و در عوض، هر زنی را که بخواهد به او می‌دهند. اما ابوالعاص حاضر نشد او را طلاق دهد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۴۷۸.</ref>. در برخی [[اخبار]]، زینب، [[ربیبه]] پیامبر{{صل}} شمرده شده است، نه دختر او. طبق خبری از ابن هشام، [[خدیجه]]{{س}} دختری به نام زینب از شوهر قبلی‌اش، [[ابوهاله]]، داشته است<ref>ابن هشام، السیرة النبویه ج۴، ص۱۰۵۸.</ref>. [[ابن شهر آشوب]] از کتاب‌های پیشینیان نقل کرده است که زینب و [[رقیه دختر پیامبر خاتم|رقیه]]، ربیبه‌های پیامبر{{صل}} بودند، نه [[دختران]] آن [[حضرت]]{{صل}}<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب ج۱، ص۱۴۰.</ref>. اگر، بر خلاف [[رأی]] مشهور، [[ازدواج خدیجه]]{{س}} را با پیامبر{{صل}}، سه یا ده سال [[پیش از بعثت]] بدانیم، نمی‌توانیم بپذیریم که زینب و رقیه، [[فرزندان]] ایشان بوده و پیش از بعثت [[ازدواج]] کرده بودند<ref>عاملی، سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم{{صل}}، ج۲، ص۱۲۸.</ref>.
 
زینب از ابوالعاص پسری به [[نام علی]] و دختری به نام [[امامه]] به [[دنیا]] آورد. علی در [[کودکی]] در گذشت. [[علی بن ابی طالب]]{{ع}}، پس از [[رحلت]] [[فاطمه]]{{س}}، امامه را به همسری گرفت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۳۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۳، ص۱۴۲.</ref>. سبب [[مرگ]] زینب این بود که هنگام خروج از [[مکه]] به سمت [[مدینه]]، [[هبار بن اسود]] و شخص دیگری از [[کفار]]، به هودج او [[حمله]] کردند و باعث سقط جنین او شدند. وی [[بیمار]] شد و پس از آمدن به مدینه هم بهبود نیافت، تا اینکه در [[سال هشتم هجرت]] درگذشت<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۵۴.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۵.</ref>
 
===رقیه===
به نوشته [[ابن سعد]]، [[رقیه دختر پیامبر]]{{صل}}، پیش از بعثت [[حضرت محمد]]{{صل}}، نامزد [[عتبه]]، پسر [[ابولهب]]، بود و چون حضرت محمد{{صل}} [[مبعوث]] گشت و [[سوره مسد]] (تبت) نازل شد، ابولهب پسر خود را وادار به ترک رقیه کرد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری ج۸، ص۳۶.</ref>. عتبه نیز بدون اینکه با [[رقیه دختر پیامبر خاتم|رقیه]] نزدیکی کرده باشد، او را [[طلاق]] داد. رقیه پس از [[بعثت]]، همراه با مادرش [[اسلام]] آورد و [[همسر]] [[عثمان]] شد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری ج۸، ص۳۶.</ref>. [[ابن عبدالبر]]، رقیه را کوچک‌ترین [[دختر پیامبر]]{{صل}} دانسته است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب ج۴، ص۱۸۳۹.</ref> که در [[زمان]] عزیمت [[پیامبر]]{{صل}} به [[بدر]]، در [[مدینه]] در بستر [[بیماری]] بود و همان روزی که [[زید بن حارثه]] خبر [[پیروزی]] [[مسلمانان]] را در [[جنگ بدر]] به مدینه آورد، از [[دنیا]] رفت<ref>ابن اثیر جزری، اسد الغابه، ج۵، ص۴۵۶.</ref>.
 
برخی در انتساب رقیه و زینب به [[خدیجه]]{{س}} و پیامبر{{صل}}، به دلیل [[قبح]] [[ازدواج]] [[دختران پیامبر]]{{صل}} با [[ابوالعاص]] و [[عتبة بن ابولهب]]، تردید کرده و آنان را خواهرزاده‌های [[حضرت خدیجه]]{{س}} پنداشته‌اند<ref>ر.ک: کوفی، علی بن احمد، الاستغاثه، ص۱۰۹-۱۱۳.</ref>، اما [[مورخان]] و [[راویان]] فراوانی متفق‌اند که زینب و رقیه [[فرزندان خدیجه]]{{س}} از پیامبر{{صل}} بوده‌اند<ref>حمیری قمی، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، ص۹؛ صدوق، محمد بن علی، الخصال، ص۴۰۴؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۲، ص۱۵۱.</ref>. در میان معاصران نیز برخی بر آن‌اند که همسر عثمان، دختر پیامبر{{صل}} نبوده و آن [[حضرت]]{{صل}} فقط او را بزرگ کرده و رقیه، همسر عثمان، غیر از رقیه‌ای است که ادعا می‌شود دختر پیامبر{{صل}} بوده و پس از بعثت متولد شده است. در [[فرهنگ]] [[عرب]] اگر کسی دختری را بزرگ می‌کرد، او را دختر آن فرد می‌نامیدند<ref>کوفی، علی بن احمد، الاستغاثه، ص۱۱۳؛ عاملی، سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم{{صل}}، ج۲، ص۱۲۸-۱۳۱.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۶.</ref>
 
===[[ام‌کلثوم دختر پیامبر خاتم|ام‌کلثوم]]===
ام‌کلثوم نیز [[خواهر]] دیگر [[حضرت فاطمه]]{{س}} بود<ref>ر.ک: ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۵۰؛ ج۴، ص۱۸۱۸، ۱۹۵۲؛ عاملی، سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم{{صل}}، ج۲، ص۱۷۹.</ref>. [[عتیبة بن ابی لهب]]، [[پیش از بعثت]]، ام‌کلثوم را در [[عقد]] خود داشت که به [[اصرار]] [[ابولهب]]، او را طلاق داد. ام‌کلثوم همواره در [[مکه]] و همراه [[پدر]] بزرگوارش بود و پس از [[مسلمان]] شدن مادرش، خدیجه{{س}}، او هم مسلمان شد. هنگامی که [[رسول خدا]]{{صل}} از [[زنان]] [[بیعت]] می‌گرفت، او و خواهرش نیز بیعت کردند و هنگام [[هجرت به مدینه]]، [[ام کلثوم]] نیز به [[مدینه]] [[هجرت]] کرد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۳۷-۳۸؛ امین عاملی، ج۳، ص۴۸۷.</ref>. گفته شده است که [[ام‌کلثوم دختر پیامبر خاتم|ام‌کلثوم]] پس از فوت [[رقیه دختر پیامبر خاتم|رقیه]]، خواهرش، به [[عقد]] [[عثمان]] در آمد. او در جمادی‌الآخره [[سال سوم هجرت]] به [[خانه]] عثمان رفت و [[همسر]] او بود تا آنکه در [[شعبان]] [[سال نهم هجرت]]، بدون اینکه [[فرزندی]] برای عثمان بیاورد، از [[دنیا]] رفت<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۹۵۲.</ref>.<ref>[[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۱۷.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل‌ وابسته}}
{{مدخل وابسته}}
*[[پیامبر خاتم]]
* [[پیامبر خاتم]]
* [[دختران پیامبر خاتم]]
* [[دختران پیامبر خاتم]]
{{پایان مدخل‌ وابسته}}
{{پایان مدخل‌ وابسته}}
خط ۵۵: خط ۴۹:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
#[[پرونده:IM009874.jpg|22px]] [[داوود حسینی|حسینی، داوود]]، [[شیعه و دختران پیامبر اسلام (مقاله)| مقاله «شیعه و دختران پیامبر اسلام»]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۳ (کتاب)|'''موسوعه رد شبهات ج۱۳''']]
# [[پرونده:IM009874.jpg|22px]] [[داوود حسینی|حسینی، داوود]]، [[شیعه و دختران پیامبر اسلام (مقاله)| مقاله «شیعه و دختران پیامبر اسلام»]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۳ (کتاب)|'''موسوعه رد شبهات ج۱۳''']]
#[[پرونده:1379590.jpg|22px]] [[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه فاطمی ج۱''']]
# [[پرونده:1379590.jpg|22px]] [[غلام حسن محرمی|محرمی، غلام حسن]]، [[برادران و خواهران فاطمه (مقاله)| مقاله «برادران و خواهران فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه فاطمی ج۱''']]
# [[پرونده:1100352.jpg|22px]] [[راحله ضائفی|ضائفی، راحله]]، [[ابراهیم فرزند رسول اکرم (مقاله)|مقاله «ابراهیم فرزند رسول اکرم»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳''']]
# [[پرونده:IM009657.jpg|22px]] [[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|'''مقاله «ابراهیم بن رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی ج۱''']]
# [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[سید جواد موسوی بردکشکی|موسوی بردکشکی، سید جواد]]، [[ماریه قبطیه (مقاله)|ماریه قبطیه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲''']]
# [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[حبیب محمدزاده|محمدزاده، حبیب]]، [[زینب بنت رسول خدا (مقاله)|زینب بنت رسول خدا]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']]
# [[پرونده:1100352.jpg|22px]] [[فرهاد علی‌زاده|علی‌زاده، فرهاد]]، [[رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا (مقاله)|مقاله «رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۶۳: خط ۶۲:


[[رده:فرزندان پیامبر خاتم]]
[[رده:فرزندان پیامبر خاتم]]
[[رده:مدخل]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۱۰

فرزندان پیامبر خاتم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: فرزندان پیامبر خاتم در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

در منابع تاریخی، برای رسول خدا (ص) چندین فرزند دختر و پسر ذکر شده است که در شمار، نام و انتساب آنان به رسول خدا (ص) اختلاف است. برخی از مورخان، نُه فرزند به حضرت نسبت داده‌اند که پنج نفر آنان پسر، و چهار نفر دختر است[۱]. عده‌ای دیگر شمار فرزندان آن حضرت را چهار دختر و سه پسر می‌دانند[۲]. برخی دیگر هم دو پسر و چهار دختر[۳] و سر انجام گروهی، بر اساس روایات، فقط یک دختر[۴] و دو پسر برای رسول خدا ذکر کرده‌اند[۵].

درباره نام فرزندان رسول خدا (ص) هم اختلافات بسیاری وجود دارد. پسران را قاسم، طیب، طاهر، عبداللّه و ابراهیم ذکر کرده‌اند و دختران را زینب، رقیه، امّ‌کلثوم و فاطمه‌(س)[۶]. عده‌ای دیگر پسران رسول خدا (ص) را قاسم. عبد اللّه و ابراهیم می‌دانند[۷]. برخی دیگر فرزندی به نام عبد مناف برای رسول خدا (ص) ذکر کرده‌اند[۸]. برخی از علمای شیعه. در انتساب دختران به رسول خدا (ص) فقط انتساب فاطمه زهرا (س) را به رسول خدا (ص) پذیرفته‌اند و بقیه را دخترخوانده رسول خدا (ص) می‌دانند[۹].

به جز ابراهیم ـ که از «ماریه قبطیه»، کنیز مصری آن حضرت، متولد شد ـ فرزندان دیگری به بانوی بزرگوار اسلام، خدیجه (س)، منسوب کرده‌اند که خدای تعالی به آن حضرت عنایت فرمود. در اینجا به تبیین انتساب دختران به رسول خدا (ص) می‌پردازیم[۱۰].

قاسم فرزند پیامبر خاتم

مقالهٔ اصلی: قاسم فرزند پیامبر خاتم

بیشتر مورخان، قاسم را بزرگ‌ترین برادر حضرت فاطمه (س) می‌دانند؛ زیرا کنیه پیامبر (ص) (ابوالقاسم) برگرفته از نام اوست و همه منابعی که به شمارش فرزندان رسول خدا (ص) پرداخته‌اند، از قاسم شروع کرده‌اند[۱۱]. درباره سن قاسم هنگام وفات، میان دو[۱۲] و چهار سال[۱۳] اختلاف‌نظر وجود دارد[۱۴].

عبدالله فرزند پیامبر خاتم

مقالهٔ اصلی: عبدالله فرزند پیامبر خاتم

به گفته ابن سعد، عبدالله دومین فرزند پیامبر (ص) بود. وی در مکه درگذشت و چون پس از بعثت به دنیا آمده بود، طیب و طاهر خوانده شد و پس از مرگ او بود که عاص بن وائل، پیامبر (ص) را ابتر خواند[۱۵]. ابن هشام از عبدالله نام نبرده است[۱۶] و بیهقی نیز روایاتی را نقل کرده است که وجود پسرانی غیر از قاسم، طاهر و طیب را چندان تأیید نکرده‌اند[۱۷]. هرچند از نظر برخی از محققان، طیب و طاهر لقب عبدالله است[۱۸].[۱۹]

طیب و طاهر

ابن سعد[۲۰]، ابن عبدالبر[۲۱] و ابن‌شهرآشوب[۲۲]، طیب و طاهر را همان عبدالله دانسته‌اند، اما بنا بر نقل بیهقی از ابن اسحاق، پیامبر (ص) علاوه بر قاسم، دو پسر دیگر به نام‌های طاهر و طیب داشته است[۲۳]. ابن اثیر جزری نیز طیب و طاهر را دو پسر پیامبر (ص) علاوه بر قاسم و عبدالله، معرفی کرده است[۲۴]. مقدسی از قول واقدی نقل کرده که کسی وجود طیب را اثبات نکرده است و اصحاب می‌گویند که او همان طاهر است[۲۵].[۲۶]

عبدمناف فرزند پیامبر خاتم

مقالهٔ اصلی: عبدمناف فرزند پیامبر خاتم

مقدسی در روایتی آورده است که خدیجه (س) در دوره جاهلیت پسری به نام عبدمناف و پس از اسلام دو پسر به نام‌های قاسم و عبدالله برای پیامبر (ص) به دنیا آورد که در کودکی در گذشتند[۲۷]. قسطلانی وجود این پسر را ضعیف شمرده است[۲۸].[۲۹]

ابراهیم فرزند پیامبر خاتم

مقالهٔ اصلی: ابراهیم فرزند پیامبر خاتم

ابراهیم فرزند رسول اکرم (ص) در ذی‌الحجه سال هشتم هجری در مدینه از ماریه قبطیه به دنیا آمد. رسول اکرم (ص) به حدی از تولد فرزندش خوشحال بود که به اصحابش فرمود: "شب گذشته خدا به من فرزندی عطا کرد و من او را به نام پدرم، ابراهیم خلیل، ابراهیم نامیدم"، اما ابراهیم در روز سه شنبه، دهم ربیع‌الاول سال دهم هجری بعد از حدود شانزده ماه زندگی از دنیا رفت و موجب اندوه شدید پیامبر (ص) گردید[۳۰].

زینب دختر پیامبر خاتم

مقالهٔ اصلی: زینب دختر پیامبر خاتم

زینب از حضرت خدیجه (س) متولد شد. او همسر ابوالعاص و بزرگ‌ترین خواهر حضرت فاطمه (س) بود. قریش برای اینکه پیامبر (ص) را تحت فشار قرار دهند، از ابوالعاص خواستند زینب را طلاق دهد، اما ابوالعاص حاضر نشد او را طلاق دهد[۳۱]. در برخی اخبار، زینب، ربیبه پیامبر (ص) شمرده شده است، نه دختر او[۳۲]. زینب از ابوالعاص پسری به نام علی و دختری به نام امامه به دنیا آورد. علی در کودکی در گذشت. علی بن ابی طالب (ع)، پس از رحلت فاطمه (س)، امامه را به همسری گرفت[۳۳]. سبب مرگ زینب این بود که هنگام خروج از مکه به سمت مدینه، هبار بن اسود و شخص دیگری از کفار، به هودج او حمله کردند و باعث سقط جنین او شدند. وی بیمار شد و پس از آمدن به مدینه هم بهبود نیافت، تا اینکه در سال هشتم هجرت درگذشت[۳۴].[۳۵]

رقیه دختر پیامبر خاتم

مقالهٔ اصلی: رقیه دختر پیامبر خاتم

رقیه دومین دختر رسول اکرم (ص) است و پیش از اسلام با پسر عموی پدرش "عتبة بن ابولهب بن عبدالمطلب" ازدواج کرد. بعد از نزول سوره مسد، پدر و مادر عتبة او را مجبور کردند تا همسرش را طلاق دهد[۳۶]. رقیه پس از جدایی از عتبة بن ابولهب با "عثمان بن عفان" ازدواج کرد[۳۷]. او برای عثمان بن عفان پسری به نام "عبدالله" به دنیا آورد که در کودکی از دنیا رفت[۳۸]. رقیه پس از سفر عثمان بن عفان به مدینه که هم زمان با هجرت حضرت رسول (ص) بود، به مدینه رفت[۳۹].

رقیه در رمضان سال دوم هجری پس از یکسال و ده ماه و بیست روز بعد از هجرت پیامبر (ص) به مدینه[۴۰] به مرض حصبه دچار شد و از دنیا رفت[۴۱].[۴۲]

ام‌کلثوم دختر پیامبر خاتم

مقالهٔ اصلی: ام‌کلثوم دختر پیامبر خاتم

ام‌کلثوم دختر پیامبر اکرم (ص) و حضرت خدیجه است. او ابتدا با عتیبه پسر ابولهب ازدواج کرد، منتها بعد از نزول سوره مسد به دستور ابولهب او را طلاق داد. بعد از آن ام کلثوم همواره همراه پدر بزرگوارش بود و پس از مسلمان شدن مادرش او هم مسلمان شد و به مدینه مهاجرت کرد. بعد از وفات خواهرش رقیه که همسر عثمان بود، با او ازدواج کرد و در اثر ضرباتی که عثمان به او زده بود وفات کرد[۴۳].

جستارهای وابسته

منابع

  1. حسینی، داوود، مقاله «شیعه و دختران پیامبر اسلام»، موسوعه رد شبهات ج۱۳
  2. محرمی، غلام حسن، مقاله «برادران و خواهران فاطمه»، دانشنامه فاطمی ج۱
  3. ضائفی، راحله، مقاله «ابراهیم فرزند رسول اکرم»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳
  4. محمدی، رمضان، مقاله «ابراهیم بن رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی ج۱
  5. موسوی بردکشکی، سید جواد، ماریه قبطیه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲
  6. محمدزاده، حبیب، زینب بنت رسول خدا، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱
  7. علی‌زاده، فرهاد، مقاله «رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲

پانویس

  1. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۳، ص۱۷۵.
  2. ↑ زبیری، نسب قریش، ص۲۱؛ سهیلی، روض الانف، ج۱، ص۱۲۳.
  3. ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۱۸.
  4. ↑ ابن مردویه، مناقب علی بن ابی‌طالب، ص۲۰۲؛ جوهری، السقیفة و فدک، ص۱۲۴.
  5. ↑ الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۱۸.
  6. ↑ تاریخ الطبری، ج۳، ص۱۷۵.
  7. ↑ سهیلی، روض الانف، ج۱، ص۱۲۳.
  8. ↑ مطهر مقدسی، البدء و التاریخ، ج۵، ص۱۶ و ج۴، ص۱۳۹؛ قسطلانی، مواهب اللدنیة ج۱، ص۱۹۶.
  9. ↑ ابن مردودیه، مناقب علی بن ابی‌طالب، ص۲۰۲؛ جوهری، سقیفه و فدک، ص۱۲۴.
  10. ↑ حسینی، داوود، مقاله «شیعه و دختران پیامبر اسلام»، موسوعه رد شبهات، ج۱۳، ص ۱۲۵.
  11. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۳۳، ج۳، ص۷؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۳۹؛ بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة، ج۲، ص۶۸.
  12. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۳۳.
  13. ↑ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۳۲.
  14. ↑ محرمی، غلام حسن، مقاله «برادران و خواهران فاطمه»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۱۱۳.
  15. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری ج۱، ص۱۳۳.
  16. ↑ ابن هشام، السیرة النبویه ج۱، ص۱۲۲.
  17. ↑ بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة ج۲، ص۶۸-۶۹.
  18. ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۵۰.
  19. ↑ محرمی، غلام حسن، مقاله «برادران و خواهران فاطمه»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۱۱۴.
  20. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری ج۱، ص۱۳۳.
  21. ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب ج۱، ص۵۰.
  22. ↑ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب ج۱، ص۱۶۳.
  23. ↑ بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة ج۲، ص۶۹.
  24. ↑ ابن اثیر جزری، الکامل، ج۲، ص۴۰.
  25. ↑ مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ ج۴، ص۱۳۹.
  26. ↑ محرمی، غلام حسن، مقاله «برادران و خواهران فاطمه»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۱۱۴.
  27. ↑ مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ ج۴، ص۱۳۹.
  28. ↑ قسطلانی، احمد بن محمد، المواهب اللدنیة ج۱، ص۴۷۸.
  29. ↑ محرمی، غلام حسن، مقاله «برادران و خواهران فاطمه»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۱۱۴.
  30. ↑ محرمی، غلام حسن، مقاله «برادران و خواهران فاطمه»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۱۱۵؛ موسوی بردکشکی، سید جواد، ماریه قبطیه، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۲، ص۲۵۴-۲۵۵؛ ضائفی، راحله، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۲۶ ـ ۳۱؛ محمدی، رمضان، مقاله «ابراهیم بن رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص۹۸-۹۹.
  31. ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۴۷۸.
  32. ↑ ابن هشام، السیرة النبویه ج۴، ص۱۰۵۸.
  33. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۳۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۳، ص۱۴۲.
  34. ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۵۴.
  35. ↑ محرمی، غلام حسن، مقاله «برادران و خواهران فاطمه»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۱۱۵؛ محمدزاده، حبیب، زینب بنت رسول خدا، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص ص۳۸۶ ـ ۴۰۴.
  36. ↑ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۰۱.
  37. ↑ ابو بکر بیهقی، دلائل النبوة و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۲، ص۳۳۹؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، م ص۴۰۱.
  38. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۳۰.
  39. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۳۰.
  40. ↑ المعارف، ابن قتیبه دینوری، ص۱۴۲.
  41. ↑ تاریخ المدینه، ابن شبه، ج۱، ص۱۰۴.
  42. ↑ ر.ک: محمدزاده، حبیب، رقیه و ام‌کلثوم، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۳۸۶-۳۸۷؛ علی‌زاده، فرهاد، مقاله «رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۲، ص۲۴۳-۲۴۴.
  43. ↑ علی‌زاده، فرهاد، مقاله «رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۲، ص۲۴۵؛ محمدزاده، حبیب، رقیه و ام‌کلثوم، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۳۸۸.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=فرزندان_پیامبر_خاتم&oldid=1239970»