قتیبة بن سعید بن جمیل: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== آشنایی اجمالی == | == آشنایی اجمالی == | ||
[[ابورجاء قتیبه بن سعید بن جمیل بن طریف بلخی ثقفی بغلانی]] از [[موالی]] ثقیف<ref>سیر اعلام النبلاء ۱۱/۱۳.</ref> و [[اهل]] بغلان از روستاهای بلخ بود و نسبت بلغانی وی به همین سبب است.<ref>المنتظم ۱۱/۲۷۹.</ref>[[تاریخ]] ولادت وی را به [[اختلاف]] از ۱۴۸<ref>تاریخ بغداد ۱۲/۴۶۸.</ref> تا ۱۵۰هـ ذکر کرده‌اند.<ref>النجوم الزاهره ۲/۳۰۳.</ref> گفته شده که نام وی «یحیی» یا «علی» بوده و «قتیبه» از [[القاب]] اوست.<ref>سیر اعلام النبلاء ۱۱/۱۴.</ref> بغلانی [[دانش‌آموزی]] را از همان آغاز در زادگاه خویش شروع کرده و سپس برای ادامه تحصیلات راهی [[عراق]]، [[مکه]]، [[مدینه]]، [[شام]] و [[مصر]] شده و از [[اساتید]] بزرگی چون [[مالک بن انس]]، [[سفیان بن عیینه]]، [[حماد بن زید]]،<ref>المنتظم ۱۱/۲۸۰.</ref> [[لیث بن سعد]] و [[ابن لهیعه]] [[کسب دانش]] و از آنان [[روایت]] نموده است.<ref>الطبقات الکبری ۷/۳۷۹.</ref> بنا به گفته [[خطیب بغدادی]]، بغلانی اولین [[سفر]] خود به [[بغداد]] را به سال ۱۷۲هـ در ۲۳ سالگی آغاز کرد و در آنجا به [[تحصیل علم]] پرداخت. وی نخست به رای و [[قیاس]] روی آورد، اما پس از مدتی از آن کناره گرفته و به [[اصحاب]] [[حدیث]] گروید و به زودی در زمره [[محدثان]] برجسته آن [[دیار]] در آمد. وی در بغداد مجلس درسی برپا ساخته و به [[تربیت شاگردان]] و [[راویان]] فراوانی پرداخت که از آن میان کسانی چون [[احمد بن حنبل]]، [[حسن بن عرفه]]، [[ | [[ابورجاء قتیبه بن سعید بن جمیل بن طریف بلخی ثقفی بغلانی]] از [[موالی]] ثقیف<ref>سیر اعلام النبلاء ۱۱/۱۳.</ref> و [[اهل]] بغلان از روستاهای بلخ بود و نسبت بلغانی وی به همین سبب است.<ref>المنتظم ۱۱/۲۷۹.</ref>[[تاریخ]] ولادت وی را به [[اختلاف]] از ۱۴۸<ref>تاریخ بغداد ۱۲/۴۶۸.</ref> تا ۱۵۰هـ ذکر کرده‌اند.<ref>النجوم الزاهره ۲/۳۰۳.</ref> گفته شده که نام وی «یحیی» یا «علی» بوده و «قتیبه» از [[القاب]] اوست.<ref>سیر اعلام النبلاء ۱۱/۱۴.</ref> بغلانی [[دانش‌آموزی]] را از همان آغاز در زادگاه خویش شروع کرده و سپس برای ادامه تحصیلات راهی [[عراق]]، [[مکه]]، [[مدینه]]، [[شام]] و [[مصر]] شده و از [[اساتید]] بزرگی چون [[مالک بن انس]]، [[سفیان بن عیینه]]، [[حماد بن زید]]،<ref>المنتظم ۱۱/۲۸۰.</ref> [[لیث بن سعد]] و [[ابن لهیعه]] [[کسب دانش]] و از آنان [[روایت]] نموده است.<ref>الطبقات الکبری ۷/۳۷۹.</ref> بنا به گفته [[خطیب بغدادی]]، بغلانی اولین [[سفر]] خود به [[بغداد]] را به سال ۱۷۲هـ در ۲۳ سالگی آغاز کرد و در آنجا به [[تحصیل علم]] پرداخت. وی نخست به رای و [[قیاس]] روی آورد، اما پس از مدتی از آن کناره گرفته و به [[اصحاب]] [[حدیث]] گروید و به زودی در زمره [[محدثان]] برجسته آن [[دیار]] در آمد. وی در بغداد مجلس درسی برپا ساخته و به [[تربیت شاگردان]] و [[راویان]] فراوانی پرداخت که از آن میان کسانی چون [[احمد بن حنبل]]، [[حسن بن عرفه]]، [[ابوداوود سجستانی]]، [[ابوزرعه]] و [[ابوحاتم رازی]] را که همگی از بزرگان و مشاهیر [[اهل حدیث]] بودند، می‌‌توان نام برد.<ref>تاریخ بغداد ۱۲/۴۶۵ و ۴۶۷.</ref> قتیبه در [[شعر]] نیز دستی داشت و برخی از اشعار وی در منابع آمده است.<ref> تاریخ الاسلام ۱۷/۳۰۱.</ref> به روایت [[ذهبی]]، [[نسائی]] [[محدث]] مشهور [[قرن سوم]] در سال ۲۳۰هـ جهت کسب دانش نزد قتیبه آمده و مدت یک سال از محضر وی استفاده کرده و [[روایات]] بسیاری را فرا گرفته و نقل کرده است.<ref> سیر اعلام النبلاء ۱۱/۲۰.</ref> [[ابن حبّان]] وی را در شمار [[ثقات]] ذکر کرده و او را فردی توانا در [[حدیث]] دانسته است.<ref>الثقات ۹/۲۰.</ref> [[ابن معین]]، [[ابوحاتم رازی]] و [[نسائی]] از [[رجال شناسان]] [[اهل سنت]] وی را [[موثق]] دانسته‌اند.<ref>خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۸/۳۶۰.</ref> قتیبه در نهایت به سال ۲۴۰هـ در زادگاه خویش بغلان درگذشت.<ref>تاریخ بغداد ۱۲/۴۶۸ و ۴۷۰.</ref> او دارای تألیفاتی به نام العوالی در موضوع [[حدیث]] بوده است<ref>هدیة العارفین ۱/۸۳۵.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص۶۲۶.</ref> | ||
==جستارهای وابسته == | ==جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۱۳ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۳۴
قتیبة بن سعید بن جمیل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: قتیبة بن سعید بن جمیل در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
ابورجاء قتیبه بن سعید بن جمیل بن طریف بلخی ثقفی بغلانی از موالی ثقیف[۱] و اهل بغلان از روستاهای بلخ بود و نسبت بلغانی وی به همین سبب است.[۲]تاریخ ولادت وی را به اختلاف از ۱۴۸[۳] تا ۱۵۰هـ ذکر کرده‌اند.[۴] گفته شده که نام وی «یحیی» یا «علی» بوده و «قتیبه» از القاب اوست.[۵] بغلانی دانش‌آموزی را از همان آغاز در زادگاه خویش شروع کرده و سپس برای ادامه تحصیلات راهی عراق، مکه، مدینه، شام و مصر شده و از اساتید بزرگی چون مالک بن انس، سفیان بن عیینه، حماد بن زید،[۶] لیث بن سعد و ابن لهیعه کسب دانش و از آنان روایت نموده است.[۷] بنا به گفته خطیب بغدادی، بغلانی اولین سفر خود به بغداد را به سال ۱۷۲هـ در ۲۳ سالگی آغاز کرد و در آنجا به تحصیل علم پرداخت. وی نخست به رای و قیاس روی آورد، اما پس از مدتی از آن کناره گرفته و به اصحاب حدیث گروید و به زودی در زمره محدثان برجسته آن دیار در آمد. وی در بغداد مجلس درسی برپا ساخته و به تربیت شاگردان و راویان فراوانی پرداخت که از آن میان کسانی چون احمد بن حنبل، حسن بن عرفه، ابوداوود سجستانی، ابوزرعه و ابوحاتم رازی را که همگی از بزرگان و مشاهیر اهل حدیث بودند، می‌‌توان نام برد.[۸] قتیبه در شعر نیز دستی داشت و برخی از اشعار وی در منابع آمده است.[۹] به روایت ذهبی، نسائی محدث مشهور قرن سوم در سال ۲۳۰هـ جهت کسب دانش نزد قتیبه آمده و مدت یک سال از محضر وی استفاده کرده و روایات بسیاری را فرا گرفته و نقل کرده است.[۱۰] ابن حبّان وی را در شمار ثقات ذکر کرده و او را فردی توانا در حدیث دانسته است.[۱۱] ابن معین، ابوحاتم رازی و نسائی از رجال شناسان اهل سنت وی را موثق دانسته‌اند.[۱۲] قتیبه در نهایت به سال ۲۴۰هـ در زادگاه خویش بغلان درگذشت.[۱۳] او دارای تألیفاتی به نام العوالی در موضوع حدیث بوده است[۱۴].[۱۵]
جستارهای وابسته
- قدید بن سعید بن جمیل (برادر)
- عبدالله بن قتیبة بن سعید بن جمیل (فرزند)
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
پانویس
- ↑ سیر اعلام النبلاء ۱۱/۱۳.
- ↑ المنتظم ۱۱/۲۷۹.
- ↑ تاریخ بغداد ۱۲/۴۶۸.
- ↑ النجوم الزاهره ۲/۳۰۳.
- ↑ سیر اعلام النبلاء ۱۱/۱۴.
- ↑ المنتظم ۱۱/۲۸۰.
- ↑ الطبقات الکبری ۷/۳۷۹.
- ↑ تاریخ بغداد ۱۲/۴۶۵ و ۴۶۷.
- ↑ تاریخ الاسلام ۱۷/۳۰۱.
- ↑ سیر اعلام النبلاء ۱۱/۲۰.
- ↑ الثقات ۹/۲۰.
- ↑ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۸/۳۶۰.
- ↑ تاریخ بغداد ۱۲/۴۶۸ و ۴۷۰.
- ↑ هدیة العارفین ۱/۸۳۵.
- ↑ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص۶۲۶.