عیادت در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
 
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = عیادت
| موضوع مرتبط = عیادت
| عنوان مدخل  = [[عیادت]]
| عنوان مدخل  = عیادت
| مداخل مرتبط = [[عیادت در قرآن]] - [[عیادت در حدیث]] - [[عیادت در اخلاق اسلامی]] - [[عیادت در معارف دعا و زیارات]] - [[عیادت در معارف و سیره سجادی]] - [[عیادت در معارف و سیره نبوی]]
| مداخل مرتبط = [[عیادت در معارف دعا و زیارات]] - [[عیادت در معارف و سیره نبوی]] - [[عیادت در معارف و سیره سجادی]] - [[عیادت در معارف و سیره امام جواد]]
| پرسش مرتبط  = عیادت (پرسش)
| پرسش مرتبط  =  
}}
}}


== مقدمه ==
== مقدمه ==
[[عیادت بیماران]]، از سنت‌های حسنه‌ای که [[اسلام]] به آن سفارش زیادی نموده و برای آن [[ثواب]] بیشتری در نظر گرفته است. [[عیادت]] از [[بیماران]] در واقع نوعی [[عبادت]] است که تأثیر به‌سزایی در [[روابط اجتماعی]] دارد و موجب ازدیاد [[محبت]] و [[از بین رفتن کینه‌ها]] می‌شود. [[انسان]] نباید مصداق "[[دوستان]] وقت [[خوشی]] و مگسان دور شیرینی" باشد. [[دوست]] [[واقعی]] کسی است که دست دوست خود را در پریشان‌حالی و [[درماندگی]] بگیرد. وقتی کسی [[بیمار]] می‌شود [[انتظار]] دارد دیگران به عیادتش بروند، احوال او را جویا شوند و در حقش [[دعا]] کنند.
[[عیادت بیماران]]، از سنت‌های حسنه‌ای که [[اسلام]] به آن سفارش زیادی نموده و برای آن [[ثواب]] بیشتری در نظر گرفته است. [[عیادت]] از [[بیماران]] در واقع نوعی [[عبادت]] است که تأثیر به‌سزایی در [[روابط اجتماعی]] دارد و موجب ازدیاد [[محبت]] و از بین رفتن کینه‌ها می‌شود. [[دوست]] واقعی کسی است که دست دوست خود را در پریشان‌حالی و [[درماندگی]] بگیرد. وقتی کسی [[بیمار]] می‌شود [[انتظار]] دارد دیگران به عیادتش بروند، احوال او را جویا شوند و در حقش [[دعا]] کنند<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم (کتاب)|سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص ۲۱۳.</ref>.


در [[سیره پیامبر]] {{صل}} آمده است: هرگاه [[حضرت]] یکی از [[برادران دینی]] خود را به مدت سه [[روز]] نمی‌دید، از احوال او می‌پرسید. آن‌گاه اگر به [[مسافرت]] رفته بود، برایش دعا می‌کرد، چنان‌چه حاضر بود، به دیدنش می‌رفت و اگر مریض بود، از وی عیادت می‌کرد: {{متن حدیث|كَانَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} إِذَا فَقَدَ الرَّجُلَ مِنْ إِخْوَانِهِ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ سَأَلَ عَنْهُ فَإِنْ كَانَ غَائِباً دَعَا لَهُ وَ إِنْ كَانَ شَاهِداً زَارَهُ وَ إِنْ كَانَ مَرِيضاً عَادَهُ}}<ref>بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۳۳.</ref>.
== عیادت در سیره پیامبر{{صل}} ==
در [[سیره پیامبر]] {{صل}} آمده است: هرگاه حضرت یکی از [[برادران دینی]] خود را به مدت سه [[روز]] نمی‌دید، از احوال او می‌پرسید. آن‌گاه اگر به [[مسافرت]] رفته بود، برایش دعا می‌کرد، چنان‌چه حاضر بود، به دیدنش می‌رفت و اگر مریض بود، از وی عیادت می‌کرد: {{متن حدیث|كَانَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} إِذَا فَقَدَ الرَّجُلَ مِنْ إِخْوَانِهِ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ سَأَلَ عَنْهُ فَإِنْ كَانَ غَائِباً دَعَا لَهُ وَ إِنْ كَانَ شَاهِداً زَارَهُ وَ إِنْ كَانَ مَرِيضاً عَادَهُ}}<ref>بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۳۳.</ref>.<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم (کتاب)|سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص ۲۱۳.</ref>


در اسلام برای عیادت [[آداب]] و هنجارهایی بیان شده است که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌شود:
[[پیامبر اکرم]] {{صل}} در زمینه عبادت بیمار فرمود: «به عیادت بیمار بروید و در تشییع جنازه شرکت کنید که شما را به یاد آخرت می‌اندازد»<ref>{{متن حدیث|عُودُوا الْمَرِيضَ وَ أَتْبِعُوا الْجَنَازةَ يُذَکِّرْکُم الْآخِرَةِ}}؛ میزان الحکمه، ج۱۱، ص۵۵۳.</ref> و حضرت عیادت‌کننده را در [[رحمت الهی]] غوطه‌ور می‌بیند و می‌فرماید: «عیادت‌کننده از بیمار در رحمت الهی غوطه‌ور می‌شود»<ref>{{متن حدیث|عَائِدُ الْمَرِيضِ يَخُوضُ فِي الرَّحْمَةِ}}؛ میزان الحکمه، ج۱۱، ص۵۵۳.</ref>. ایشان از بیمار در دورترین بخش [[شهر]] عیادت می‌کرد، حتی اگر بیماری‌اش چشم‌درد بود<ref>فیض القدیر، ج۵، ص۱۴۳.</ref>.
# '''بردن [[هدیه]]''': در اسلام توصیه شده که وقتی انسان به عیادت [[بیماری]] می‌رود، [[مستحب]] است همراه خود چیزی که مورد علاقه و نیاز بیمار است به عنوان هدیه ببرد. در روایتی از [[پیامبر اسلام]] آمده است که فرمود: کسی که به بیمار از آن‌چه دوست می‌دارد [[غذا]] دهد، [[خداوند]] از میوه‌های بهشتی به او [[اطعام]] خواهد کرد: {{متن حدیث| مَنْ أَطْعَمَ مَرِيضاً شَهْوَتَهُ أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِنْ ثِمَارِ الْجَنَّةِ}}<ref>بحارالانوار، ج۸۱، باب ۴، ح۳۲.</ref>.
# '''طول ندادن عیادت''': از آنجا که بیمار معمولا در [[ناراحتی]] و درد به سر می‌برد، [[شایسته]] است حال بیمار را رعات کنیم و در کنار او زیاد ننشینیم. در [[حدیثی]] از پیامبر اسلام آمده است: از همه عیادت‌ها بهتر و پر اجرتر آن است که از پیش مریض زودتر برخیزی: {{متن حدیث|أفضل العيادة أجرا سرعة القيام من عند المريض}}<ref>نهج الفصاحه، حدیث ۴۱۲.</ref>. طول دادن [[عیادت]] در صورتی مطلوب است که مریض [[راضی]] باشد یا از طرف بخواهد در کنارش باشد<ref>میزان الحکمه، حدیث ۱۸۸۱۲.</ref>.
# '''پرسیدن حال [[بیمار]]''': وقتی [[انسان]] به عیادت بیمار می‌رود خوب است از حال او سؤال کند. در روایتی از پیامر آمده است که فرمود: همه عیادت بیمار به این است که یکی از شما دست خودش را بر پیشانی‌اش بگذارد و از احوال او بپرسد<ref>بحارالانوار، ج۸۱، باب ۴، ح۳۷.</ref>.
# '''[[دعا]] برای بهبودی بیمار''': [[پیامبر اسلام]] فرمود: از [[بیماران]] عیادت کنید... و برای بیمار دعا نمایید و بگویید: خدایا! او را به شفایت [[شفا]] بده و با دوای خود مداوایش کن و از گرفتاری‌هایت [[نجات]] [[عنایت]] فرما: {{متن حدیث|عُودُوا الْمَرْضَى... وَ تَدْعُو لِلْمَرِيضِ فَتَقُولُ: اللَّهُمَّ اشْفِهِ بِشِفَائِكَ وَ دَاوِهِ بِدَوَائِكَ وَ عَافِهِ مِنْ بَلَائِكَ}}<ref>بحارالانوار، ج۸۱، باب ۴، ح۳۲.</ref>.<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم (کتاب)|سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص ۲۱۳.</ref>


== [[عیادت]] و [[پرستاری از بیمار]] ==
در روایتی آمده است: «[[آفریدگار]] در [[روز رستاخیز]] می‌فرماید: آدمی‌زاد! بیمار شدم، مرا عیادت نکردی. [[آدمی]] گوید: خدایا، چگونه تو را که [[پروردگار]] جهانیانی، عیادت کنم؟ [[خداوند]] پاسخ می‌دهد: مگر نمی‌دانستی که فلان بنده‌ام بیمار بود و او را عیادت نکردی؟ مگر نمی‌دانستی که اگر او را عیادت می‌کردی، مرا نزد او می‌یافتی»<ref>بحارالانوار، ج۶۴، ص۱۵۶.</ref>.
عیادت از [[بیمار]] در [[سیره پیامبر]] اعظم {{صل}} جایگاه ویژه‌ای داشت؛ چون عیادت از بیمار عامل [[تذکر]] و [[بیداری]] است. [[پیامبر اکرم]] {{صل}}فرمود:
{{متن حدیث|عُودُوا الْمَرِيضَ وَ أَتْبِعُوا الْجَنَازةَ يُذَکِّرْکُم الْآخِرَةِ}}<ref>«به عیادت بیمار بروید و در تشییع جنازه شرکت کنید که شما را به یاد آخرت می‌اندازد». میزان الحکمه، ج۱۱، ص۵۵۳.</ref>.


[[پیامبر]]، عیادت‌کننده را در [[رحمت الهی]] غوطه‌ور می‌بیند و می‌فرماید:
[[رسول خدا]] {{صل}} با تأکید بر عیادت بیمار، [[پاداش]] آن را در پیشگاه [[خدای متعال]]، چنین یادآور می‌شود: «کسی که بیماری را عیادت کند و ساعتی نزد او بنشیند، خداوند، پاداش عمل هزار سال را که لحظه‌ای در آن معصیت نکرده باشد، به او ارزانی می‌دارد»<ref>{{متن حدیث|مَنْ عَادَ مَرِيضاً فَجَلَسَ عِنْدَهُ سَاعَةً أَجْرَى اللَّهُ لَهُ عَمَلَ أَلْفِ سَنَةٍ لَا يَعْصِي اللَّهَ فِيهَا طَرْفَةَ عَيْنٍ}}؛  مستدرک الوسائل، ج۲، ص۷۹.</ref>.
{{متن حدیث|عَائِدُ الْمَرِيضِ يَخُوضُ فِي الرَّحْمَةِ}}<ref>«عیادت‌کننده از بیمار در رحمت الهی غوطه‌ور می‌شود». میزان الحکمه، ج۱۱، ص۵۵۳.</ref>.


ایشان از بیمار در دورترین بخش [[شهر]] عیادت می‌کرد، حتی اگر بیماری‌اش چشم‌درد بود<ref>فیض القدیر، ج۵، ص۱۴۳.</ref>.
[[پیامبر گرامی اسلام]] در آخرین روزهای عمر خود، در آخرین خطابه‌ای که در [[مدینه]] ایراد کرد، پس از [[دعوت]] همه [[مردم]] به [[مسجد]]، بر فراز [[منبر]] قرار گرفت. ایشان در [[موعظه]] و پیامی رسا که اشک‌ها را جاری ساخت، فرمود: «کسی که یک روز و یک شب پرستاری بیماری را به عهده بگیرد، خداوند، او را با ابراهیم خلیل {{ع}} محشور می‌کند. پس همچون درخشش برقی از صراط می‌گذرد و کسی که در برطرف کردن نیازهای بیمار تلاش کند و نیاز او را برآورد، همانند روزی که از مادر متولد شده است، از گناهان پاک می‌شود»<ref>{{متن حدیث|مَنْ قَامَ عَلَى مَرِيضٍ يَوْماً وَ لَيْلَةً بَعَثَهُ اللَّهُ مَعَ إِبْرَاهِيمَ الْخَلِيلِ {{ع}} فَجَازَ عَلَى الصِّرَاطِ كَالْبَرْقِ اللَّامِعِ وَ مَنْ سَعَى لِمَرِيضٍ فِي حَاجَةٍ فَقَضَاهَا خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَيَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ}}؛ بحارالانوار، ج۷۶، ص۳۶۸.</ref>.
[[رسول]] [[رحمت]] درباره [[آداب]] عیادت از بیمار می‌فرماید:
{{متن حدیث|تَمَامُ عِيَادَةِ الْمَرِيضِ أَنْ يَضَعَ أَحَدُكُمْ يَدَهُ عَلَيْهِ وَ يَسْأَلَهُ كَيْفَ هُوَ كَيْفَ أَصْبَحْتَ وَ كَيْفَ أَمْسَيْتَ؟}}<ref>مکارم الاخلاق، ص۳۵۹.</ref>
کمال عیادت بیمار در آن است که عیادت‌کننده دست بر (سر) مریض بگذارد، حالش را بپرسد و از اینکه شب و [[روز]] خود را چگونه می‌گذراند، بپرسی.
خوب است عیادت از بیمار کوتاه باشد تا مایه [[ناراحتی]] بیمار نگردد. پیامبر اکرم {{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|خَيْرُ الْعِيَادَةِ أَخَفُّهَا}}<ref>«بهترین عیادت آن است که سبک‌تر برگزار شود» میزان الحکمه، ج۱۱، ص۵۵۳۰.</ref>.
در روایتی آمده است «[[آفریدگار]] در [[روز رستاخیز]] می‌فرماید: آدمی‌زاد! بیمار شدم، مرا عیادت نکردی. [[آدمی]] گوید: خدایا، چگونه تو را که [[پروردگار]] جهانیانی، عیادت کنم؟ [[خداوند]] پاسخ می‌دهد: مگر نمی‌دانستی که فلان بنده‌ام بیمار بود و او را عیادت نکردی؟ مگر نمی‌دانستی که اگر او را عیادت می‌کردی، مرا نزد او می‌یافتی»<ref>بحارالانوار، ج۶۴، ص۱۵۶.</ref>.
[[رسول خدا]] {{صل}} با تأکید بر عیادت بیمار، [[پاداش]] آن را در پیشگاه [[خدای متعال]]، چنین یادآور می‌شود:
{{متن حدیث|مَنْ عَادَ مَرِيضاً فَجَلَسَ عِنْدَهُ سَاعَةً أَجْرَى اللَّهُ لَهُ عَمَلَ أَلْفِ سَنَةٍ لَا يَعْصِي اللَّهَ فِيهَا طَرْفَةَ عَيْنٍ}}<ref>«کسی که بیماری را عیادت کند و ساعتی نزد او بنشیند، خداوند، پاداش عمل هزار سال را که لحظه‌ای در آن معصیت نکرده باشد، به او ارزانی می‌دارد» مستدرک الوسائل، ج۲، ص۷۹.</ref>.
[[پیامبر گرامی اسلام]] در آخرین روزهای عمر خود، در آخرین خطابه‌ای که در [[مدینه]] ایراد کرد، پس از [[دعوت]] همه [[مردم]] به [[مسجد]]، بر فراز [[منبر]] قرار گرفت. ایشان در [[موعظه]] و پیامی رسا که اشک‌ها را جاری ساخت، فرمود:
{{متن حدیث|مَنْ قَامَ عَلَى مَرِيضٍ يَوْماً وَ لَيْلَةً بَعَثَهُ اللَّهُ مَعَ إِبْرَاهِيمَ الْخَلِيلِ {{ع}} فَجَازَ عَلَى الصِّرَاطِ كَالْبَرْقِ اللَّامِعِ وَ مَنْ سَعَى لِمَرِيضٍ فِي حَاجَةٍ فَقَضَاهَا خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَيَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ}}<ref>«کسی که یک روز و یک شب پرستاری بیماری را به عهده بگیرد، خداوند، او را با ابراهیم خلیل {{ع}} محشور می‌کند. پس همچون درخشش برقی از صراط می‌گذرد و کسی که در برطرف کردن نیازهای بیمار تلاش کند و نیاز او را برآورد، همانند روزی که از مادر متولد شده است، از گناهان پاک می‌شود». بحارالانوار، ج۷۶، ص۳۶۸.</ref>.


ایشان علاوه بر یادآوری [[پاداش‌ها]] و آثار [[معنوی]] [[پرستاری]]، خود نیز به این عمل [[ارزشمند]] [[اقدام]] می‌کرد. [[علامه مجلسی]] از [[حضرت علی]] {{ع}} نقل کرده است: «شبی تب وجودم را فرا گرفت و [[خواب]] را از من ربود. بدین جهت [[رسول خدا]] {{صل}} نیز تا صبح بیدار بود و شب را بین من و [[نماز]] تقسیم می‌کرد. پس از نماز نزد من می‌آمد و جویای حال من می‌شد و با نگاه کردن به من از وضعیت بیماری‌ام اطلاع می‌یافت. پس از آنکه [[حضرت]] با [[اصحاب]] نماز گزارد، در [[حق]] من [[دعا]] کرد که: خدایا علی را [[شفا]] ده و [[سلامتی]] بخش که به خاطر بیماری‌اش تا صبح نخوابیدم»<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۷۳.</ref>.<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|کانون محبت]] ص ۵۹.</ref>
ایشان علاوه بر یادآوری [[پاداش‌ها]] و آثار [[معنوی]] پرستاری، خود نیز به این عمل ارزشمند [[اقدام]] می‌کرد. [[علامه مجلسی]] از [[حضرت علی]] {{ع}} نقل کرده است: «شبی تب وجودم را فرا گرفت و [[خواب]] را از من ربود. بدین جهت [[رسول خدا]] {{صل}} نیز تا صبح بیدار بود و شب را بین من و [[نماز]] تقسیم می‌کرد. پس از نماز نزد من می‌آمد و جویای حال من می‌شد و با نگاه کردن به من از وضعیت بیماری‌ام اطلاع می‌یافت. پس از آنکه حضرت با [[اصحاب]] نماز گزارد، در [[حق]] من [[دعا]] کرد که: خدایا علی را [[شفا]] ده و [[سلامتی]] بخش که به خاطر بیماری‌اش تا صبح نخوابیدم»<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۷۳.</ref>.<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|کانون محبت]] ص ۵۹؛ [[اقبال حسینی‌نیا|حسینی‌نیا، اقبال]]، [[زمزم هدایت (کتاب)|زمزم هدایت]]، ص ۴۹.</ref>


== [[عیادت]] از [[بیمار]] ==
== آداب عیادت ==
در [[مکتب]] انسان‌ساز [[اسلام]]، عیادت از بیمار و [[دیدار]] از او، اهمیت و [[ارزش]] ویژه‌ای دارد. [[رسول خدا]] {{صل}} بارها بر عیادت از بیمار به عنوان یک [[رفتار]] [[اخلاقی]]، [[انسانی]] و [[الهی]] تأکید کرده است. ایشان در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ}}<ref>«و چون نماز گزارده شد در زمین پراکنده شوید» سوره جمعه، آیه ۱۰.</ref>، عیادت بیمار را در ردیف رفتارهای [[ارزشمند]] اخلاقی آورد و فرمود: «منظور [[آیه]] (از پراکنده شدن در [[زمین]]) رفتن در پی کارهای [[دنیوی]] نیست، بلکه منظور، عیادت از بیمار، [[تشییع جنازه]] و دیدار [[برادر دینی]] در راه خداست»<ref>فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان، ج۱۰، ص۱۴.</ref>.
در اسلام برای عیادت [[آداب]] و هنجارهایی بیان شده است که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌شود:
 
# '''بردن [[هدیه]]''': در اسلام توصیه شده که وقتی انسان به عیادت [[بیماری]] می‌رود، [[مستحب]] است همراه خود چیزی که مورد علاقه و نیاز بیمار است به عنوان هدیه ببرد. در روایتی از [[پیامبر اسلام]] آمده است که فرمود: کسی که به بیمار از آن‌چه دوست می‌دارد غذا دهد، [[خداوند]] از میوه‌های بهشتی به او [[اطعام]] خواهد کرد: {{متن حدیث| مَنْ أَطْعَمَ مَرِيضاً شَهْوَتَهُ أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِنْ ثِمَارِ الْجَنَّةِ}}<ref>بحارالانوار، ج۸۱، باب ۴، ح۳۲.</ref>.
عیادت از بیمار و [[دل‌جویی]] از او، به عنوان رفتار [[پسندیده]] اخلاقی و [[اجتماعی]] که با [[عواطف]] و [[احساسات]] درونی و [[فطری]] [[انسان]] نیز هماهنگ است، آثار دنیوی و [[اخروی]] فراوانی دارد؛ زیرا از یک سو، سبب تقویت [[روحیه]] بیمار می‌شود و از سنگینی [[بیماری]] [[جسم]] و جانش می‌کاهد تا [[سلامتی]] خود را زودتر بازیابد. از سوی دیگر، سبب می‌شود دل‌های افراد به هم نزدیک‌تر شود و [[برادری]] و [[هم‌دلی]] میان آنها افزایش یابد و به واسطه این رفتار الهی و انسانی، مشمول [[لطف]] و [[رحمت]] [[پروردگار]] قرار گیرند. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} با تأکید بر عیادت از بیمار، [[پاداش]] آن را در پیشگاه [[خدای متعال]] چنین یادآور می‌شود:
# '''طول ندادن عیادت''': از آنجا که بیمار معمولا در [[ناراحتی]] و درد به سر می‌برد، شایسته است حال بیمار را رعات کنیم و در کنار او زیاد ننشینیم. در [[حدیثی]] از پیامبر اسلام آمده است: از همه عیادت‌ها بهتر و پر اجرتر آن است که از پیش مریض زودتر برخیزی: {{متن حدیث|أفضل العيادة أجرا سرعة القيام من عند المريض}}<ref>نهج الفصاحه، حدیث ۴۱۲.</ref>. طول دادن [[عیادت]] در صورتی مطلوب است که مریض [[راضی]] باشد یا از طرف بخواهد در کنارش باشد<ref>میزان الحکمه، حدیث ۱۸۸۱۲.</ref>.
{{متن حدیث|مَنْ عَادَ مَرِيضاً فَجَلَسَ عِنْدَهُ سَاعَةً أَجْرَى اللَّهُ لَهُ عَمَلَ أَلْفِ سَنَةٍ لَا يَعْصِي اللَّهَ فِيهَا طَرْفَةَ عَيْنٍ}}<ref>مستدرک الوسائل، ج۲، ص۷۹.</ref>.
# '''پرسیدن حال [[بیمار]]''': وقتی [[انسان]] به عیادت بیمار می‌رود خوب است از حال او سؤال کند. در روایتی از پیامبر آمده است که فرمود: همه عیادت بیمار به این است که یکی از شما دست خودش را بر پیشانی‌اش بگذارد و از احوال او بپرسد<ref>{{متن حدیث|تَمَامُ عِيَادَةِ الْمَرِيضِ أَنْ يَضَعَ أَحَدُكُمْ يَدَهُ عَلَيْهِ وَ يَسْأَلَهُ كَيْفَ هُوَ كَيْفَ أَصْبَحْتَ وَ كَيْفَ أَمْسَيْتَ؟}}؛ بحارالانوار، ج۸۱، باب ۴، ح۳۷.</ref>.
کسی که بیماری را عیادت کند و ساعتی نزد او بنشیند، [[خداوند]]، پاداش عمل هزار سال را که لحظه‌ای در آن [[معصیت]] نکرده باشد، به او ارزانی می‌دارد.<ref>[[اقبال حسینی‌نیا|حسینی‌نیا، اقبال]]، [[زمزم هدایت (کتاب)|زمزم هدایت]]، ص ۴۹.</ref>
# '''[[دعا]] برای بهبودی بیمار''': [[پیامبر اسلام]] فرمود: از [[بیماران]] عیادت کنید... و برای بیمار دعا نمایید و بگویید: خدایا! او را به شفایت [[شفا]] بده و با دوای خود مداوایش کن و از گرفتاری‌هایت [[نجات]] عنایت فرما: {{متن حدیث|عُودُوا الْمَرْضَى... وَ تَدْعُو لِلْمَرِيضِ فَتَقُولُ: اللَّهُمَّ اشْفِهِ بِشِفَائِكَ وَ دَاوِهِ بِدَوَائِكَ وَ عَافِهِ مِنْ بَلَائِكَ}}<ref>بحارالانوار، ج۸۱، باب ۴، ح۳۲.</ref>.<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم (کتاب)|سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص ۲۱۳؛ [[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|کانون محبت]] ص ۵۹.</ref>


== پرسش مستقیم ==
== پرسش مستقیم ==
{{پرسش‌های وابسته}}
* [[سیره اجتماعی پیامبر خاتم در عیادت بیماران چه بوده است؟ (پرسش)]]
* [[سیره اجتماعی پیامبر خاتم در عیادت بیماران چه بوده است؟ (پرسش)]]
{{پایان مدخل‌ وابسته}}
{{پایان پرسش‌های وابسته}}


== منابع ==
== منابع ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۵۱

این مدخل زیرشاخهٔ بحث عیادت است. عیادت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عیادت در معارف دعا و زیارات - عیادت در معارف و سیره نبوی - عیادت در معارف و سیره سجادی - عیادت در معارف و سیره امام جواد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

عیادت بیماران، از سنت‌های حسنه‌ای که اسلام به آن سفارش زیادی نموده و برای آن ثواب بیشتری در نظر گرفته است. عیادت از بیماران در واقع نوعی عبادت است که تأثیر به‌سزایی در روابط اجتماعی دارد و موجب ازدیاد محبت و از بین رفتن کینه‌ها می‌شود. دوست واقعی کسی است که دست دوست خود را در پریشان‌حالی و درماندگی بگیرد. وقتی کسی بیمار می‌شود انتظار دارد دیگران به عیادتش بروند، احوال او را جویا شوند و در حقش دعا کنند[۱].

عیادت در سیره پیامبر(ص)

در سیره پیامبر (ص) آمده است: هرگاه حضرت یکی از برادران دینی خود را به مدت سه روز نمی‌دید، از احوال او می‌پرسید. آن‌گاه اگر به مسافرت رفته بود، برایش دعا می‌کرد، چنان‌چه حاضر بود، به دیدنش می‌رفت و اگر مریض بود، از وی عیادت می‌کرد: «كَانَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) إِذَا فَقَدَ الرَّجُلَ مِنْ إِخْوَانِهِ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ سَأَلَ عَنْهُ فَإِنْ كَانَ غَائِباً دَعَا لَهُ وَ إِنْ كَانَ شَاهِداً زَارَهُ وَ إِنْ كَانَ مَرِيضاً عَادَهُ»[۲].[۳]

پیامبر اکرم (ص) در زمینه عبادت بیمار فرمود: «به عیادت بیمار بروید و در تشییع جنازه شرکت کنید که شما را به یاد آخرت می‌اندازد»[۴] و حضرت عیادت‌کننده را در رحمت الهی غوطه‌ور می‌بیند و می‌فرماید: «عیادت‌کننده از بیمار در رحمت الهی غوطه‌ور می‌شود»[۵]. ایشان از بیمار در دورترین بخش شهر عیادت می‌کرد، حتی اگر بیماری‌اش چشم‌درد بود[۶].

در روایتی آمده است: «آفریدگار در روز رستاخیز می‌فرماید: آدمی‌زاد! بیمار شدم، مرا عیادت نکردی. آدمی گوید: خدایا، چگونه تو را که پروردگار جهانیانی، عیادت کنم؟ خداوند پاسخ می‌دهد: مگر نمی‌دانستی که فلان بنده‌ام بیمار بود و او را عیادت نکردی؟ مگر نمی‌دانستی که اگر او را عیادت می‌کردی، مرا نزد او می‌یافتی»[۷].

رسول خدا (ص) با تأکید بر عیادت بیمار، پاداش آن را در پیشگاه خدای متعال، چنین یادآور می‌شود: «کسی که بیماری را عیادت کند و ساعتی نزد او بنشیند، خداوند، پاداش عمل هزار سال را که لحظه‌ای در آن معصیت نکرده باشد، به او ارزانی می‌دارد»[۸].

پیامبر گرامی اسلام در آخرین روزهای عمر خود، در آخرین خطابه‌ای که در مدینه ایراد کرد، پس از دعوت همه مردم به مسجد، بر فراز منبر قرار گرفت. ایشان در موعظه و پیامی رسا که اشک‌ها را جاری ساخت، فرمود: «کسی که یک روز و یک شب پرستاری بیماری را به عهده بگیرد، خداوند، او را با ابراهیم خلیل (ع) محشور می‌کند. پس همچون درخشش برقی از صراط می‌گذرد و کسی که در برطرف کردن نیازهای بیمار تلاش کند و نیاز او را برآورد، همانند روزی که از مادر متولد شده است، از گناهان پاک می‌شود»[۹].

ایشان علاوه بر یادآوری پاداش‌ها و آثار معنوی پرستاری، خود نیز به این عمل ارزشمند اقدام می‌کرد. علامه مجلسی از حضرت علی (ع) نقل کرده است: «شبی تب وجودم را فرا گرفت و خواب را از من ربود. بدین جهت رسول خدا (ص) نیز تا صبح بیدار بود و شب را بین من و نماز تقسیم می‌کرد. پس از نماز نزد من می‌آمد و جویای حال من می‌شد و با نگاه کردن به من از وضعیت بیماری‌ام اطلاع می‌یافت. پس از آنکه حضرت با اصحاب نماز گزارد، در حق من دعا کرد که: خدایا علی را شفا ده و سلامتی بخش که به خاطر بیماری‌اش تا صبح نخوابیدم»[۱۰].[۱۱]

آداب عیادت

در اسلام برای عیادت آداب و هنجارهایی بیان شده است که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌شود:

  1. بردن هدیه: در اسلام توصیه شده که وقتی انسان به عیادت بیماری می‌رود، مستحب است همراه خود چیزی که مورد علاقه و نیاز بیمار است به عنوان هدیه ببرد. در روایتی از پیامبر اسلام آمده است که فرمود: کسی که به بیمار از آن‌چه دوست می‌دارد غذا دهد، خداوند از میوه‌های بهشتی به او اطعام خواهد کرد: « مَنْ أَطْعَمَ مَرِيضاً شَهْوَتَهُ أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِنْ ثِمَارِ الْجَنَّةِ»[۱۲].
  2. طول ندادن عیادت: از آنجا که بیمار معمولا در ناراحتی و درد به سر می‌برد، شایسته است حال بیمار را رعات کنیم و در کنار او زیاد ننشینیم. در حدیثی از پیامبر اسلام آمده است: از همه عیادت‌ها بهتر و پر اجرتر آن است که از پیش مریض زودتر برخیزی: «أفضل العيادة أجرا سرعة القيام من عند المريض»[۱۳]. طول دادن عیادت در صورتی مطلوب است که مریض راضی باشد یا از طرف بخواهد در کنارش باشد[۱۴].
  3. پرسیدن حال بیمار: وقتی انسان به عیادت بیمار می‌رود خوب است از حال او سؤال کند. در روایتی از پیامبر آمده است که فرمود: همه عیادت بیمار به این است که یکی از شما دست خودش را بر پیشانی‌اش بگذارد و از احوال او بپرسد[۱۵].
  4. دعا برای بهبودی بیمار: پیامبر اسلام فرمود: از بیماران عیادت کنید... و برای بیمار دعا نمایید و بگویید: خدایا! او را به شفایت شفا بده و با دوای خود مداوایش کن و از گرفتاری‌هایت نجات عنایت فرما: «عُودُوا الْمَرْضَى... وَ تَدْعُو لِلْمَرِيضِ فَتَقُولُ: اللَّهُمَّ اشْفِهِ بِشِفَائِكَ وَ دَاوِهِ بِدَوَائِكَ وَ عَافِهِ مِنْ بَلَائِكَ»[۱۶].[۱۷]

پرسش مستقیم

منابع

  1. برهانی، محمد جواد، سیره اجتماعی پیامبر اعظم
  2. اسحاقی، سید حسین، کانون محبت
  3. حسینی‌نیا، اقبال، زمزم هدایت

پانویس

  1. ↑ برهانی، محمد جواد، سیره اجتماعی پیامبر اعظم، ص ۲۱۳.
  2. ↑ بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۳۳.
  3. ↑ برهانی، محمد جواد، سیره اجتماعی پیامبر اعظم، ص ۲۱۳.
  4. ↑ «عُودُوا الْمَرِيضَ وَ أَتْبِعُوا الْجَنَازةَ يُذَکِّرْکُم الْآخِرَةِ»؛ میزان الحکمه، ج۱۱، ص۵۵۳.
  5. ↑ «عَائِدُ الْمَرِيضِ يَخُوضُ فِي الرَّحْمَةِ»؛ میزان الحکمه، ج۱۱، ص۵۵۳.
  6. ↑ فیض القدیر، ج۵، ص۱۴۳.
  7. ↑ بحارالانوار، ج۶۴، ص۱۵۶.
  8. ↑ «مَنْ عَادَ مَرِيضاً فَجَلَسَ عِنْدَهُ سَاعَةً أَجْرَى اللَّهُ لَهُ عَمَلَ أَلْفِ سَنَةٍ لَا يَعْصِي اللَّهَ فِيهَا طَرْفَةَ عَيْنٍ»؛ مستدرک الوسائل، ج۲، ص۷۹.
  9. ↑ «مَنْ قَامَ عَلَى مَرِيضٍ يَوْماً وَ لَيْلَةً بَعَثَهُ اللَّهُ مَعَ إِبْرَاهِيمَ الْخَلِيلِ (ع) فَجَازَ عَلَى الصِّرَاطِ كَالْبَرْقِ اللَّامِعِ وَ مَنْ سَعَى لِمَرِيضٍ فِي حَاجَةٍ فَقَضَاهَا خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَيَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ»؛ بحارالانوار، ج۷۶، ص۳۶۸.
  10. ↑ بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۷۳.
  11. ↑ اسحاقی، سید حسین، کانون محبت ص ۵۹؛ حسینی‌نیا، اقبال، زمزم هدایت، ص ۴۹.
  12. ↑ بحارالانوار، ج۸۱، باب ۴، ح۳۲.
  13. ↑ نهج الفصاحه، حدیث ۴۱۲.
  14. ↑ میزان الحکمه، حدیث ۱۸۸۱۲.
  15. ↑ «تَمَامُ عِيَادَةِ الْمَرِيضِ أَنْ يَضَعَ أَحَدُكُمْ يَدَهُ عَلَيْهِ وَ يَسْأَلَهُ كَيْفَ هُوَ كَيْفَ أَصْبَحْتَ وَ كَيْفَ أَمْسَيْتَ؟»؛ بحارالانوار، ج۸۱، باب ۴، ح۳۷.
  16. ↑ بحارالانوار، ج۸۱، باب ۴، ح۳۲.
  17. ↑ برهانی، محمد جواد، سیره اجتماعی پیامبر اعظم، ص ۲۱۳؛ اسحاقی، سید حسین، کانون محبت ص ۵۹.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=عیادت_در_معارف_و_سیره_نبوی&oldid=1307135»