سنت الهی در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| عنوان مدخل = سنت الهی | | عنوان مدخل = سنت الهی | ||
| مداخل مرتبط = [[سنت الهی در قرآن]] - [[سنت الهی در فقه سیاسی]] | | مداخل مرتبط = [[سنت الهی در قرآن]] - [[سنت الهی در فقه سیاسی]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۱۹
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سنت الهی است. سنت الهی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سنت الهی در قرآن - سنت الهی در فقه سیاسی - پرسش مرتبط نداردمعناشناسی
سنت الهی عبارت است از: ظهور صفات الهی بر اساس ضوابط خاصی که خداوند از روی حکمت خویش، به مقتضای رفتار و سلوکی که مردم نسبت به دعوت او و رسولان الهی دارند، اِعمال می‌کند. اصل آن "سنَّ" به معنای جریان چیزی و فراگیری آن در محیط اطراف[۱] و جاری شدن امری سامان‌مند (اعم از وصف، عمل یا قول) است[۲]. سنت یعنی سیره، روش[۳]، قانون و قاعده.
ویژگی سنت‌های الهی
سنت‌های الهی دو ویژگی بسیار مهم دارند:
- فراگیر و همگانی‌اند: ﴿قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ﴾[۴].
- ثابت و تغییر ناپذیرند: ﴿سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا﴾[۵].
سنن الهی عامل تغییرات سیاسی و اجتماعی
از دیدگاه قرآن کریم، عامل اصلی تغییرات و تحولات سیاسی و اجتماعی مهم در تاریخ بشر سنن الهی بوده‌اند. از جمله سنت الهی، ظهور انبیا و ارسال رُسل است که در تاریخ بشر، نقاط عطف عمده و سوق‌دهنده بشر به سوی هدایت و تکامل بوده است؛ مانند ظهور ابراهیم (ع) و دین حنیف، ظهور موسی (ع) و نابودی قبطیان و فرعون و حاکمیت بنی‌اسرائیل، ظهور عیسی مسیح (ع) و همچنین ظهور اسلام و دین خاتم که تحولات اساسی در جهان ایجاد کرد و بر اثر آن، دو امپراتوری عظیم آن دوره متحوّل شدند و جهان دستخوش تغییرات و تحولات عظیمی گردید و تمدن اسلامی قرن‌ها درخشید.
سنن الهی در قرآن
برخی از سنن الهی در قرآن کریم عبارت‌اند از:
- جریان امور هستی بر اسباب و مسببات: ﴿وَآتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا﴾[۶].
- هدایت الهی: ﴿قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَى﴾[۷].
- درگیری حق و باطل و نابودی باطل: ﴿وَيَمْحُ اللَّهُ الْبَاطِلَ وَيُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ﴾[۸].
- نصرت مؤمنان: ﴿وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ﴾[۹].
- امتحان و ابتلاء: ﴿وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً﴾[۱۰].
- هلاکت ظالمان، گردن‌کشان، کفار و مترفین: ﴿وَكَمْ قَصَمْنَا مِنْ قَرْيَةٍ كَانَتْ ظَالِمَةً﴾[۱۱].
- تغییر: ﴿إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ﴾[۱۲].[۱۳].[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۶۰.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۵، ص۲۴۰.
- ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱۳، ص۲۲۵.
- ↑ «پیش از شما سنّت‌هایی (بوده و) از میان رفته‌اند پس روی زمین گردش کنید تا بنگرید سرانجام دروغ‌انگاران چگونه بوده است» سوره آل عمران، آیه ۱۳۷.
- ↑ «بنا به سنّت خداوند در میان کسانی که پیش‌تر درگذشته‌اند؛ و برای سنّت خداوند هرگز دگر کردنی نخواهی یافت» سوره احزاب، آیه ۶۲.
- ↑ «ما به او روی زمین توانمندی بخشیدیم و سررشته هر کار را به او دادیم» سوره کهف، آیه ۸۴.
- ↑ «بگو تنها رهنمود خداوند، رهنمود است» سوره بقره، آیه ۱۲۰.
- ↑ «خداوند باطل را از میان برمی‌دارد و حقّ را با کلمات خویش استوار می‌دارد» سوره شوری، آیه ۲۴.
- ↑ «و یاری مؤمنان بر ما واجب است» سوره روم، آیه ۴۷.
- ↑ «هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.
- ↑ «و بسا شهرهایی را در هم کوفتیم که (مردم آنها) ستمگر بودند و پس از آنها گروهی دیگر پدید آوردیم» سوره انبیاء، آیه ۱۱.
- ↑ «بی‌گمان خداوند آنچه را که گروهی دارند دگرگون نمی‌کند (و از آنان نمی‌ستاند) مگر آنها آنچه را که در خویش دارند دگرگون سازند» سوره رعد، آیه ۱۱.
- ↑ مسعود انصاری، «سنت‌های الهی در قرآن کریم»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۲۲۱-۱۲۳۱.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص ۳۵۰-۳۵۲.