شیعه در لغت: تفاوت میان نسخهها
(صفحهای تازه حاوی «{{شیعه}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%;...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = شیعه | |||
| عنوان مدخل = شیعه | |||
| مداخل مرتبط = [[شیعه در لغت]] - [[شیعه در قرآن]] - [[شیعه در کلام اسلامی]] - [[شیعه در تاریخ اسلامی]] - [[شیعه در معارف و سیره نبوی]] - [[شیعه در معارف و سیره حسینی]] - [[شیعه در معارف مهدویت]] - [[شیعه در فقه سیاسی]] - [[شیعه در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] - [[شیعه از دیدگاه اهل سنت]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
واژه [[شیعه]] از | واژه "[[شیعه]]" برگرفته از ریشه "ش - ی - ع" است. بررسی واژگان برگرفته از ریشه یاد شده نشان میدهد که این ریشه دو معنای متفاوت دارد: یکی منتشر شدن چیزی؛ مانند خبر و آب و دیگری به دنبال و همراه کسی رفتن و از کسی [[پیروی]] کردن. بیشتر واژهنگاران درباره وجود دو ساختارِ مصدری متفاوت برای "ش - ی - ع" و اینکه واژه شیعه با کدام یک از دو معنای یادشده پیوند دارد، به صراحت چیزی نگفتهاند<ref>العین، ج۲، ص۱۹۰ - ۱۹۱؛ معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۲۳۵؛ الصحاح، ج۳، ص۱۲۴۰، «شیع»؛ ابنمنظور، لسان العرب، ۸/۱۸۸.</ref>. | ||
اما | اما معنای لغوی برگزیده آنها برای شیعه ([[پیروان]] و [[یاران]]) نشان میدهد که آنها شیعه را برگرفته از "ش - ی - ع" به معنای دنبال و همراه کسی رفتن و پیروی کردن دانستهاند<ref>تهذیب اللغه، ج۳، ص۶۱؛ لسان العرب، ج۸، ص۱۸۸ - ۱۸۹.</ref>. برخی از لغتشناسان با بیان روشنِ دو ساختارِ متفاوتِ مصدری، شَاعَ یَشیعُ شَیعاً و شُیوعاً را به معنای منتشر شدن چیزی و شَاعَ یَشیعُ شِیاعاً را به معنای در پی و همراه کسی رفتن دانسته است<ref>المنجد، ص۴۱۱، «شیع».</ref>. برخی در نگاهی نادر، با [[گزینش]] معنای "پخش شدن" برای "ش - ی - ع"، شیعه را در اصل شِیعَه (مصدر نوعی) به معنای گونه خاصی از انتشار یک [[اندیشه]] و [[عقیده]] دانسته که بعداً بر گروهی اطلاق شده است که با محوریت این نوع اندیشه گردهم آمدهاند<ref>التحقیق، ج۶، ص۱۶۶، «شیع».</ref>. با توجه به آنچه گفته شد، میتوان شیعه را در لغت به گروهِ پیروان و یارانِ همفکر و همعقیده یک نفر تعریف کرد<ref>نک: معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۲۳۵؛ لسان العرب، ج۸، ص۱۸۹؛ تاج العروس، ج۵، ص۴۰۵، «شیع».</ref>. | ||
واژه شیعه بر مفرد، مثنّا، جمع، مذکر و مؤنث یکسان اطلاق میشود. جمع آن شِیَع وأشیاع و اسم منسوب به آن، [[شیعی]] است<ref>النهایه، ج۲، ص۵۲۰؛ لسان العرب، ج۸، ص۱۸۸؛ تاج العروس، ج۱۱، ص۲۵۷.</ref>. برخی تَشیّع (مصدر باب تفعل) را هم که از این ریشه است به معنای [[پیروی]] کردن دانستهاند؛ با این تفاوت که در [[تشیع]]، پیروی همراه با [[گرایش]] درونی و [[دوستی]] همراه با [[اخلاص]] مراد است<ref>اوائل المقالات، ص۱.</ref>.<ref>[[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[شیعه (مقاله)|مقاله «شیعه»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶]]؛ ص۶۳۹ ـ ۶۴۲؛ [[مصطفی سلیمانیان|سلیمانیان، مصطفی]]، [[مقامات امامان (کتاب)|مقامات امامان]]، ص ۲۳.</ref> | |||
در مجموع چند معنا برای شیعه گفته شده است: اعوان و [[انصار]]<ref>ابنفارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۲۳۵.</ref>، [[فرقه]]<ref>ابنمنظور، لسان العرب، ج۸، ص۱۸۸.</ref>، تابع و پیرو<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۲، ص۱۹۱.</ref> و اصل آن "شیع" به معنای معاضدت، مساعدت<ref>ابنفارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۲۳۵.</ref> یا توسّع در امری (مادی یا [[معنوی]]) است<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۱۶۶.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص ۳۷۹-۳۸۰.</ref> | |||
== | ==[[شیعه]] در لغت== | ||
[[اهل لغت]] در معنای شیعه میگویند: | |||
{{عربی|الشیعة: أتباع الرجل وأنصاره}}<ref>لسان العرب، ج۸، ص۱۸۸.</ref>؛ | |||
شیعه: [[پیروان]] و [[یاری کنندگان]] یک مرد را میگویند. | |||
صاحب کتاب تاج العروس فی شرح القاموس ذیل واژۀ «شعب» به [[شعر]] [[کمیت]] [[استشهاد]] میکند، که گفته است: {{عربی|ومالی إلاآل أحمد شیعة}}. | |||
سپس در جای دیگر میگوید: {{عربی|وقد غلب هذا الاسم علی کل من یتولی علیا وأهل بیته حتی صار اسما لهم خاصا... أصل ذلک من المشایعة وهی المطاوعة والمتابعة}}<ref>تاج العروس، ج۲، ص۱۲۰، لسان العرب، ج۸، ص۱۸۸.</ref>؛ | |||
و این اسم بر همه کسانی که از [[امیرالمؤمنین]] و [[اهل بیت]] ایشان{{عم}} [[تبعیت]] میکنند [[علم]] شده و [[غلبه]] پیدا کرده است تا آنجا که اسم مخصوص ایشان شده است و اصل و ریشه این واژه از «مشایعت» است و آن به معنای به دنبال کسی رفتن و [[اطاعت]] کردن از او است. | |||
پس شیعه به حمل شایع صناعی به کسانی اطلاق میشود که از نظر [[اندیشه]]، عمل و [[اخلاق]] به دنبال اهل بیت{{عم}} [[حرکت]] و از ایشان [[پیروی]] و اطاعت میکنند.<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۱ (کتاب)|جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، ج۱]]، ص ۱۶۰.</ref> | |||
==پرسش مستقیم== | == پرسش مستقیم == | ||
*[[شیعه در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)]] | {{پرسشهای وابسته}} | ||
* [[شیعه در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)]] | |||
{{پایان پرسشهای وابسته}} | |||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1100785.jpg|22px]] [[مصطفی سلیمانیان| | # [[پرونده:1100785.jpg|22px]] [[مصطفی سلیمانیان|سلیمانیان، مصطفی]]، [[مقامات امامان (کتاب)|'''مقامات امامان''']] | ||
# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | |||
# [[پرونده:1100410.jpg|22px]] [[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[شیعه (مقاله)|مقاله «شیعه»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶''']] | |||
# [[پرونده:Jawahir-kalam-1.jpg|22px]] [[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۱ (کتاب)|'''جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:شیعه]] | [[رده:شیعه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۰۱
مقدمه
واژه "شیعه" برگرفته از ریشه "ش - ی - ع" است. بررسی واژگان برگرفته از ریشه یاد شده نشان میدهد که این ریشه دو معنای متفاوت دارد: یکی منتشر شدن چیزی؛ مانند خبر و آب و دیگری به دنبال و همراه کسی رفتن و از کسی پیروی کردن. بیشتر واژهنگاران درباره وجود دو ساختارِ مصدری متفاوت برای "ش - ی - ع" و اینکه واژه شیعه با کدام یک از دو معنای یادشده پیوند دارد، به صراحت چیزی نگفتهاند[۱].
اما معنای لغوی برگزیده آنها برای شیعه (پیروان و یاران) نشان میدهد که آنها شیعه را برگرفته از "ش - ی - ع" به معنای دنبال و همراه کسی رفتن و پیروی کردن دانستهاند[۲]. برخی از لغتشناسان با بیان روشنِ دو ساختارِ متفاوتِ مصدری، شَاعَ یَشیعُ شَیعاً و شُیوعاً را به معنای منتشر شدن چیزی و شَاعَ یَشیعُ شِیاعاً را به معنای در پی و همراه کسی رفتن دانسته است[۳]. برخی در نگاهی نادر، با گزینش معنای "پخش شدن" برای "ش - ی - ع"، شیعه را در اصل شِیعَه (مصدر نوعی) به معنای گونه خاصی از انتشار یک اندیشه و عقیده دانسته که بعداً بر گروهی اطلاق شده است که با محوریت این نوع اندیشه گردهم آمدهاند[۴]. با توجه به آنچه گفته شد، میتوان شیعه را در لغت به گروهِ پیروان و یارانِ همفکر و همعقیده یک نفر تعریف کرد[۵].
واژه شیعه بر مفرد، مثنّا، جمع، مذکر و مؤنث یکسان اطلاق میشود. جمع آن شِیَع وأشیاع و اسم منسوب به آن، شیعی است[۶]. برخی تَشیّع (مصدر باب تفعل) را هم که از این ریشه است به معنای پیروی کردن دانستهاند؛ با این تفاوت که در تشیع، پیروی همراه با گرایش درونی و دوستی همراه با اخلاص مراد است[۷].[۸]
در مجموع چند معنا برای شیعه گفته شده است: اعوان و انصار[۹]، فرقه[۱۰]، تابع و پیرو[۱۱] و اصل آن "شیع" به معنای معاضدت، مساعدت[۱۲] یا توسّع در امری (مادی یا معنوی) است[۱۳].[۱۴]
شیعه در لغت
اهل لغت در معنای شیعه میگویند: الشیعة: أتباع الرجل وأنصاره[۱۵]؛ شیعه: پیروان و یاری کنندگان یک مرد را میگویند. صاحب کتاب تاج العروس فی شرح القاموس ذیل واژۀ «شعب» به شعر کمیت استشهاد میکند، که گفته است: ومالی إلاآل أحمد شیعة. سپس در جای دیگر میگوید: وقد غلب هذا الاسم علی کل من یتولی علیا وأهل بیته حتی صار اسما لهم خاصا... أصل ذلک من المشایعة وهی المطاوعة والمتابعة[۱۶]؛ و این اسم بر همه کسانی که از امیرالمؤمنین و اهل بیت ایشان(ع) تبعیت میکنند علم شده و غلبه پیدا کرده است تا آنجا که اسم مخصوص ایشان شده است و اصل و ریشه این واژه از «مشایعت» است و آن به معنای به دنبال کسی رفتن و اطاعت کردن از او است. پس شیعه به حمل شایع صناعی به کسانی اطلاق میشود که از نظر اندیشه، عمل و اخلاق به دنبال اهل بیت(ع) حرکت و از ایشان پیروی و اطاعت میکنند.[۱۷]
پرسش مستقیم
منابع
پانویس
- ↑ العین، ج۲، ص۱۹۰ - ۱۹۱؛ معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۲۳۵؛ الصحاح، ج۳، ص۱۲۴۰، «شیع»؛ ابنمنظور، لسان العرب، ۸/۱۸۸.
- ↑ تهذیب اللغه، ج۳، ص۶۱؛ لسان العرب، ج۸، ص۱۸۸ - ۱۸۹.
- ↑ المنجد، ص۴۱۱، «شیع».
- ↑ التحقیق، ج۶، ص۱۶۶، «شیع».
- ↑ نک: معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۲۳۵؛ لسان العرب، ج۸، ص۱۸۹؛ تاج العروس، ج۵، ص۴۰۵، «شیع».
- ↑ النهایه، ج۲، ص۵۲۰؛ لسان العرب، ج۸، ص۱۸۸؛ تاج العروس، ج۱۱، ص۲۵۷.
- ↑ اوائل المقالات، ص۱.
- ↑ اسدی، علی، مقاله «شیعه»، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶؛ ص۶۳۹ ـ ۶۴۲؛ سلیمانیان، مصطفی، مقامات امامان، ص ۲۳.
- ↑ ابنفارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۲۳۵.
- ↑ ابنمنظور، لسان العرب، ج۸، ص۱۸۸.
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۲، ص۱۹۱.
- ↑ ابنفارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۲۳۵.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۱۶۶.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص ۳۷۹-۳۸۰.
- ↑ لسان العرب، ج۸، ص۱۸۸.
- ↑ تاج العروس، ج۲، ص۱۲۰، لسان العرب، ج۸، ص۱۸۸.
- ↑ حسینی میلانی، سید علی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، ج۱، ص ۱۶۰.