ابدال چه کسانی هستند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
::::::و آنچه که نظریه مرحوم [[محدث قمی]] را تایید میکند، آنکه در برخی روایات، عدهای از زنان را جزو [[ابدال]] شمردهاند<ref>فردوس الاخبار ج ۱، ص ۱۱۹.</ref> و یا اینکه گفته شده: هر کس چند ویژگی در او باشد، جزو [[ابدال]] شمرده خواهد شد<ref>همان، ج ۲، ص ۸۴.</ref> و یا در پاسخ اینکه [[ابدال]] از کجا به این مرتبه رسیدهاند؟ گفته شده: به وسیله جود و سخا و نصیحت و خیرخواهی [[مسلمانان]]<ref>المعجم الکبیر، ج ۱۰، ص ۲۲۴.</ref>. که همه اینها دلالت بر این دارد که [[ابدال]] غیر [[معصومان]] {{عم}} میباشند. | ::::::و آنچه که نظریه مرحوم [[محدث قمی]] را تایید میکند، آنکه در برخی روایات، عدهای از زنان را جزو [[ابدال]] شمردهاند<ref>فردوس الاخبار ج ۱، ص ۱۱۹.</ref> و یا اینکه گفته شده: هر کس چند ویژگی در او باشد، جزو [[ابدال]] شمرده خواهد شد<ref>همان، ج ۲، ص ۸۴.</ref> و یا در پاسخ اینکه [[ابدال]] از کجا به این مرتبه رسیدهاند؟ گفته شده: به وسیله جود و سخا و نصیحت و خیرخواهی [[مسلمانان]]<ref>المعجم الکبیر، ج ۱۰، ص ۲۲۴.</ref>. که همه اینها دلالت بر این دارد که [[ابدال]] غیر [[معصومان]] {{عم}} میباشند. | ||
::::::و ممکن است در حال حاضر بر خادمان و گروه سی نفری از همراهان [[حضرت مهدی]] {{ع}} منطبق شود. چنانچه [[علامه مجلسی]] از [[امام باقر]] {{ع}} نقل میکند که فرمود: {{عربی|اندازه=155%|"لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ عُزْلَةٍ وَ لَا بُدَّ فِي عُزْلَتِهِ مِنْ قُوَّةٍ وَ مَا بِثَلَاثِينَ مِنْ وَحْشَةٍ"}}<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳.</ref>؛ "[[صاحب الزمان]] {{ع}} را به ناچار غیبتی است و در آن [[غیبت]]، قدرت و قوت برای او لازم است که در آن زمان به وسیله سی نفر از همراهانش از وحشت و تنهایی بیرون میآید، که با تعداد [[ابدال]] کاملاً سازگار است". | ::::::و ممکن است در حال حاضر بر خادمان و گروه سی نفری از همراهان [[حضرت مهدی]] {{ع}} منطبق شود. چنانچه [[علامه مجلسی]] از [[امام باقر]] {{ع}} نقل میکند که فرمود: {{عربی|اندازه=155%|"لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ عُزْلَةٍ وَ لَا بُدَّ فِي عُزْلَتِهِ مِنْ قُوَّةٍ وَ مَا بِثَلَاثِينَ مِنْ وَحْشَةٍ"}}<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳.</ref>؛ "[[صاحب الزمان]] {{ع}} را به ناچار غیبتی است و در آن [[غیبت]]، قدرت و قوت برای او لازم است که در آن زمان به وسیله سی نفر از همراهانش از وحشت و تنهایی بیرون میآید، که با تعداد [[ابدال]] کاملاً سازگار است". | ||
:::::*'''[[ابدال]] چند نفر هستند؟''' | :::::*'''[[ابدال]] چند نفر هستند؟''' | ||
::::::باید گفت: در بین روایات اختلاف است و تعداد آنها بین سی تا هشتاد نفر بیان شده است، که ذیلاً آورده میشود: | ::::::باید گفت: در بین روایات اختلاف است و تعداد آنها بین سی تا هشتاد نفر بیان شده است، که ذیلاً آورده میشود: | ||
خط ۴۷: | خط ۴۶: | ||
:::::#شصت نفر: مرحوم [[محدث قمی]] در سفینة البحار از ثعلبی از مردی از اهل عسقلان در دیداری که با الیاس داشته از او میپرسد که [[ابدال]] چند نفر هستند؟ حضرت در پاسخ میفرماید: شصت نفر<ref>سفینه البحار، ج ۱، ص ۲۸.</ref>. | :::::#شصت نفر: مرحوم [[محدث قمی]] در سفینة البحار از ثعلبی از مردی از اهل عسقلان در دیداری که با الیاس داشته از او میپرسد که [[ابدال]] چند نفر هستند؟ حضرت در پاسخ میفرماید: شصت نفر<ref>سفینه البحار، ج ۱، ص ۲۸.</ref>. | ||
:::::#هشتاد نفر: و در فردوس الاخبار مرسلاً از [[انس بن مالک]] نقل کرده: {{عربی|اندازه=155%|"الأبدال أربعون رجلا وأربعون امرأة، كلما مات رجل أبدل الله مكانه رجلا، وكلما ماتت امرأة أبدل الله مكانها امرأة"}}<ref>فردوس الاخبار، ج ۱، ص ۱۱۹.</ref>؛ [[ابدال]] چهل نفر مرد و چهل نفر زن هستند و هرگاه یکی از مردان بمیرد، خداوند مرد دیگری به جای او قرار میدهد و هرگاه یکی از آن زنان بمیرد، زن دیگری را به جای او قرار میدهد". | :::::#هشتاد نفر: و در فردوس الاخبار مرسلاً از [[انس بن مالک]] نقل کرده: {{عربی|اندازه=155%|"الأبدال أربعون رجلا وأربعون امرأة، كلما مات رجل أبدل الله مكانه رجلا، وكلما ماتت امرأة أبدل الله مكانها امرأة"}}<ref>فردوس الاخبار، ج ۱، ص ۱۱۹.</ref>؛ [[ابدال]] چهل نفر مرد و چهل نفر زن هستند و هرگاه یکی از مردان بمیرد، خداوند مرد دیگری به جای او قرار میدهد و هرگاه یکی از آن زنان بمیرد، زن دیگری را به جای او قرار میدهد". | ||
:::::*'''[[ابدال]] دارای چه ویژگیهایی هستند؟''' | :::::*'''[[ابدال]] دارای چه ویژگیهایی هستند؟''' | ||
::::::در کتابهای [[شیعه]] و [[سنی]] به روایاتی چند اشاره شده که [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} چند ویژگی از ویژگیهای [[ابدال]] را بیان فرموده است. | ::::::در کتابهای [[شیعه]] و [[سنی]] به روایاتی چند اشاره شده که [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} چند ویژگی از ویژگیهای [[ابدال]] را بیان فرموده است. | ||
خط ۵۵: | خط ۵۳: | ||
:::::#داشتن مواسات و احسان و عفو؛ از دیگر مشخصههای [[ابدال]] است که [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} فرمود: {{عربی|اندازه=155%|"يعفون عمّن ظلمهم ويحسنون إلی من أساء إليهم ويتواسون فيما آتاهم الله عزّوجلّ"}}<ref>حلیة الاولیاء، ج ۱، ص ۸.</ref>؛ گذشت و عفو از کسانی که به آنان ظلم کنند، نیکی و احسان به آنان که در حقشان بدی کنند، ایثار و مواسات در آنچه که خدای به آنان داده است". | :::::#داشتن مواسات و احسان و عفو؛ از دیگر مشخصههای [[ابدال]] است که [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} فرمود: {{عربی|اندازه=155%|"يعفون عمّن ظلمهم ويحسنون إلی من أساء إليهم ويتواسون فيما آتاهم الله عزّوجلّ"}}<ref>حلیة الاولیاء، ج ۱، ص ۸.</ref>؛ گذشت و عفو از کسانی که به آنان ظلم کنند، نیکی و احسان به آنان که در حقشان بدی کنند، ایثار و مواسات در آنچه که خدای به آنان داده است". | ||
:::::#جود و سخاء و خیرخواهی؛ ابن مسعود از [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} چنین روایت کرده: {{عربی|اندازه=155%|"لا يزال أربعون رجلاً من أمّتي، قلوبهم علی قلب اِبراهيم يدفع الله بهم عن أهل الأرض يقال لهم الأبدال، قال رسول الله {{صل}}: إنّهم لم يدركوها بصلوة ولا بصوم ولا صدقة. قالوا: يا رسول الله! فيم أدركوها؟ قال: بالسخاء والنصيحة للمسلمين"}}<ref>معجم الکبیر، ج ۱۰، ص ۲۲۴.</ref>؛ پیوسته چهل نفر از امت من هستند که قلبهایشان همانند قلب [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} میباشد، خداوند به وسیله آنها -بلاها را- از اهل زمین دور میگرداند که به آنان [[ابدال]] گفته میشود. سپس [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} فرمود: بدانید که اینان هرگز این مقام را از خواندن [[نماز]] و [[روزه]] و [[صدقه]] بدست نیاوردهاند. عرض کردند: ای [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]! پس به چه چیز به این مقام رسیدند؟ فرمود: به وسیله جود و بخشش و خیرخواهی [[مسلمانان]]". | :::::#جود و سخاء و خیرخواهی؛ ابن مسعود از [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} چنین روایت کرده: {{عربی|اندازه=155%|"لا يزال أربعون رجلاً من أمّتي، قلوبهم علی قلب اِبراهيم يدفع الله بهم عن أهل الأرض يقال لهم الأبدال، قال رسول الله {{صل}}: إنّهم لم يدركوها بصلوة ولا بصوم ولا صدقة. قالوا: يا رسول الله! فيم أدركوها؟ قال: بالسخاء والنصيحة للمسلمين"}}<ref>معجم الکبیر، ج ۱۰، ص ۲۲۴.</ref>؛ پیوسته چهل نفر از امت من هستند که قلبهایشان همانند قلب [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} میباشد، خداوند به وسیله آنها -بلاها را- از اهل زمین دور میگرداند که به آنان [[ابدال]] گفته میشود. سپس [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} فرمود: بدانید که اینان هرگز این مقام را از خواندن [[نماز]] و [[روزه]] و [[صدقه]] بدست نیاوردهاند. عرض کردند: ای [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]! پس به چه چیز به این مقام رسیدند؟ فرمود: به وسیله جود و بخشش و خیرخواهی [[مسلمانان]]". | ||
:::::*'''[[ابدال]] در کجا زندگی میکنند؟''' | :::::*'''[[ابدال]] در کجا زندگی میکنند؟''' | ||
::::::ابدال نه از طایفه و ملیت خاصی هستند و نه از شهر و وطن بخصوصی. بلکه ممکن است یک یا چند نفر از یک شهر و یا کشور بخصوصی باشند و نیز ممکن است هر یک از یک منطقه و شهر و دیار باشند، به ویژه اگر [[ابدال]] را بر یاران [[امام زمان]] {{ع}} منطبق کنیم که بیشک در شهرهای مختلف زندگی میکنند. | ::::::ابدال نه از طایفه و ملیت خاصی هستند و نه از شهر و وطن بخصوصی. بلکه ممکن است یک یا چند نفر از یک شهر و یا کشور بخصوصی باشند و نیز ممکن است هر یک از یک منطقه و شهر و دیار باشند، به ویژه اگر [[ابدال]] را بر یاران [[امام زمان]] {{ع}} منطبق کنیم که بیشک در شهرهای مختلف زندگی میکنند. | ||
::::::مگر بر نقل [[فخرالدین طریحی]] در مجمع البحرین که چهل نفر از [[ابدال]] را از اهل شام میداند و بقیه آنها را از دیگر شهرها میداند، آورده است: {{عربی|اندازه=155%|"الْأَبْدَالُ: قوم يقيم الله بهم الأرض و هم سبعون، أربعون بالشام و ثلاثون بغيرها"}}<ref>مجمع البحرین، ص ۴۲۵.</ref>؛ [[ابدال]] قومی هستند که خداوند به برکت آنها زمین را برپا میدارد و عددشان هفتاد نفر است، چهل نفر در شام و سی نفر در بقیه شهرها هستند."»<ref>[[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص ۱۴۱-۱۴۷.</ref>. | ::::::مگر بر نقل [[فخرالدین طریحی]] در مجمع البحرین که چهل نفر از [[ابدال]] را از اهل شام میداند و بقیه آنها را از دیگر شهرها میداند، آورده است: {{عربی|اندازه=155%|"الْأَبْدَالُ: قوم يقيم الله بهم الأرض و هم سبعون، أربعون بالشام و ثلاثون بغيرها"}}<ref>مجمع البحرین، ص ۴۲۵.</ref>؛ [[ابدال]] قومی هستند که خداوند به برکت آنها زمین را برپا میدارد و عددشان هفتاد نفر است، چهل نفر در شام و سی نفر در بقیه شهرها هستند."»<ref>[[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص ۱۴۱-۱۴۷.</ref>. | ||
{{پایان جمع شدن}} | {{پایان جمع شدن}} | ||
{{جمع شدن|۲. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛}} | {{جمع شدن|۲. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛}} | ||
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]] | [[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]] | ||
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در مقاله ''«[[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]»'' در اینباره گفته است: | ::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در مقاله ''«[[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]»'' در اینباره گفته است: | ||
::::::«نام تعدادی از یاران [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در عصر ظهور است. "أبدال" جمع "بدل" یا "بدیل"، عدهای معلوم از شایستگان و خاصان خدا هستند که گویند: هیچگاه زمین از آنان خالی نباشد و جهان بدیشان برپا است و آنگاه که یکی از آنان بمیرد، خدای سبحانه و تعالی دیگری را به جای او برانگیزد<ref>ر. ک: متقی هندی، کنز العمال، ج ۱۱، ص ۱۲۵</ref>، تا آن شمار- که به قولی هفت و به قولی هفتاد است- همواره کامل بماند<ref> علی اکبر دهخدا، لغتنامه، ابدال</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص:۳۱-۳۲.</ref>. | ::::::«نام تعدادی از یاران [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در عصر ظهور است. "أبدال" جمع "بدل" یا "بدیل"، عدهای معلوم از شایستگان و خاصان خدا هستند که گویند: هیچگاه زمین از آنان خالی نباشد و جهان بدیشان برپا است و آنگاه که یکی از آنان بمیرد، خدای سبحانه و تعالی دیگری را به جای او برانگیزد<ref>ر. ک: متقی هندی، کنز العمال، ج ۱۱، ص ۱۲۵</ref>، تا آن شمار- که به قولی هفت و به قولی هفتاد است- همواره کامل بماند<ref> علی اکبر دهخدا، لغتنامه، ابدال</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص:۳۱-۳۲.</ref>. | ||
::::::برخی نیز گفتهاند: آنان، گروهیاند که خداوند سبحانه و تعالی به وسیله آنها [[دین]] را برپا نگه میدارد و روزی را نازل میکند. چهل نفر از ایشان در شام و سی نفر در سایر بلاد هستند. هرگاه یکی از دنیا برود، کس دیگری همانند او به جای او قرار میگیرد<ref> خلیل بن احمد، العین، ج ۸، ص ۴۵</ref>. | ::::::برخی نیز گفتهاند: آنان، گروهیاند که خداوند سبحانه و تعالی به وسیله آنها [[دین]] را برپا نگه میدارد و روزی را نازل میکند. چهل نفر از ایشان در شام و سی نفر در سایر بلاد هستند. هرگاه یکی از دنیا برود، کس دیگری همانند او به جای او قرار میگیرد<ref> خلیل بن احمد، العین، ج ۸، ص ۴۵</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود:"سیصد و چند نفر به شمار اهل بدر با قائم بین رکن و مقام بیعت میکنند که در بین آنان نجبا از اهل مصر و ابدال از اهل شام و اخیار از اهل عراق هستند"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" يُبَايِعُ الْقَائِمَ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَيِّفٌ عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ فِيهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْيَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ "}}؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۶؛ مفید، الاختصاص، ص۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج۱۲، ص۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج۱۵، ص۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح۱۹۰۷۰؛ عبدالرزاق صنعانی، المصنف، ح۲۰۷۶۹.</ref>؛ | ||
::::::سبب اینکه "ابدال" نامیده شدهاند، همین است که چون یکی از دنیا رود، کسی مانند او جایش را میگیرد<ref> طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۳۱۹</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص:۳۱-۳۲.</ref>.. | ::::::سبب اینکه "ابدال" نامیده شدهاند، همین است که چون یکی از دنیا رود، کسی مانند او جایش را میگیرد<ref> طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۳۱۹</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص:۳۱-۳۲.</ref>.. | ||
::::::در روایات اسلامی آمده است: ایشان گروهی از یاران [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در شام هستند <ref> شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۷۶؛ شیخ مفید، الاختصاص، ص ۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج ۱۲، ص ۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج ۱۵، ص ۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح ۱۹۰۷۰؛ صنعانی، المصنف، ح ۲۰۷۶۹</ref> و هنگام ظهور آن حضرت، خود را به مکه رسانده با ایشان بیعت میکنند. البته در برخی روایات، "ابدال" همان اوصیا معرفی شدهاند. از [[خالد بن هیثم فارسی]] نقل شده است که به [[امام رضا]]{{ع}} عرض کرد: "مردم اعتقاد دارند که بر روی زمین ابدالی هستند؛ ایشان کیانند؟» حضرت فرمود: راست میگویند. ابدال همان اوصیا هستند که خداوند سبحانه و تعالی ایشان را بدل پیامبران قرار داد؛ وقتی که [[نبوت]] با [[پیامبر اسلام]]{{صل}} به پایان رسید. | ::::::در روایات اسلامی آمده است: ایشان گروهی از یاران [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در شام هستند <ref> شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۷۶؛ شیخ مفید، الاختصاص، ص ۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج ۱۲، ص ۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج ۱۵، ص ۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح ۱۹۰۷۰؛ صنعانی، المصنف، ح ۲۰۷۶۹</ref> و هنگام ظهور آن حضرت، خود را به مکه رسانده با ایشان بیعت میکنند. البته در برخی روایات، "ابدال" همان اوصیا معرفی شدهاند. از [[خالد بن هیثم فارسی]] نقل شده است که به [[امام رضا]]{{ع}} عرض کرد: "مردم اعتقاد دارند که بر روی زمین ابدالی هستند؛ ایشان کیانند؟» حضرت فرمود: راست میگویند. ابدال همان اوصیا هستند که خداوند سبحانه و تعالی ایشان را بدل پیامبران قرار داد؛ وقتی که [[نبوت]] با [[پیامبر اسلام]]{{صل}} به پایان رسید. |
نسخهٔ ۵ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۱۲
ابدال چه کسانی هستند؟ | |
---|---|
موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
مدخل بالاتر | مهدویت / عصر ظهور امام مهدی |
مدخل اصلی | یاران امام مهدی |
مدخل وابسته | ؟ |
ابدال چه کسانی هستند؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارتهای دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوینسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در اینباره گفته است:
- «اینان یاران با وفای حضرت مهدی (ع) میباشند که در شام و در هنگام ظهور حضرت خود را به مکه میرسانند و با آن حضرت بیعت میکنند[۱].
- معنای ابدال چنانکه مرحوم طریحی در مجمع البحرین میگوید آنان جمعی از صالحان میباشند که در روی زمین هستند وقتی یکی از آنان فوت کرد خداوند بدل او شخص صالح دیگری را جایگزین او میکند اینها ۴۷ نفر در شام و یا ۳۰ نفر در جای دیگر هستند[۲].
- و در روایتی است که از حضرت رضا از ابدال سؤال شد حضرت فرمودند: ابدال اوصیای پیامبران هستند[۳].
- و حضرت علی (ع) در روایتی دیگر آنان را اهل شام معرفی میفرمایند[۴]»[۵].
پاسخهای دیگر
۱. حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی؛ |
---|
|
۲. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
---|
|
۳. آقای تونهای؛ |
---|
|
پرسشهای وابسته
منبعشناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ المجالس السنیه، جزء ۵، ص ۶۹۹ و بحار ج ۵۲، ص ۳۴۷ و ۳۳۴.
- ↑ مجمع البحرین، مادة(بدل).
- ↑ سفینه، ماده بدل.
- ↑ مجمع البحرین، ماده عصب.
- ↑ دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۱۱۵.
- ↑ مجمع البحرین، ص ۴۲۵، ماده بدل.
- ↑ همان.
- ↑ سفینه البحار، ج ۱، ص ۶۴.
- ↑ همان.
- ↑ سفینه البحار، ج ۱، ص ۶۴.
- ↑ مفاتیح الجنان، ص ۲۶۴.
- ↑ فردوس الاخبار ج ۱، ص ۱۱۹.
- ↑ همان، ج ۲، ص ۸۴.
- ↑ المعجم الکبیر، ج ۱۰، ص ۲۲۴.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳.
- ↑ مسند احمد بن حنبل، ج ۵، ص ۳۲۲.
- ↑ المعجم الکبیر طبرانی، ج ۱۰، ص ۲۲۴.
- ↑ مجمع البحرین ، ص ۴۲۵.
- ↑ سفینه البحار، ج ۱، ص ۲۸.
- ↑ فردوس الاخبار، ج ۱، ص ۱۱۹.
- ↑ فوائد الاصول، ص ۶۹.
- ↑ المعجم الکبیر، ج ۱، ص ۲۲۴.
- ↑ فردوس الاخبار، ج ۲، ص ۸۴.
- ↑ حلیة الاولیاء، ج ۱، ص ۸.
- ↑ معجم الکبیر، ج ۱۰، ص ۲۲۴.
- ↑ مجمع البحرین، ص ۴۲۵.
- ↑ بامداد بشریت، ص ۱۴۱-۱۴۷.
- ↑ ر. ک: متقی هندی، کنز العمال، ج ۱۱، ص ۱۲۵
- ↑ علی اکبر دهخدا، لغتنامه، ابدال
- ↑ سلیمیان، خدامراد،فرهنگنامه مهدویت، ص:۳۱-۳۲.
- ↑ خلیل بن احمد، العین، ج ۸، ص ۴۵
- ↑ " يُبَايِعُ الْقَائِمَ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَيِّفٌ عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ فِيهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْيَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ "؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۶؛ مفید، الاختصاص، ص۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج۱۲، ص۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج۱۵، ص۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح۱۹۰۷۰؛ عبدالرزاق صنعانی، المصنف، ح۲۰۷۶۹.
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۳۱۹
- ↑ سلیمیان، خدامراد،فرهنگنامه مهدویت، ص:۳۱-۳۲.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۷۶؛ شیخ مفید، الاختصاص، ص ۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج ۱۲، ص ۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج ۱۵، ص ۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح ۱۹۰۷۰؛ صنعانی، المصنف، ح ۲۰۷۶۹
- ↑ " صَدَقُوا الْأَبْدَالُ هُمُ الْأَوْصِيَاءُ جَعَلَهُمُ اللَّهُ فِي الْأَرْضِ بَدَلَ الْأَنْبِيَاءِ إِذَا رَفَعَ الْأَنْبِيَاءَ وَ خَتَمَ بِمُحَمَّد"؛ طبرسی، الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۳۷
- ↑ سلیمیان، خدامراد، انتظار و منتظران، ص: ۳۱.
- ↑ کنز العمال، ج ۱۲، ص ۱۸۸.
- ↑ همان.
- ↑ سفینة البحار، ماده بدل.
- ↑ مجمع البحرین، ماده بدل.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۷.
- ↑ موعودنامه، ص ۵۳.