رابطه علم غیب معصوم با اجتباء الهی چیست؟ (پرسش)

رابطه علم غیب معصوم با اجتباء الهی چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلی	علم غیب

رابطه علم غیب معصوم(ع) با اجتباء الهی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

پاسخ نخست

طیب

آیت‌الله سید عبدالحسین طیب در کتاب «اطیب البیان فی تفسیر القرآن» در این‌باره گفته‌است:

«اجتباء به معنی اختیار بعض از رُسل را آنهایی را که مشیّتش تعلق گرفته برای اطلاع بر غیب و علم به ضمائر مردم و خبر از بواطن آنها انتخاب می‌کند، و البته پیغمبر اکرم(ص) جزو این بعض است و همچنین اوصیاء او از ما فی الضمیر هر کس با خبرند (حیّاً و میّتاً) و اخبار در این باب بسیار است و جزو معجزه است».

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

۱. آیت‌الله جوادی آملی؛

عبدالله جوادی آملی آیت‌الله جوادی آملی، در درس «تفسیر» در این‌باره گفته است: «بعد از اینکه بالاجمال فرمود: از بین انسان‌ها و از بین فرشتگان، خدا افرادی را انتخاب می‌کند، بعد از اینکه خاندانی را به عنوان مصطفی معرّفی کرده است، آدم و نوح و آل‌ابراهیم و آل‌عمران را بر دیگران مزیّتی داده است یعنی در اینها مزیّتی یافت و اینها را به آن مقام رساند، آن‌گاه نمونه‌های خاصّی را هم ذکر می‌کند، گاهی به عنوان اجتباء، گاهی به عنوان اصطفاء. در سورهٔ مبارکهٔ آل‌عمران آیه ١٧٩ می‌فرماید ﴿مَّا كَانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَا أَنتُمْ عَلَيْهِ حَتَّىَ يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء فَآمِنُواْ بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَإِن تُؤْمِنُواْ وَتَتَّقُواْ فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ﴾ }} به اینکه ﴿وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ﴾ }} اینچنین نیست که خدای سبحان همهٔ شما را به غیب عالم کند که شما عالم غیب بشوید. هر انسانی شایسته باشد که علم غیب داشته باشد. بلکه ﴿وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء﴾ }}؛ خدا اجتباء می‌کند، جبایه می‌کند، یعنی جمع آوری می‌کند، یعنی در بین انسان‌ها برچین می‌کند آنها که مجتبایند یعنی برچین شده‌اند، آنها را از علم غیب آگاه می‌کند. شما وقتی خواستید بهترین میوه را از یک طبق میوه انتخاب کنید، یک ظرفی تهیّه می‌کنید که آن بهترین آن را در آن ظرف بریزید، این کار را می‌گویند: جبایه اجتبی یعنی برچین کرد. در بین هر ده میوه، یک میوه را انتخاب می‌کنید. این حالت را می‌گویند: اجتباء خدای سبحان در بین انسان‌ها افراد شایسته را برچین می‌کند بعد به آنها علم غیب می‌دهد. اینچنین نیست که هر کسی توان آن را داشته باشد که از غیب برخوردار باشد: ﴿وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ﴾ }} اینچنین نیست که خدای سبحان همهٔ شما را به غیب آگاه کند، ﴿وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء﴾ }}؛ پس این إجتباء و آن إصطفاء مخصوص به انسان‌های نمونه است که نمونه‌ها را یکی پس از دیگری قرآن کریم بازگو می‌کند. مثلاً به موسای کلیم طبق نقل سورهٔ اعراف آیهٔ ۱۴۴ اینچنین می‌فرماید: ﴿قَالَ يَا مُوسَى إِنِّي اصْطَفَيْتُكَ عَلَى النَّاسِ بِرِسَالاتِي وَبِكَلامِي فَخُذْ مَا آتَيْتُكَ وَكُن مِّنَ الشَّاكِرِينَ﴾ }}؛ فرمود: موسی، تو مصطفای مایی. تو برجسته شدهٔ مایی. تو را ما به رسالت و کلاممان اختصاص داده‌ایم؛ پس اگر چنانچه به طور عموم فرمود: خاندان ابراهیم و آل‌عمران را بر دیگران ترجیح دادیم، اینها مصطفای مایند، در موارد خاصّه اینها را هم نام می‌برد. به موسای کلیم می‌فرماید: تو مصطفای منی، چه اینکه به مریم(ع) هم می‌فرماید که "انّ الله اصطفیک". پس اگر از آل‌ابراهیم کسانی مصطفای خدایند، آنها را هم قرآن کریم مشخّص کرد بالخصوص دربارهٔ مریم، دربارهٔ موسی و مانند آن نام برد. و دربارهٔ خصوص ابراهیم خلیل هم از او به عنوان إجتباء یاد کرد، گذشته از إصطفاء، گذشته از اینکه فرمود: ﴿إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾ }} این آل‌ابراهیم نه یعنی ابراهیم مستثنی است. وقتی گفتند: آل‌موسی یعنی این خاندان. وقتی گفتند: آل‌ابراهیم یعنی این خاندان. او سر سلسلهٔ این خاندان است. آل‌ابراهیم را خدا مصطفی قرار داد یعنی ابراهیم و ذریّه‌اش. اگر فرمود: آل‌موسی را ما نجات دادیم یعنی موسی و آل‌موسی را، فرزندان موسی را. پس دربارهٔ خصوص ابراهیم هم مسئلهٔ اصطفاء مطرح است، هم مسئلهٔ اجتباء که در آیهٔ ۱۲۰ و ١٢١ و ١٢٢ سورهٔ مبارکهٔ نحل مطرح است، فرمود: ﴿إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِيفًا وَلَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ* شَاكِرًا لِّأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ* وَآتَيْنَاهُ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَإِنَّهُ فِي الآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ﴾ }}».

۲. آیت‌الله رمضانی.

حسن رمضانی آیت‌الله حسن رمضانی در کتاب «دائرة المعارف قرآن کریم» در این‌باره گفته است: «سر از راز غیب درآوردن و بر امور غیبى مطلع شدن، نصیب كسى كه در كثرات منغمر است و تفرق و تعدد مظاهر گوناگون عالمِ كثرت، او را متفرق كرده و هر جزئى از اجزایش را به جانبى مى‌كشاند، نمى‌شود. اطلاع بر غیب، تمركز مى‌طلبد و تمركز، تجمع مى‌خواهد؛ از این‌رو، خداوند در سوره آل ‌عمران آیه‌ ۱۷۹ مى‌فرماید: ﴿مَّا كَانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَا أَنتُمْ عَلَيْهِ حَتَّىَ يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء فَآمِنُواْ بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَإِن تُؤْمِنُواْ وَتَتَّقُواْ فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ﴾ }} یعنی: این ‌گونه نیست كه خدا شما را از غیب آگاه سازد؛ بلكه او از میان پیامبران، عده‌اى را به مقام اجتبا اختصاص داده؛ آنگاه آنان را بر امور غیبى آگاه مى‌سازد. و نیز به همین جهت، حق تعالى در آیه‌ ۶ سوره یوسف مى‌فرماید: ﴿وَكَذَلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِن تَأْوِيلِ الأَحَادِيثِ﴾ }} علم به تأویل احادیث را كه خود نوعى از آگاهى بر غیب شمرده مى‌شود، پس از اجتباى حضرت یوسف(ع) مطرح مى‌كند».

پرسش‌های وابسته

1. اگر علم غیب منحصر به خداست پس آیا پیامبران یا امامان علم غیب نداشته‌اند؟ (پرسش)
2. چگونه انسان محدود می‌تواند دارای علم غیب نامحدود شود؟ (پرسش)
3. آیا علم غیب معصوم با اختیار وی منافات ندارد؟ (پرسش)
4. آیا اعتقاد به علم غیب معصوم شرک نیست؟ (پرسش)
5. آیا اعتقاد به علم غیب امام غلو نیست؟ (پرسش)
6. آیا علم غیب غير خدا امکان عقلی دارد؟ (پرسش)
7. آیا مقام علم غیب به غیر معصوم داده می‌شود؟ (پرسش)
8. شرایط دستیابی غیر معصوم به علم غیب چیست؟ (پرسش)
9. آگاهی انسان غیر معصوم از آینده یا امور غیبی چه توجیهی دارد؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم

• کتاب‌شناسی علم غیب معصوم؛
• مقاله‌شناسی علم غیب معصوم؛
• پایان‌نامه‌شناسی علم غیب معصوم.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: