قناعت در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[قناعت]] در لغت به معنای | [[قناعت]] در لغت به معنای بسنده کردن به مقدار کم، از کالای مورد نیاز، و [[رضایت]] به چیزی است که نصیب شخص می‌شود<ref>طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۴، ص۳۸۴؛ معلوف، لویس، المنجد، ص۶۵۷.</ref>. در [[احادیث]] گاهی کلمه قناعت به معنای مطلق رضایت به کار رفته است. [[امام علی]] {{ع}} در نامه‌ای به [[عثمان بن حنیف]] می‌فرماید: آیا قناعت کنم و [[راضی]] باشم که بگویند او «[[امیرالمؤمنین]]» است و با آنها در سختی‌های [[روزگار]] مشارکت نداشته باشم<ref>نهج‌البلاغه، نامه ۴۵، ص۴۱۸.</ref>. | ||
آیا قناعت کنم و [[راضی]] باشم که بگویند او «[[امیرالمؤمنین]]» است و با آنها در سختی‌های [[روزگار]] مشارکت نداشته باشم<ref>نهج‌البلاغه، نامه ۴۵، ص۴۱۸.</ref>. | |||
بنابراین، معنای قناعت، همان رضایت است. همین مفهوم در معنای اصطلاحی قناعت در [[علم اخلاق]] نیز آمده است. قناعت در مقابل صفت [[حرص]] است؛ صفتی که موجب می‌شود شخص به مقدار نیاز و [[ضرورت]] بسنده کند و زاید بر آن را نطلبد. در تعریف حرص گفته می‌شود: صفتی است که گردآوری [[دارایی]] بیش از نیاز را در پی دارد؛ اموالی که برای او فایده‌ای ندارد و به هیچ مقدار از آن بسنده نمی‌کند. حرص از شاخه‌های [[حب دنیا]] شمرده شده است و [[انسان]] را به جهت [[اشتغال]] به [[دنیا]] و گردآوری دارایی، از [[آخرت]] و [[عمل نیک]] باز می‌دارد و در مقابل آن، قناعت چون باعث اکتفا به مقدار کم و رضایت به آن‌چه هست می‌شود، [[آدمی]] را توانا می‌کند تا در تحصیل آخرت بکوشد<ref>ر. ک: نراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، ص۱۰۰-۱۰۱.</ref>.<ref>[[مجید رضایی|رضایی، مجید]]، [[زهد و قناعت (مقاله)| مقاله «زهد و قناعت»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، | بنابراین، معنای قناعت، همان رضایت است. همین مفهوم در معنای اصطلاحی قناعت در [[علم اخلاق]] نیز آمده است. قناعت در مقابل صفت [[حرص]] است؛ صفتی که موجب می‌شود شخص به مقدار نیاز و [[ضرورت]] بسنده کند و زاید بر آن را نطلبد. در تعریف حرص گفته می‌شود: صفتی است که گردآوری [[دارایی]] بیش از نیاز را در پی دارد؛ اموالی که برای او فایده‌ای ندارد و به هیچ مقدار از آن بسنده نمی‌کند. حرص از شاخه‌های [[حب دنیا]] شمرده شده است و [[انسان]] را به جهت [[اشتغال]] به [[دنیا]] و گردآوری دارایی، از [[آخرت]] و [[عمل نیک]] باز می‌دارد و در مقابل آن، قناعت چون باعث اکتفا به مقدار کم و رضایت به آن‌چه هست می‌شود، [[آدمی]] را توانا می‌کند تا در تحصیل آخرت بکوشد<ref>ر.ک: نراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، ص۱۰۰-۱۰۱.</ref>.<ref>[[مجید رضایی|رضایی، مجید]]، [[زهد و قناعت (مقاله)| مقاله «زهد و قناعت»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۷]]، ص ۱۶۶.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۲۹ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۲۲
این مدخل زیرشاخهٔ بحث قناعت است. قناعت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: قناعت در لغت - قناعت در حدیث - قناعت در نهج البلاغه - قناعت در اخلاق اسلامی - قناعت در معارف و سیره نبوی - قناعت در معارف دعا و زیارات - قناعت در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
قناعت در لغت به معنای بسنده کردن به مقدار کم، از کالای مورد نیاز، و رضایت به چیزی است که نصیب شخص می‌شود[۱]. در احادیث گاهی کلمه قناعت به معنای مطلق رضایت به کار رفته است. امام علی (ع) در نامه‌ای به عثمان بن حنیف می‌فرماید: آیا قناعت کنم و راضی باشم که بگویند او «امیرالمؤمنین» است و با آنها در سختی‌های روزگار مشارکت نداشته باشم[۲].
بنابراین، معنای قناعت، همان رضایت است. همین مفهوم در معنای اصطلاحی قناعت در علم اخلاق نیز آمده است. قناعت در مقابل صفت حرص است؛ صفتی که موجب می‌شود شخص به مقدار نیاز و ضرورت بسنده کند و زاید بر آن را نطلبد. در تعریف حرص گفته می‌شود: صفتی است که گردآوری دارایی بیش از نیاز را در پی دارد؛ اموالی که برای او فایده‌ای ندارد و به هیچ مقدار از آن بسنده نمی‌کند. حرص از شاخه‌های حب دنیا شمرده شده است و انسان را به جهت اشتغال به دنیا و گردآوری دارایی، از آخرت و عمل نیک باز می‌دارد و در مقابل آن، قناعت چون باعث اکتفا به مقدار کم و رضایت به آن‌چه هست می‌شود، آدمی را توانا می‌کند تا در تحصیل آخرت بکوشد[۳].[۴]
منابع
پانویس
- ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۴، ص۳۸۴؛ معلوف، لویس، المنجد، ص۶۵۷.
- ↑ نهج‌البلاغه، نامه ۴۵، ص۴۱۸.
- ↑ ر.ک: نراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، ص۱۰۰-۱۰۱.
- ↑ رضایی، مجید، مقاله «زهد و قناعت»، دانشنامه امام علی ج۷، ص ۱۶۶.