ابوحمراء مولی رسول الله: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== +== منابع ==)) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل = ابوحمراء مولی رسول الله | مداخل مرتبط = [[ابوحمراء مولی رسول الله در تاریخ اسلامی]] | پرسش مرتبط = }} | ||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | |||
| نام = ابوحمراء مولی رسول الله | |||
| مشهور به = | |||
| نام تصویر = تصویر قدیمی مدینه.jpg | |||
| عرض تصویر = | |||
| توضیح تصویر = تصویر کهنی از مدینه | |||
| نام کامل = هلال بن حارث بن ظفر | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| جنسیت = مرد | |||
| کنیه = أبوحمراء | |||
| لقب = | |||
| اهل = | |||
| از قبیله = {{فهرست جعبه افقی| [[بنی‌اسلم]] | [[بنی‌سهم]] }} | |||
| از تیره = | |||
| پدر = | |||
| مادر = | |||
| همسر = | |||
| پسر = | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = | |||
| خویشاوندان = | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = | |||
| تاریخ درگذشت = | |||
| محل درگذشت = | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| از اصحاب = [[پیامبر خاتم]] | |||
| از طبقه = | |||
| در جنگ = | |||
| نقش‌ها = | |||
| فعالیت‌ها = | |||
| علت شهرت = | |||
| علت درگذشت = | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = | |||
| راویان از او = | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | |||
== | == آشنایی اجمالی == | ||
نام وی [[هلال بن حارث بن ظفر]]<ref>یحیی بن معین، ج۱، ص۱۵؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ مزی، ج۳۳، ص۲۵۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴؛ ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰.</ref>. منسوب به [[قبیله]] سهم<ref>ابن عساکر، ج۴، ص۲۸۹.</ref> یا اسلمی<ref>ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰.</ref> یا شلمی ([[سلمی]])<ref>ابن کثیر، البدایه، ج۵، ص۳۴۳.</ref> است. نیز برخی او را منسوب به [[فارس]] ([[شیراز]])<ref>سید علی خان، ص۳۷۹.</ref> گفته‌اند<ref>برقی، ص۳.</ref>. | نام وی [[هلال بن حارث بن ظفر]]<ref>یحیی بن معین، ج۱، ص۱۵؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ مزی، ج۳۳، ص۲۵۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴؛ ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰.</ref>. منسوب به [[قبیله]] سهم<ref>ابن عساکر، ج۴، ص۲۸۹.</ref> یا اسلمی<ref>ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰.</ref> یا شلمی ([[سلمی]])<ref>ابن کثیر، البدایه، ج۵، ص۳۴۳.</ref> است. نیز برخی او را منسوب به [[فارس]] ([[شیراز]])<ref>سید علی خان، ص۳۷۹.</ref> گفته‌اند<ref>برقی، ص۳.</ref>. | ||
در مورد نام او میان «هلال»<ref>سلیمان بن اشعث، ج۲، ص۲۴۲؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴.</ref> و «هانی» [[اختلاف]] کردند<ref>ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۴۳۵؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴.</ref>. همچنین در خصوص نام پدرش، بین [[حارث ابن عبد البر]]<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴.</ref>، حمراء<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۳۸۱.</ref>، ظفر<ref> ابن عبد البر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴.</ref> - و به [[نقلی]] ظفر جد اوست<ref>ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰.</ref> - و مظفر<ref>ابن کثیر، البدایه، ج۵، ص۳۴۳.</ref> [[اختلاف]] است. کنیه‌اش را أبوحمراء<ref>طبرانی، ج۲، ص۱۹۹؛ ابن | در مورد نام او میان «هلال»<ref>سلیمان بن اشعث، ج۲، ص۲۴۲؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴.</ref> و «هانی» [[اختلاف]] کردند<ref>ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۴۳۵؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴.</ref>. همچنین در خصوص نام پدرش، بین [[حارث ابن عبد البر]]<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴.</ref>، حمراء<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۳۸۱.</ref>، ظفر<ref> ابن عبد البر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴.</ref> - و به [[نقلی]] ظفر جد اوست<ref>ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰.</ref> - و مظفر<ref>ابن کثیر، البدایه، ج۵، ص۳۴۳.</ref> [[اختلاف]] است. کنیه‌اش را أبوحمراء<ref>طبرانی، ج۲، ص۱۹۹؛ ابن ابی‌حاتم، ج۹، ص۳۶۳؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۵؛ ذهبی، تجرید، ج۲، ص۱۶۰.</ref>، ابوجمل<ref>ابن عبد البر، ج۴، ص۱۸۷؛ ابن اثیر، ج۶، ص۵۳.</ref>، ابوحمل<ref>ابن عبد البر، ج۴، ص۱۰۳.</ref> و [[ابوحمزه]]<ref>ابن حجر، تهذیب، ج۱۲، ص۶۹.</ref> گفته‌اند که همه این موارد تصحیف است. [[شهرت]] وی به کنیه‌اش است<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن حجر، ج۶، ص۴۲۹.</ref>. | ||
ابن عبدالبر<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۰۳.</ref>، [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۳۸۱.</ref> و [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۶، ص۴۲۹ و ج۶، ص۴۵۷.</ref> در مدخل، یکی [[هلال بن حارث ابوالجمل]] و دیگری [[هلال بن حمراء]] آورده‌اند. البته ابن اثیر و ابن حجر، [[کنیه]] هلال بن حارث ابوحمراء را صحیح دانسته و گفته‌اند ابن عبدالبر <ref>ابن عبدالبر، ج۶، ص۴۵.</ref> در کنیه او [[خطا]] کرده و ابن حجر<ref>ابن حجر، ج۶، ص۴۵۷.</ref> آن را تصحیف [[زشتی]] دانسته است. همچنین ابن اثیر<ref>ابن اثیر، ج۷، ص۵۲ و ۷۴.</ref> و ابن حجر<ref>ج۷، ص۶۷ و ۸۰.</ref> دو مدخل در [[کنیه‌ها]] آورده‌اند. ابن حجر در بخش اول - [[صحابه]] - [[ابوالحمراء]] و در بخش چهارم - مبهمات - ابو الجَمَل آورده است، و می‌گوید که ابن فتحون و دیگران از ابن عبدالبر [[پیروی]] کرده و این [[کنیه]] را آورده‌اند، در حالی که میان تراجم نویسان در کنیه [[حارث]] به [[ابو الحمراء]] اختلافی نیست. خطای دیگر ابن عبدالبر این است که کنیه حمراء را اسم [[پدر]] [[هلال]] قرار داده است<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۶۷.</ref>. [[امین]]<ref>امین، ج۲، ص۳۴۴.</ref> این [[اشتباه]] ابن عبدالبر را که [[هلال بن حارث]] را دو نفر دانسته و دو کنیه آورده است از وی که متبحر در این [[علم]] (تراجم) است، [[غریب]] و دور از [[انتظار]] می‌داند. | ابن عبدالبر<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۰۳.</ref>، [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۳۸۱.</ref> و [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۶، ص۴۲۹ و ج۶، ص۴۵۷.</ref> در مدخل، یکی [[هلال بن حارث ابوالجمل]] و دیگری [[هلال بن حمراء]] آورده‌اند. البته ابن اثیر و ابن حجر، [[کنیه]] هلال بن حارث ابوحمراء را صحیح دانسته و گفته‌اند ابن عبدالبر <ref>ابن عبدالبر، ج۶، ص۴۵.</ref> در کنیه او [[خطا]] کرده و ابن حجر<ref>ابن حجر، ج۶، ص۴۵۷.</ref> آن را تصحیف [[زشتی]] دانسته است. همچنین ابن اثیر<ref>ابن اثیر، ج۷، ص۵۲ و ۷۴.</ref> و ابن حجر<ref>ج۷، ص۶۷ و ۸۰.</ref> دو مدخل در [[کنیه‌ها]] آورده‌اند. ابن حجر در بخش اول - [[صحابه]] - [[ابوالحمراء]] و در بخش چهارم - مبهمات - ابو الجَمَل آورده است، و می‌گوید که ابن فتحون و دیگران از ابن عبدالبر [[پیروی]] کرده و این [[کنیه]] را آورده‌اند، در حالی که میان تراجم نویسان در کنیه [[حارث]] به [[ابو الحمراء]] اختلافی نیست. خطای دیگر ابن عبدالبر این است که کنیه حمراء را اسم [[پدر]] [[هلال]] قرار داده است<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۶۷.</ref>. [[امین]]<ref>امین، ج۲، ص۳۴۴.</ref> این [[اشتباه]] ابن عبدالبر را که [[هلال بن حارث]] را دو نفر دانسته و دو کنیه آورده است از وی که متبحر در این [[علم]] (تراجم) است، [[غریب]] و دور از [[انتظار]] می‌داند. | ||
ابوحمراء از [[موالی]] و [[خادمان]]<ref>یحیی بن معین، ج۱، ص۱۵؛ مزی، ج۳۳، ص۲۵۸.</ref> [[رسول خدا]]{{صل}} بود که همچنان پس از [[آزادی]] به [[حضرت]] [[خدمت]] کرد<ref>سیدعلی خان، ص۳۷۱.</ref>. گفته شده در [[جاهلیت]]<ref>ابن کثیر، البدایه، ج۵، ص۳۴۳.</ref> کسی را [[اسیر]] کرد<ref>ابن عساکر، ج۴، ص۳۸۹.</ref>. وی در [[حمص]]<ref>ابن حبان، الثفات، ج۳، ص۴۳۵؛ | ابوحمراء از [[موالی]] و [[خادمان]]<ref>یحیی بن معین، ج۱، ص۱۵؛ مزی، ج۳۳، ص۲۵۸.</ref> [[رسول خدا]] {{صل}} بود که همچنان پس از [[آزادی]] به [[حضرت]] [[خدمت]] کرد<ref>سیدعلی خان، ص۳۷۱.</ref>. گفته شده در [[جاهلیت]]<ref>ابن کثیر، البدایه، ج۵، ص۳۴۳.</ref> کسی را [[اسیر]] کرد<ref>ابن عساکر، ج۴، ص۳۸۹.</ref>. وی در [[حمص]]<ref>ابن حبان، الثفات، ج۳، ص۴۳۵؛ ابوداوود، ج۲، ص۲۴۳؛ دولابی، ج۱، ص۴۶؛ نشابوری، مرفه، ص۱۸۳؛ ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰؛ ابن کثیر، ج۵، ص۳۴۳.</ref> [[سکونت]] گزید و همانجا درگذشت<ref>سید علی خان، ص۳۷۳.</ref>. [[یحیی بن معین]] [[نوادگان]] او را در این [[شهر]] دیده است<ref>دولابی، ج۱، ص۴۶؛ ابن کثیر، البدایه، ج۵، ص۳۴۳.</ref>. | ||
از وی گزارش شده است که نُه - و در برخی نقل‌ها یک، شش، هفت، هشت و ده - ماه همراه حضرت بودم یا در [[مدینه]] اقامت داشتم و می‌دیدم که ایشان هر [[روز]] صبح به هنگام [[نماز]] به در [[خانه علی]]{{ع}} و [[فاطمه]]{{س}} می‌آمد و می‌فرمود: {{متن حدیث|السَّلامُ عَلَيْكُمْ يا أهلَ بَيْتِ}}، {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref> | از وی گزارش شده است که نُه - و در برخی نقل‌ها یک، شش، هفت، هشت و ده - ماه همراه حضرت بودم یا در [[مدینه]] اقامت داشتم و می‌دیدم که ایشان هر [[روز]] صبح به هنگام [[نماز]] به در [[خانه علی]] {{ع}} و [[فاطمه]] {{س}} می‌آمد و می‌فرمود: {{متن حدیث|السَّلامُ عَلَيْكُمْ يا أهلَ بَيْتِ}}، {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref><ref>بخاری، ص۲۶، عبد بن حمید، ص۱۷۳؛ طبری، جامع، ج۲۲، ص۱۰؛ قمی، تفسیر، ج۲، ص۶۷؛ فرات بن ابراهیم، ص۳۳۹، قاضی نعمان، ج۳، ص۴؛ طبرانی، ج۳، ص۵۶ و ج۲۲، ص۲۰۰؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۰۳؛ حسکانی، ج۲، ص۸۳؛ ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰ و ج۴۲، ص۱۳۷؛ ذهبی، سیر، ج۲، ص۱۳۴؛ زرندی، ص۲۳۹؛ ابن کثیر، تفسیر، ج۳، ص۴۹۲؛ بحرانی، حلیه، ج۱، ص۱۸۶.</ref>. از ابوحمراء سؤال شد چه کسی در [[خانه]] بود؟ گفت: [[علی]]، [[فاطمه]]، [[امام حسن|حسن]] و [[حسین]]<ref>حسکانی، ج۲، ص۴۷۴؛ زرندی، ص۲۳۹.</ref>. این [[روایت]] از راه‌های مختلف نقل شده است. همچنین ابو حمراء گفته است: وقتی [[آیه]] {{متن قرآن|وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا}}<ref>«و خانواده‌ات را به نماز فرمان ده و بر آن شکیب کن» سوره طه، آیه ۱۳۲.</ref>. نازل شد، هر [[روز]] [[حضرت]] پیش از هر [[نماز]]، بر در [[خانه علی]] {{ع}} و فاطمه {{ع}} می‌آمد و می‌فرمود: {{متن حدیث|الصَّلاةَ رَحِمَكُمُ اللّه ُ}}<ref>حسکانی، ج۱، ص۴۹۷؛ سیوطی، ج۵، ص۱۹۹.</ref>؛ همو از [[رسول خدا]] {{صل}} روایت کرده است که آن حضرت در [[شب معراج]]، کلماتی مانند [[یگانگی]] پرودگار، و اینکه [[رسول الله]]، رسول خدا و [[برگزیده خداوند]] میان [[مردم]]، و علی {{ع}} مؤید و [[یاری]] کننده اوست را بر [[عرش]] دیده است. راویان با الفاظ مختلف این روایت را نقل کرده‌اند<ref>أبوحمزه ثمالی، ص۱۸۶؛ محمد بن سلیمان، ج۱، ص۲۴؛ مزی، ج۳۳، ص۲۶۰؛ شاذان بن جبرئیل، ص۱۶۷؛ بحرانی، مدینه المعاجز، ج۲، ص۳۹۳.</ref>. | ||
در [[منابع شیعه]]، روایاتی از طریق وی در [[فضایل امام علی]]{{ع}} نقل شده است که یکی از آنها چنین است: وی در حالی که پیر بود، در برابر [[پرسش]] شخصی از او، درباره آنچه از [[پیامبر]] درباره علی{{ع}} شنیده و دیده بود گفت: به [[دستور]] رسول خدا{{صل}}، جمعی از مردان [[عرب]]، [[عجم]]، قبلی و [[حبشی]] را جمع کردم. سپس حضرت آنان را در چهار صف پشت سر هم قرار داد و پس از [[حمد]] [[الهی]]، سه مرتبه از آنان به [[یگانگی خداوند]]، [[رسالت]] به [[پیامبری]] او و [[ولایت]] [[علی بن ابی طالب]] [[امیر مؤمنان]] بعد از خودش اعتراف. گرفت به اینکه آنان به گفته‌های او [[ایمان]] دارند یا نه؟ سپس فرمود: خدایا [[شاهد]] باش! آنگاه از [[علی]]{{ع}} قلم و کاغذی خواست و [[اقرار]] آنان نوشته شد و آن را مهر کرد و در [[اختیار]] علی{{ع}} گذاشت<ref>صدوق، ص۲۶۴؛ قاضی نعمان، ج۱، ص۱۹۹؛ سیدعلی خان، ص۳۷۲؛ با اختلاف در الفاظ: قندوزی، ج۲، ص۲۸۲.</ref> و فرمود: ای علی! هرکس این [[پیمان]] را [[شکست]]، [[صحیفه]] را برای او بخوان که من [[دشمن]] اویم. سپس [[حضرت]] [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَا تَنْقُضُوا الْأَيْمَانَ بَعْدَ تَوْكِيدِهَا وَقَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا}}<ref>«و چون با خداوند پیمان بستید وفا کنید و سوگندهای خود را چون استوار کردید در حالی که خداوند را بر خود گواه | در [[منابع شیعه]]، روایاتی از طریق وی در [[فضایل امام علی]] {{ع}} نقل شده است که یکی از آنها چنین است: وی در حالی که پیر بود، در برابر [[پرسش]] شخصی از او، درباره آنچه از [[پیامبر]] درباره علی {{ع}} شنیده و دیده بود گفت: به [[دستور]] رسول خدا {{صل}}، جمعی از مردان [[عرب]]، [[عجم]]، قبلی و [[حبشی]] را جمع کردم. سپس حضرت آنان را در چهار صف پشت سر هم قرار داد و پس از [[حمد]] [[الهی]]، سه مرتبه از آنان به [[یگانگی خداوند]]، [[رسالت]] به [[پیامبری]] او و [[ولایت]] [[علی بن ابی طالب]] [[امیر مؤمنان]] بعد از خودش اعتراف. گرفت به اینکه آنان به گفته‌های او [[ایمان]] دارند یا نه؟ سپس فرمود: خدایا [[شاهد]] باش! آنگاه از [[علی]] {{ع}} قلم و کاغذی خواست و [[اقرار]] آنان نوشته شد و آن را مهر کرد و در [[اختیار]] علی {{ع}} گذاشت<ref>صدوق، ص۲۶۴؛ قاضی نعمان، ج۱، ص۱۹۹؛ سیدعلی خان، ص۳۷۲؛ با اختلاف در الفاظ: قندوزی، ج۲، ص۲۸۲.</ref> و فرمود: ای علی! هرکس این [[پیمان]] را [[شکست]]، [[صحیفه]] را برای او بخوان که من [[دشمن]] اویم. سپس [[حضرت]] [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَا تَنْقُضُوا الْأَيْمَانَ بَعْدَ تَوْكِيدِهَا وَقَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا}}<ref>«و چون با خداوند پیمان بستید وفا کنید و سوگندهای خود را چون استوار کردید در حالی که خداوند را بر خود گواه گرفته‌اید مشکنید؛ بی‌گمان خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره نحل، آیه ۹۱.</ref> و {{متن قرآن|فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ}}<ref>«از این روی هر که پیمان شکند به زیان خویش می‌شکند» سوره فتح، آیه ۱۰.</ref> را خواند<ref>قندوزی، ج۲، ص۲۸۲؛ نقوی، ج۹، ص۱۷۸.</ref>. [[روایت]] دیگر آن است که [[رسول خدا]] {{صل}} در [[روز عرفه]]، دست علی {{ع}} را گرفت و فرمود: [[خداوند]] به شما [[مباهات]] می‌کند تا همه شما را ببخشد. سپس فرمود: ای علی! [[سعادتمند]] [[واقعی]] کسی است که تو را [[دوست]] داشته باشد و [[اطاعت]] کند، و [[شقی]] واقعی دشمن توست و کسی که [[بغض]] تو را داشته باشد. کسی که با تو بجنگد، با من جنگیده است و کسی که با من بجنگد، با خداوند جنگیده است. کسی که با تو [[دشمنی]] کند، با من دشمنی کرده است و کسی که با من [[دشمنی]] کند، با [[خدا]] دشمنی کرده است و [[خداوند]] او را به [[جهنم]] می‌برد<ref>صدوق، ص۴۶۶؛ با اندکی تفاوت: قاضی نعمان، ج۱، ص۲۰۰؛ طوسی، الامالی، ص۴۲۶؛ با اختلاف در الفاظ: قندوزی، ج۲، ص۲۸۲.</ref>. | ||
خبر دیگر ابوحمراء آن است که [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: هر کس می‌خواهد به [[حضرت آدم]] در علمش، به [[حضرت نوح]] در فهمش، به [[حضرت ابراهیم]] در حلمش، به [[حضرت]] [[یحیی بن زکریا]] در زهدش و به [[حضرت موسی]] در [[راه]] رفتنش نگاه کند، باید به [[علی بن ابی طالب]] نظر کند<ref>حسکانی، ج۱، ص۱۰۰ و ۱۰۳؛ محب الدین طبری، ص۹۳.</ref>. او [[روایات]] دیگری نیز از رسول خدا{{صل}} نقل کرده است<ref> | خبر دیگر ابوحمراء آن است که [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: هر کس می‌خواهد به [[حضرت آدم]] در علمش، به [[حضرت نوح]] در فهمش، به [[حضرت ابراهیم]] در حلمش، به [[حضرت]] [[یحیی بن زکریا]] در زهدش و به [[حضرت موسی]] در [[راه]] رفتنش نگاه کند، باید به [[علی بن ابی طالب]] نظر کند<ref>حسکانی، ج۱، ص۱۰۰ و ۱۰۳؛ محب الدین طبری، ص۹۳.</ref>. او [[روایات]] دیگری نیز از رسول خدا {{صل}} نقل کرده است<ref>ابن‌شهرآشوب، ج۲، ص۷۰؛ ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰؛ مزی، ج۳۳، ص۲۵۹؛ ذهبی، تذکره، ج۱، ص۳۵۴؛ بوصیری، ص۳۰۷.</ref>. | ||
[[بخاری]]، ابوحمراء را [[صحابی]] شمرده، ولی [[احادیث]] وی را صحیح ندانسته است<ref>مزی، ج۳۳، ص۲۵۹.</ref> اما [[ابن ماجه]] [[حدیث]] أبوحمراء را صحیح شمرده است<ref>مزی، ج۳۳، ص۲۵۹.</ref>. در [[سنن ابن ماجه]] مصحح به نقل از زاوند ابن ماجه به [[اشتباه]]، | [[بخاری]]، ابوحمراء را [[صحابی]] شمرده، ولی [[احادیث]] وی را صحیح ندانسته است<ref>مزی، ج۳۳، ص۲۵۹.</ref> اما [[ابن ماجه]] [[حدیث]] أبوحمراء را صحیح شمرده است<ref>مزی، ج۳۳، ص۲۵۹.</ref>. در [[سنن ابن ماجه]] مصحح به نقل از زاوند ابن ماجه به [[اشتباه]]، ضمیر را به ابوحمراء برگردانده و او را [[تضعیف]] کرده است<ref>ابن ماجه، ج۲، ص۷۴۹.</ref>؛ حال آنکه [[نفیع بن حارث]]، [[راوی حدیث]] از ابوحمراء مورد خدشه قرار گرفته است<ref>ر. ک: بوصیری، ص۳۰۶.</ref>. [[عبدالصمد بن سعید]]<ref>ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰.</ref>، [[سعید بن جبیر]]، [[ابی داوود]] [[نفیع بن حارث]]<ref>مزی، ج۳۳، ص۲۵۹.</ref> و [[سالم بن ابی حفصه]]<ref>حسکانی، ج۲، ص۸۱.</ref> از ابوحمراء [[روایت]] کرده‌اند. برخی طریق روایت أبوحمراء را [[ضعیف]] دانسته‌اند<ref>ابن حجر، تهذیب، ج۱۲، ص۶۹.</ref><ref>[[حسین مرادی‌نسب|مرادی‌نسب، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوحمراء مولی رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۲۵۰-۲۵۲.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده: | # [[پرونده:IM009657.jpg|22px]] [[حسین مرادی‌نسب|مرادی‌نسب، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|'''مقاله «ابوحمراء مولی رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی ج۱''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده: | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
[[رده:بنی‌اسلم]] | |||
[[رده:بنی‌سهم]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۵۲
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. ابوحمراء مولی رسول الله از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوحمراء مولی رسول الله در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| ابوحمراء مولی رسول الله | |
|---|---|
 تصویر کهنی از مدینه | |
| نام کامل | هلال بن حارث بن ظفر |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | أبوحمراء |
| از قبیله | |
| از اصحاب | پیامبر خاتم |
آشنایی اجمالی
نام وی هلال بن حارث بن ظفر[۱]. منسوب به قبیله سهم[۲] یا اسلمی[۳] یا شلمی (سلمی)[۴] است. نیز برخی او را منسوب به فارس (شیراز)[۵] گفته‌اند[۶].
در مورد نام او میان «هلال»[۷] و «هانی» اختلاف کردند[۸]. همچنین در خصوص نام پدرش، بین حارث ابن عبد البر[۹]، حمراء[۱۰]، ظفر[۱۱] - و به نقلی ظفر جد اوست[۱۲] - و مظفر[۱۳] اختلاف است. کنیه‌اش را أبوحمراء[۱۴]، ابوجمل[۱۵]، ابوحمل[۱۶] و ابوحمزه[۱۷] گفته‌اند که همه این موارد تصحیف است. شهرت وی به کنیه‌اش است[۱۸].
ابن عبدالبر[۱۹]، ابن اثیر[۲۰] و ابن حجر[۲۱] در مدخل، یکی هلال بن حارث ابوالجمل و دیگری هلال بن حمراء آورده‌اند. البته ابن اثیر و ابن حجر، کنیه هلال بن حارث ابوحمراء را صحیح دانسته و گفته‌اند ابن عبدالبر [۲۲] در کنیه او خطا کرده و ابن حجر[۲۳] آن را تصحیف زشتی دانسته است. همچنین ابن اثیر[۲۴] و ابن حجر[۲۵] دو مدخل در کنیه‌ها آورده‌اند. ابن حجر در بخش اول - صحابه - ابوالحمراء و در بخش چهارم - مبهمات - ابو الجَمَل آورده است، و می‌گوید که ابن فتحون و دیگران از ابن عبدالبر پیروی کرده و این کنیه را آورده‌اند، در حالی که میان تراجم نویسان در کنیه حارث به ابو الحمراء اختلافی نیست. خطای دیگر ابن عبدالبر این است که کنیه حمراء را اسم پدر هلال قرار داده است[۲۶]. امین[۲۷] این اشتباه ابن عبدالبر را که هلال بن حارث را دو نفر دانسته و دو کنیه آورده است از وی که متبحر در این علم (تراجم) است، غریب و دور از انتظار می‌داند.
ابوحمراء از موالی و خادمان[۲۸] رسول خدا (ص) بود که همچنان پس از آزادی به حضرت خدمت کرد[۲۹]. گفته شده در جاهلیت[۳۰] کسی را اسیر کرد[۳۱]. وی در حمص[۳۲] سکونت گزید و همانجا درگذشت[۳۳]. یحیی بن معین نوادگان او را در این شهر دیده است[۳۴].
از وی گزارش شده است که نُه - و در برخی نقل‌ها یک، شش، هفت، هشت و ده - ماه همراه حضرت بودم یا در مدینه اقامت داشتم و می‌دیدم که ایشان هر روز صبح به هنگام نماز به در خانه علی (ع) و فاطمه (س) می‌آمد و می‌فرمود: «السَّلامُ عَلَيْكُمْ يا أهلَ بَيْتِ»، ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾[۳۵][۳۶]. از ابوحمراء سؤال شد چه کسی در خانه بود؟ گفت: علی، فاطمه، حسن و حسین[۳۷]. این روایت از راه‌های مختلف نقل شده است. همچنین ابو حمراء گفته است: وقتی آیه ﴿وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا﴾[۳۸]. نازل شد، هر روز حضرت پیش از هر نماز، بر در خانه علی (ع) و فاطمه (ع) می‌آمد و می‌فرمود: «الصَّلاةَ رَحِمَكُمُ اللّه ُ»[۳۹]؛ همو از رسول خدا (ص) روایت کرده است که آن حضرت در شب معراج، کلماتی مانند یگانگی پرودگار، و اینکه رسول الله، رسول خدا و برگزیده خداوند میان مردم، و علی (ع) مؤید و یاری کننده اوست را بر عرش دیده است. راویان با الفاظ مختلف این روایت را نقل کرده‌اند[۴۰].
در منابع شیعه، روایاتی از طریق وی در فضایل امام علی (ع) نقل شده است که یکی از آنها چنین است: وی در حالی که پیر بود، در برابر پرسش شخصی از او، درباره آنچه از پیامبر درباره علی (ع) شنیده و دیده بود گفت: به دستور رسول خدا (ص)، جمعی از مردان عرب، عجم، قبلی و حبشی را جمع کردم. سپس حضرت آنان را در چهار صف پشت سر هم قرار داد و پس از حمد الهی، سه مرتبه از آنان به یگانگی خداوند، رسالت به پیامبری او و ولایت علی بن ابی طالب امیر مؤمنان بعد از خودش اعتراف. گرفت به اینکه آنان به گفته‌های او ایمان دارند یا نه؟ سپس فرمود: خدایا شاهد باش! آنگاه از علی (ع) قلم و کاغذی خواست و اقرار آنان نوشته شد و آن را مهر کرد و در اختیار علی (ع) گذاشت[۴۱] و فرمود: ای علی! هرکس این پیمان را شکست، صحیفه را برای او بخوان که من دشمن اویم. سپس حضرت آیه ﴿وَلَا تَنْقُضُوا الْأَيْمَانَ بَعْدَ تَوْكِيدِهَا وَقَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا﴾[۴۲] و ﴿فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ﴾[۴۳] را خواند[۴۴]. روایت دیگر آن است که رسول خدا (ص) در روز عرفه، دست علی (ع) را گرفت و فرمود: خداوند به شما مباهات می‌کند تا همه شما را ببخشد. سپس فرمود: ای علی! سعادتمند واقعی کسی است که تو را دوست داشته باشد و اطاعت کند، و شقی واقعی دشمن توست و کسی که بغض تو را داشته باشد. کسی که با تو بجنگد، با من جنگیده است و کسی که با من بجنگد، با خداوند جنگیده است. کسی که با تو دشمنی کند، با من دشمنی کرده است و کسی که با من دشمنی کند، با خدا دشمنی کرده است و خداوند او را به جهنم می‌برد[۴۵].
خبر دیگر ابوحمراء آن است که رسول خدا (ص) فرمود: هر کس می‌خواهد به حضرت آدم در علمش، به حضرت نوح در فهمش، به حضرت ابراهیم در حلمش، به حضرت یحیی بن زکریا در زهدش و به حضرت موسی در راه رفتنش نگاه کند، باید به علی بن ابی طالب نظر کند[۴۶]. او روایات دیگری نیز از رسول خدا (ص) نقل کرده است[۴۷].
بخاری، ابوحمراء را صحابی شمرده، ولی احادیث وی را صحیح ندانسته است[۴۸] اما ابن ماجه حدیث أبوحمراء را صحیح شمرده است[۴۹]. در سنن ابن ماجه مصحح به نقل از زاوند ابن ماجه به اشتباه، ضمیر را به ابوحمراء برگردانده و او را تضعیف کرده است[۵۰]؛ حال آنکه نفیع بن حارث، راوی حدیث از ابوحمراء مورد خدشه قرار گرفته است[۵۱]. عبدالصمد بن سعید[۵۲]، سعید بن جبیر، ابی داوود نفیع بن حارث[۵۳] و سالم بن ابی حفصه[۵۴] از ابوحمراء روایت کرده‌اند. برخی طریق روایت أبوحمراء را ضعیف دانسته‌اند[۵۵][۵۶]
منابع
پانویس
- ↑ یحیی بن معین، ج۱، ص۱۵؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ مزی، ج۳۳، ص۲۵۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴؛ ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰.
- ↑ ابن عساکر، ج۴، ص۲۸۹.
- ↑ ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰.
- ↑ ابن کثیر، البدایه، ج۵، ص۳۴۳.
- ↑ سید علی خان، ص۳۷۹.
- ↑ برقی، ص۳.
- ↑ سلیمان بن اشعث، ج۲، ص۲۴۲؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴.
- ↑ ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۴۳۵؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴.
- ↑ ابن اثیر، ج۵، ص۳۸۱.
- ↑ ابن عبد البر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۴.
- ↑ ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰.
- ↑ ابن کثیر، البدایه، ج۵، ص۳۴۳.
- ↑ طبرانی، ج۲، ص۱۹۹؛ ابن ابی‌حاتم، ج۹، ص۳۶۳؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۶، ص۷۵؛ ذهبی، تجرید، ج۲، ص۱۶۰.
- ↑ ابن عبد البر، ج۴، ص۱۸۷؛ ابن اثیر، ج۶، ص۵۳.
- ↑ ابن عبد البر، ج۴، ص۱۰۳.
- ↑ ابن حجر، تهذیب، ج۱۲، ص۶۹.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۹۸؛ ابن حجر، ج۶، ص۴۲۹.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۰۳.
- ↑ ابن اثیر، ج۵، ص۳۸۱.
- ↑ ابن حجر، ج۶، ص۴۲۹ و ج۶، ص۴۵۷.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۶، ص۴۵.
- ↑ ابن حجر، ج۶، ص۴۵۷.
- ↑ ابن اثیر، ج۷، ص۵۲ و ۷۴.
- ↑ ج۷، ص۶۷ و ۸۰.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۶۷.
- ↑ امین، ج۲، ص۳۴۴.
- ↑ یحیی بن معین، ج۱، ص۱۵؛ مزی، ج۳۳، ص۲۵۸.
- ↑ سیدعلی خان، ص۳۷۱.
- ↑ ابن کثیر، البدایه، ج۵، ص۳۴۳.
- ↑ ابن عساکر، ج۴، ص۳۸۹.
- ↑ ابن حبان، الثفات، ج۳، ص۴۳۵؛ ابوداوود، ج۲، ص۲۴۳؛ دولابی، ج۱، ص۴۶؛ نشابوری، مرفه، ص۱۸۳؛ ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰؛ ابن کثیر، ج۵، ص۳۴۳.
- ↑ سید علی خان، ص۳۷۳.
- ↑ دولابی، ج۱، ص۴۶؛ ابن کثیر، البدایه، ج۵، ص۳۴۳.
- ↑ «جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.
- ↑ بخاری، ص۲۶، عبد بن حمید، ص۱۷۳؛ طبری، جامع، ج۲۲، ص۱۰؛ قمی، تفسیر، ج۲، ص۶۷؛ فرات بن ابراهیم، ص۳۳۹، قاضی نعمان، ج۳، ص۴؛ طبرانی، ج۳، ص۵۶ و ج۲۲، ص۲۰۰؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۰۳؛ حسکانی، ج۲، ص۸۳؛ ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰ و ج۴۲، ص۱۳۷؛ ذهبی، سیر، ج۲، ص۱۳۴؛ زرندی، ص۲۳۹؛ ابن کثیر، تفسیر، ج۳، ص۴۹۲؛ بحرانی، حلیه، ج۱، ص۱۸۶.
- ↑ حسکانی، ج۲، ص۴۷۴؛ زرندی، ص۲۳۹.
- ↑ «و خانواده‌ات را به نماز فرمان ده و بر آن شکیب کن» سوره طه، آیه ۱۳۲.
- ↑ حسکانی، ج۱، ص۴۹۷؛ سیوطی، ج۵، ص۱۹۹.
- ↑ أبوحمزه ثمالی، ص۱۸۶؛ محمد بن سلیمان، ج۱، ص۲۴؛ مزی، ج۳۳، ص۲۶۰؛ شاذان بن جبرئیل، ص۱۶۷؛ بحرانی، مدینه المعاجز، ج۲، ص۳۹۳.
- ↑ صدوق، ص۲۶۴؛ قاضی نعمان، ج۱، ص۱۹۹؛ سیدعلی خان، ص۳۷۲؛ با اختلاف در الفاظ: قندوزی، ج۲، ص۲۸۲.
- ↑ «و چون با خداوند پیمان بستید وفا کنید و سوگندهای خود را چون استوار کردید در حالی که خداوند را بر خود گواه گرفته‌اید مشکنید؛ بی‌گمان خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره نحل، آیه ۹۱.
- ↑ «از این روی هر که پیمان شکند به زیان خویش می‌شکند» سوره فتح، آیه ۱۰.
- ↑ قندوزی، ج۲، ص۲۸۲؛ نقوی، ج۹، ص۱۷۸.
- ↑ صدوق، ص۴۶۶؛ با اندکی تفاوت: قاضی نعمان، ج۱، ص۲۰۰؛ طوسی، الامالی، ص۴۲۶؛ با اختلاف در الفاظ: قندوزی، ج۲، ص۲۸۲.
- ↑ حسکانی، ج۱، ص۱۰۰ و ۱۰۳؛ محب الدین طبری، ص۹۳.
- ↑ ابن‌شهرآشوب، ج۲، ص۷۰؛ ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰؛ مزی، ج۳۳، ص۲۵۹؛ ذهبی، تذکره، ج۱، ص۳۵۴؛ بوصیری، ص۳۰۷.
- ↑ مزی، ج۳۳، ص۲۵۹.
- ↑ مزی، ج۳۳، ص۲۵۹.
- ↑ ابن ماجه، ج۲، ص۷۴۹.
- ↑ ر. ک: بوصیری، ص۳۰۶.
- ↑ ابن عساکر، ج۴، ص۲۹۰.
- ↑ مزی، ج۳۳، ص۲۵۹.
- ↑ حسکانی، ج۲، ص۸۱.
- ↑ ابن حجر، تهذیب، ج۱۲، ص۶۹.
- ↑ مرادی‌نسب، حسین، مقاله «ابوحمراء مولی رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۲۵۰-۲۵۲.