اسود بن قطبه تمیمی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'رده:صحابه پیامبر' به 'رده:اصحاب پیامبر') |
جز (جایگزینی متن - '(مخضرمین)' به '(مخضرمین)') |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[اسود بن قطبه تمیمی در تاریخ اسلامی]] | پرسش مرتبط = }} | ||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | |||
| نام = اسود بن قطبه تمیمی | |||
| مشهور به = | |||
| نام تصویر = تصویر قدیمی از مسجد کوفه.jpg | |||
| عرض تصویر = | |||
| توضیح تصویر = تصویر قدیمی از مسجد کوفه | |||
| نام کامل = اسود بن قطبه تمیمی | |||
| نامهای دیگر = | |||
| جنسیت = مرد | |||
| کنیه = ابومفزر | |||
| لقب = | |||
| اهل = | |||
| از قبیله = [[بنی تمیم]] | |||
| از تیره = | |||
| پدر = [[قطبة بن مالک]] | |||
| مادر = | |||
| همسر = | |||
| پسر = | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = | |||
| خویشاوندان = | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = | |||
| تاریخ درگذشت = | |||
| محل درگذشت = | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| از اصحاب = {{فهرست جعبه افقی| [[پیامبر خاتم]] | [[امام علی]] }} | |||
| از طبقه = | |||
| در جنگ = {{فهرست جعبه افقی| [[فتح ری]] | [[جنگ بدر]] }} | |||
| نقش‌ها = | |||
| فعالیت‌ها = | |||
| علت شهرت = | |||
| علت درگذشت = | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = | |||
| راویان از او = | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
وی فرزند [[قطبة بن مالک]] از تیره [[اُسید]]، از [[قبیله تمیم]]<ref>ابن عساکر، ج۶۱، ص۳۹۱.</ref> و کنیه‌اش «ابومفَزِّر» است<ref>ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.</ref>. [[ابن ابی الحدید]]<ref>ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۱۴۵.</ref> گوید: به گمانم [[نسب]] او، [[اسود بن زید بن قطبة بن غنم]] باشد که [[ابن عبد البر]] در الاستیعاب<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۱۸۲.</ref> به نام او اشاره کرده است. اما سخن ابن ابی الحدید درست نیست؛ زیرا شاهدی بر [[درستی]] تطبیق او وجود ندارد. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.</ref> در بخش سوم (مخضرمین) از او یاد کرده و گفته که از [[شاعران]] دوران [[فتوحات]] بوده<ref>ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.</ref> و اشعار بسیاری دارد<ref>ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن عساکر، ج۹، ص۶۸.</ref>. بعضی به اشعاری از او اشاره کرده‌اند<ref>زبیدی، ج۱۷، ص۳۹۱.</ref>. | وی فرزند [[قطبة بن مالک]] از تیره [[اُسید]]، از [[قبیله تمیم]]<ref>ابن عساکر، ج۶۱، ص۳۹۱.</ref> و کنیه‌اش «ابومفَزِّر» است<ref>ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.</ref>. [[ابن ابی الحدید]]<ref>ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۱۴۵.</ref> گوید: به گمانم [[نسب]] او، [[اسود بن زید بن قطبة بن غنم]] باشد که [[ابن عبد البر]] در الاستیعاب<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۱۸۲.</ref> به نام او اشاره کرده است. اما سخن ابن ابی الحدید درست نیست؛ زیرا شاهدی بر [[درستی]] تطبیق او وجود ندارد. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.</ref> در بخش سوم ([[مخضرمین]]) از او یاد کرده و گفته که از [[شاعران]] دوران [[فتوحات]] بوده<ref>ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.</ref> و اشعار بسیاری دارد<ref>ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن عساکر، ج۹، ص۶۸.</ref>. بعضی به اشعاری از او اشاره کرده‌اند<ref>زبیدی، ج۱۷، ص۳۹۱.</ref>. | ||
[[علامه عسکری]]<ref>عبدالله بن سبا، ج۲، ص۴۰۹.</ref> او را از [[صحابیان]] ساختگیِ [[سیف]] می‌داند. براساس [[روایت]] سیف، اسود در [[نبرد]] | [[علامه عسکری]]<ref>عبدالله بن سبا، ج۲، ص۴۰۹.</ref> او را از [[صحابیان]] ساختگیِ [[سیف]] می‌داند. براساس [[روایت]] سیف، اسود در [[نبرد یرموک]] (سال سیزده) در [[زمان]] [[خلافت ابوبکر]] یا عمر<ref>ابن عساکر، ج۹، ص۶۸ و ج۶، ص۱۳۷؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.</ref> [[قادسیه]] (سال چهارده) و فتوحات دیگر حضور داشت<ref>ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن عساکر، ج۹، ص۴۸؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.</ref>. | ||
وی فرستاده [[سعد بن وقاص]] همراه [[اسیران]] [[جنگ]] [[جلولاء]] نزد [[خلیفه دوم]] بود<ref>ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.</ref> و اشعاری سرود. وقتی بهرسیر (از شهرهای [[مدائن]]) در سال شانزدهم در [[محاصره]] [[مسلمانان]] قرار گرفت، ابومفَزِّر از طرف [[مردم]]، نزد [[یزدگرد]] [[پادشاه ایران]] برای [[صلح]] آمد و [[خداوند]] سخنانی بر زبان او جاری کرد، در حالی که خود نمی‌دانست چه می‌گوید. وقتی بازگشت و عجم‌ها از مدائن فرار می‌کردند، از ابومفَزِّر سؤال شد: به آنان چه گفتی که فرار کردند؟ گفت: به خدایی که محمد را به [[حق]] فرستاده، نمی‌دانم. فقط بر من خلسه‌ای وارد شد و امیدوارم سخن نیکویی گفته باشم. تا اینکه سعد از پرسش‌های مردم از اسود خبردار شد. از او پرسید: چه گفتی که آنان فرار می‌کنند؟ وی همان سخن پیشین را تکرار کرد<ref>طبری، ج۴، ص۷؛ ابن کثیر، ج۷، ص۷۳ و ۷۴.</ref>. | وی فرستاده [[سعد بن وقاص]] همراه [[اسیران]] [[جنگ]] [[جلولاء]] نزد [[خلیفه دوم]] بود<ref>ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.</ref> و اشعاری سرود. وقتی بهرسیر (از شهرهای [[مدائن]]) در سال شانزدهم در [[محاصره]] [[مسلمانان]] قرار گرفت، ابومفَزِّر از طرف [[مردم]]، نزد [[یزدگرد]] [[پادشاه ایران]] برای [[صلح]] آمد و [[خداوند]] سخنانی بر زبان او جاری کرد، در حالی که خود نمی‌دانست چه می‌گوید. وقتی بازگشت و عجم‌ها از مدائن فرار می‌کردند، از ابومفَزِّر سؤال شد: به آنان چه گفتی که فرار کردند؟ گفت: به خدایی که محمد را به [[حق]] فرستاده، نمی‌دانم. فقط بر من خلسه‌ای وارد شد و امیدوارم سخن نیکویی گفته باشم. تا اینکه سعد از پرسش‌های مردم از اسود خبردار شد. از او پرسید: چه گفتی که آنان فرار می‌کنند؟ وی همان سخن پیشین را تکرار کرد<ref>طبری، ج۴، ص۷؛ ابن کثیر، ج۷، ص۷۳ و ۷۴.</ref>. | ||
| خط ۱۲: | خط ۵۸: | ||
وی در [[فتح]] [[ری]]<ref>طبری، ج۴، ص۱۵۰.</ref> و «بلنجر»<ref>طبری، ج۴، ص۳۰۵.</ref> شرکت داشت. منبع تمام این [[اخبار]]، [[سیف بن عمر]] است که [[علامه عسکری]] این قبیل گزارش‌های [[سیف]] را نادرست دانسته و گفته است در [[تاریخ]] [[طبری]] دروغ‌های سیف بسیار است<ref> عسکریه معالم المدرستین، ج۱، ص۲۶۵.</ref>. | وی در [[فتح]] [[ری]]<ref>طبری، ج۴، ص۱۵۰.</ref> و «بلنجر»<ref>طبری، ج۴، ص۳۰۵.</ref> شرکت داشت. منبع تمام این [[اخبار]]، [[سیف بن عمر]] است که [[علامه عسکری]] این قبیل گزارش‌های [[سیف]] را نادرست دانسته و گفته است در [[تاریخ]] [[طبری]] دروغ‌های سیف بسیار است<ref> عسکریه معالم المدرستین، ج۱، ص۲۶۵.</ref>. | ||
پس از [[فتح عراق]]، عمر به او تیول دارالفیل [[بغداد]]<ref>یاقوت حموی، ج۱، ص۳۰۷.</ref> را بخشید<ref>طبری، ج۳، ص۵۸۹؛ ابن عساکر، ج۹، ص۷۰.</ref>. بنا به نقل طبری<ref>طبری، ج۴، ص۳۰۹.</ref> وی در [[دفن]] [[ابوذر]] شرکت داشت<ref>طبری، ج۴، ص۳۰۹.</ref>. [[اسود]] در [[زمان خلافت حضرت علی]]{{ع}} نامهای به ایشان نوشت و | پس از [[فتح عراق]]، عمر به او تیول دارالفیل [[بغداد]]<ref>یاقوت حموی، ج۱، ص۳۰۷.</ref> را بخشید<ref>طبری، ج۳، ص۵۸۹؛ ابن عساکر، ج۹، ص۷۰.</ref>. بنا به نقل طبری<ref>طبری، ج۴، ص۳۰۹.</ref> وی در [[دفن]] [[ابوذر]] شرکت داشت<ref>طبری، ج۴، ص۳۰۹.</ref>. [[اسود]] در [[زمان خلافت حضرت علی]] {{ع}} نامهای به ایشان نوشت و حضرت پاسخ او را داد<ref>ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۱۴۵.</ref>. | ||
همچنین [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۵۱۹.</ref> و [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۳، ص۱۸۳.</ref> به نقل از [[حمزة بن یوسف]] از فردی به نام [[سواد بن قطبه تمیمی]] نام برده‌اند که در فتح [[گرگان]] شرکت داشت<ref>سهمی، ص۴۶.</ref> و [[شاهد]] بر [[صلح‌نامه]] بود<ref>طبری، ج۴، ص۱۵۲.</ref> و اشعاری هم سرود<ref>ابن حجر، ج۳، ص۱۸۳.</ref>. به نظر می‌رسد که او همان شخص مورد بحث ما باشد | همچنین [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۵۱۹.</ref> و [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۳، ص۱۸۳.</ref> به نقل از [[حمزة بن یوسف]] از فردی به نام [[سواد بن قطبه تمیمی]] نام برده‌اند که در فتح [[گرگان]] شرکت داشت<ref>سهمی، ص۴۶.</ref> و [[شاهد]] بر [[صلح‌نامه]] بود<ref>طبری، ج۴، ص۱۵۲.</ref> و اشعاری هم سرود<ref>ابن حجر، ج۳، ص۱۸۳.</ref>. به نظر می‌رسد که او همان شخص مورد بحث ما باشد<ref>[[حسین مرادی‌نسب|مرادی‌نسب، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «اسود بن قطبه تمیمی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص۷۲-۷۳.</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۲۳: | خط ۶۹: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اصحاب پیامبر]] | |||
[[رده:اصحاب امام علی]] | |||
[[رده: | |||
[[رده: | |||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده: | [[رده:بنی‌تمیم]] | ||
[[رده:کارگزاران حکومت امام علی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۰۷
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. اسود بن قطبه تمیمی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اسود بن قطبه تمیمی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| اسود بن قطبه تمیمی | |
|---|---|
 تصویر قدیمی از مسجد کوفه | |
| نام کامل | اسود بن قطبه تمیمی |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | ابومفزر |
| از قبیله | بنی تمیم |
| پدر | قطبة بن مالک |
| از اصحاب | |
| حضور در جنگ | |
مقدمه
وی فرزند قطبة بن مالک از تیره اُسید، از قبیله تمیم[۱] و کنیه‌اش «ابومفَزِّر» است[۲]. ابن ابی الحدید[۳] گوید: به گمانم نسب او، اسود بن زید بن قطبة بن غنم باشد که ابن عبد البر در الاستیعاب[۴] به نام او اشاره کرده است. اما سخن ابن ابی الحدید درست نیست؛ زیرا شاهدی بر درستی تطبیق او وجود ندارد. ابن حجر[۵] در بخش سوم (مخضرمین) از او یاد کرده و گفته که از شاعران دوران فتوحات بوده[۶] و اشعار بسیاری دارد[۷]. بعضی به اشعاری از او اشاره کرده‌اند[۸].
علامه عسکری[۹] او را از صحابیان ساختگیِ سیف می‌داند. براساس روایت سیف، اسود در نبرد یرموک (سال سیزده) در زمان خلافت ابوبکر یا عمر[۱۰] قادسیه (سال چهارده) و فتوحات دیگر حضور داشت[۱۱].
وی فرستاده سعد بن وقاص همراه اسیران جنگ جلولاء نزد خلیفه دوم بود[۱۲] و اشعاری سرود. وقتی بهرسیر (از شهرهای مدائن) در سال شانزدهم در محاصره مسلمانان قرار گرفت، ابومفَزِّر از طرف مردم، نزد یزدگرد پادشاه ایران برای صلح آمد و خداوند سخنانی بر زبان او جاری کرد، در حالی که خود نمی‌دانست چه می‌گوید. وقتی بازگشت و عجم‌ها از مدائن فرار می‌کردند، از ابومفَزِّر سؤال شد: به آنان چه گفتی که فرار کردند؟ گفت: به خدایی که محمد را به حق فرستاده، نمی‌دانم. فقط بر من خلسه‌ای وارد شد و امیدوارم سخن نیکویی گفته باشم. تا اینکه سعد از پرسش‌های مردم از اسود خبردار شد. از او پرسید: چه گفتی که آنان فرار می‌کنند؟ وی همان سخن پیشین را تکرار کرد[۱۳].
وی در فتح ری[۱۴] و «بلنجر»[۱۵] شرکت داشت. منبع تمام این اخبار، سیف بن عمر است که علامه عسکری این قبیل گزارش‌های سیف را نادرست دانسته و گفته است در تاریخ طبری دروغ‌های سیف بسیار است[۱۶].
پس از فتح عراق، عمر به او تیول دارالفیل بغداد[۱۷] را بخشید[۱۸]. بنا به نقل طبری[۱۹] وی در دفن ابوذر شرکت داشت[۲۰]. اسود در زمان خلافت حضرت علی (ع) نامهای به ایشان نوشت و حضرت پاسخ او را داد[۲۱].
همچنین ابن اثیر[۲۲] و ابن حجر[۲۳] به نقل از حمزة بن یوسف از فردی به نام سواد بن قطبه تمیمی نام برده‌اند که در فتح گرگان شرکت داشت[۲۴] و شاهد بر صلح‌نامه بود[۲۵] و اشعاری هم سرود[۲۶]. به نظر می‌رسد که او همان شخص مورد بحث ما باشد[۲۷].
منابع
پانویس
- ↑ ابن عساکر، ج۶۱، ص۳۹۱.
- ↑ ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۱۴۵.
- ↑ الاستیعاب، ج۱، ص۱۸۲.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن عساکر، ج۹، ص۶۸.
- ↑ زبیدی، ج۱۷، ص۳۹۱.
- ↑ عبدالله بن سبا، ج۲، ص۴۰۹.
- ↑ ابن عساکر، ج۹، ص۶۸ و ج۶، ص۱۳۷؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن عساکر، ج۹، ص۴۸؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ طبری، ج۴، ص۷؛ ابن کثیر، ج۷، ص۷۳ و ۷۴.
- ↑ طبری، ج۴، ص۱۵۰.
- ↑ طبری، ج۴، ص۳۰۵.
- ↑ عسکریه معالم المدرستین، ج۱، ص۲۶۵.
- ↑ یاقوت حموی، ج۱، ص۳۰۷.
- ↑ طبری، ج۳، ص۵۸۹؛ ابن عساکر، ج۹، ص۷۰.
- ↑ طبری، ج۴، ص۳۰۹.
- ↑ طبری، ج۴، ص۳۰۹.
- ↑ ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۱۴۵.
- ↑ ابن اثیر، ج۲، ص۵۱۹.
- ↑ ابن حجر، ج۳، ص۱۸۳.
- ↑ سهمی، ص۴۶.
- ↑ طبری، ج۴، ص۱۵۲.
- ↑ ابن حجر، ج۳، ص۱۸۳.
- ↑ مرادی‌نسب، حسین، مقاله «اسود بن قطبه تمیمی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۷۲-۷۳.