کفر: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۷ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۱۶

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

کفر در قرآن | کفر در حدیث | کفر در نهج البلاغه | کفر در کلام اسلامی | کفر در عرفان اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل کفر (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

معنای لغوی و اصطلاحی کفر

کفر در لغت یعنی پوشش و پوشاندن به همین دلیل شب را "کافر" می‌‌نامند چراکه همه چیز در آن زمان پوشیده و پنهان است^[۱].
اما کفر در اصطلاح دینی دو معنی دارد:

باور نداشتنِ اعتقاداتی که باید پذیرفته شود مثل توحید، نبوت، معاد و ضروریات دین؛
انکار آگاهانۀ سخن پیامبر و آنچه او آورده است^[۲].

تعریف جامع کفر عبارت است از: انکار الوهیت، توحید، رسالت و ضروریات دین؛ منتها باید انکار به منکر شدن رسالت هم بینجامد^[۳]. کفر یعنی پرده‌کشی روی حقیقت از طرف کسانی که عمداً و از روی عناد چنین عملی را انجام می‌‌دهند^[۴]. بزرگترین کفر، انکار خداوند یکتا یا انکار دین و شریعت او و نبوت انبیاست^[۵].
البته باید توجه داشت همچنان که کفر به خدا، انحرافِ اعتقادی است، به تعبیر قرآن "کفر به طاغوت"خطای یادکرد: برچسب تمام‌کنندهٔ </ref> برای برچسب <ref> پیدا نشد و بیزاری و عدم تبعیت از قدرت‌های خودکامه و بت و خداهای ساختگی، شرط ایمان است^[۶].

انواع کفر

کفر، بر دو نوع است:

کفری که از روی لجبازی و عناد باشد که به آن "کفر جحود" گفته می‌‌شود؛
کفری که از روی جهالت و نادانی و آشنا نبودن به حقیقت حاصل شود^[۷].

در مورد اول یعنی "کفرجحود" دلایل عقلی و نقلی وجود دارد که چنین شخصی مستحق عذاب است^[۸]، اما در مورد کفر به معنی دوم باید گفت، اگر شخص کافر جاهل، نسبت به جهلش مقصر نباشد مورد عفو و بخشش خداوند قرار می‌‌گیرد^[۹].

کافر حقیقی

نمی توان ملتزم شد هرکسی که مسلمان نیست الزاما کافر است، بلکه کفر، یعنی انکار و پوشانیدن و کافر بر کسانی اطلاق می‌‌شود که در مقابل فرستادگان حق و آورندگان دین خدا، جبهه گرفته‌ و از روی عناد حق را بپوشانند، چنانکه آیۀ ﴿وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنْفُسُهُمْ﴾^[۱۰] صراحت در همین معنی دارد. همچنین در روایتی، امام باقر(ع) در تأیید همین مطلب فرمودند: «وقتی انسان در مقابل حقیقتی قرار می‌‌گیرد و تشخیص می‌‌دهد حقیقت است و تسلیم می‌‌گردد، این علامت ایمان است؛ اما وقتی انسان در مقابل حقیقتی قرار می‌‌گیرد و با وجود اینکه حقیقت بودن آن را تشخیص می‌‌دهد عناد می‌‌ورزد، این حالت یعنی روح کفر در آن متجلی شده است»^[۱۱]
با این شرایط می‌‌توان نتیجه گرفت هر غیر مسلمانی نمی‌تواند کافر باشد بلکه باید شرایط کافر بودن که همان تشخیص حق و ایستادگی با عناد در مقابل آن است در او دیده شود^[۱۲].
نکته ای که در روایت امام باقر(ع) باید به آن توجه کرد این است که نقطۀ مقابل کفر در این بیان مبارک مشخص شده است و آن همان تسلیم محض بودن در برابر پروردگار عالم و ایمان آوردن به حق و حقیقت است که برای حاصل شدنش باید قلباً تسلیم چنین حقی شد^[۱۳].

منابع

جستارهای وابسته

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ فرهنگ شیعه، ص ۳۸۵.
↑ قواعد المرام‌، ۱۷۱؛ ارشاد الطالبین‌، ۴۴۳.
↑ فرهنگ شیعه، ص ۳۸۵.
↑ ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.
↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۹۰.
↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۹۰.
↑ .ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.
↑ ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.
↑ ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.
↑ «و از سر ستم و گردنکشی، با آنکه در دل باور داشتند آن را انکار کردند پس بنگر که سرانجام (کار) تبهکاران چگونه بود» سوره نمل، آیه ۱۴.
↑ کافی؟؟
↑ ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.
↑ ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.

[1] فرهنگ شیعه، ص ۳۸۵.

[2] قواعد المرام‌، ۱۷۱؛ ارشاد الطالبین‌، ۴۴۳.

[3] فرهنگ شیعه، ص ۳۸۵.

[4] ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.

[5] ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۹۰.

[6] ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۹۰.

[7] .ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.

[8] ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.

[9] ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.

[10] «و از سر ستم و گردنکشی، با آنکه در دل باور داشتند آن را انکار کردند پس بنگر که سرانجام (کار) تبهکاران چگونه بود» سوره نمل، آیه ۱۴.

[11] کافی؟؟

[12] ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.

[13] ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-'''کُفر:''' [[انکار]] [[خدا]]، [[بی‌اعتقادی]] به [[آفریدگار]]. اصل معنای آن "پوشاندن" است. به [[ناسپاسی]] نسبت به [[نعمت‌های خداوند]] نیز چون نوعی پوشاندن و بی‌توجهی نسبت به آن‌هاست، کفر [[نعمت]] یا [[کفران نعمت]] گفته می‌‌شود. [[کفاره گناه]] هم از آن جهت گفته می‌‌شود که آثار و پیامدها یا [[عقوبت]] [[گناه]] را از بین می‌برد. بزرگترین کفر، [[انکار]] [[خداوند]] یکتا یا [[انکار]] [[دین]] و [[شریعت]] او و [[نبوت]] انبیاست. [[کفار]] در طول [[تاریخ]]، [[دعوت]] [[توحیدی]] [[پیامبران]] را نمی‌پذیرفتند و به [[خدا]] و [[نبوت]] و [[وحی]] و [[قیامت]] [[اعتقاد]] نداشتند. همچنان که [[کفر به خدا]]، انحرافِ [[اعتقادی]] است، به تعبیر [[قرآن]] "[[کفر به طاغوت]]" و [[بیزاری]] و عدم [[تبعیت]] از قدرت‌های خودکامه و [[بت]] و خداهای ساختگی، [[شرط ایمان]] است. مادیون که متافیزیک (ماورای [[طبیعت]]) را قبول ندارند و جز به آنچه محسوس و ملموس است [[عقیده]] ندارند، کافرند و نجس محسوب می‌‌شوند. کسانی هم که ضروریات [[دین]] را [[انکار]] کنند، [[کافر]] محسوب می‌‌شوند. [[خداوند]] در [[قرآن]] به [[کافران]] [[وعده]] [[عذاب]] [[جهنم]] داده است و به [[پیامبر]] و [[مسلمانان]] [[فرمان]] داده که با سران کفر و با [[کافران]] بجنگد و در مقابلشان [[نرمش]] نشان ندهند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)| فرهنگ‌نامه دینی]]، ص:۱۹۰.</ref>.
+===معنای لغوی و اصطلاحی [[کفر]]===
+*[[کفر]] در لغت یعنی پوشش و پوشاندن به همین [[دلیل]] شب را "[[کافر]]" می‌‌نامند چراکه همه چیز در آن زمان پوشیده و [[پنهان]] است<ref>فرهنگ شیعه، ص ۳۸۵. </ref>.
-==مقدمه==
+*اما [[کفر]] در اصطلاح [[دینی]] دو معنی دارد:
-*معنای لغوی "کفر"، پوشش و پوشاندن است. از این رو، [[مردم]] [[عرب]]، شب را "[[کافر]]" می‌گویند؛ زیرا اشیاء را می‌پوشاند و [[پنهان]] می‌کند و نیز به کشاورز که بر [[زمین]] بذر می‌پاشد و بذرها را در آن [[پنهان]] می‌سازد. برگ‌هایی نیز که میوه‌های درخت را می‌پوشانند، "[[کافور]]" خوانده می‌شوند<ref>مفردات‌، ۴۳۳.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۳۸۵.</ref>.
+#[[باور]] نداشتنِ اعتقاداتی که باید پذیرفته شود مثل [[توحید]]، [[نبوت]]، [[معاد]] و ضروریات [[دین]]؛
-*کفر در اصطلاح [[دینی]] تعریف‌های متعددی دارد: یکی، [[باور]] نداشتنِ آنچه باید باورش کرد؛ همانند [[توحید]] و [[نبوت]] و [[معاد]] و ضروریات [[دین]]<ref>الایمان و الکفر فی الکتاب و السنة، ۴۹.</ref>. دیگر، [[انکار]] آگاهانه [[سخن پیامبر]] {{صل}} و آنچه آورده است<ref>قواعد المرام‌، ۱۷۱؛ ارشاد الطالبین‌، ۴۴۳.</ref>.
+#[[انکار]] آگاهانۀ [[سخن پیامبر]] و آنچه او آورده است<ref>قواعد المرام‌، ۱۷۱؛ ارشاد الطالبین‌، ۴۴۳. </ref>.
-*اما تعریف جامع کفر عبارت است از: [[انکار]] [[الوهیت]]، [[توحید]]، [[رسالت]] و ضروری [[دین]]- با التفات به ضروری بودن آن- اگر به [[انکار]] [[رسالت]] بینجامد<ref>العروة الوثقی‌، ۱/ ۵۴.</ref>. کفر، نقیض [[ایمان]] است و ماهیت آن عبارت است از عناد و میل بر پوشانیدن [[حقیقت]]<ref>فرهنگ مطهر، ۶۶۳.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۳۸۵.</ref>.
+*تعریف جامع [[کفر]] عبارت است از: [[انکار]] [[الوهیت]]، [[توحید]]، [[رسالت]] و ضروریات [[دین]]؛ منتها باید [[انکار]] به منکر شدن [[رسالت]] هم بینجامد<ref>فرهنگ شیعه، ص ۳۸۵. </ref>. [[کفر]] یعنی پرده‌کشی روی [[حقیقت]] از طرف کسانی که عمداً و از روی عناد چنین عملی را انجام می‌‌دهند<ref>ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.   </ref>. بزرگترین [[کفر]]، [[انکار]] [[خداوند]] یکتا یا [[انکار]] [[دین]] و [[شریعت]] او و [[نبوت]] انبیاست<ref>ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۹۰.</ref>.
-*[[قرآن کریم]] کفر را به معنایی غیر از آنچه گذشت نیز به کار گرفته است. در این معنا، کفر نه تنها مذموم نیست که از [[واجبات]] بس سترگ است: {{متن قرآن|فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى}}<ref>«پس، آنکه به طاغوت کفر ورزد و به خداوند ایمان آورد، بی‌گمان به دستاویز استوارتر چنگ زده است» سوره بقره، آیه ۲۵۶.</ref>. در اینجا کفر به معنای رد [[طاغوت]] و [[ایمان به خدا]] است. از این آیه‌ بر می‌آید که [[مؤمن]] باید به [[باطل]] کفر بورزد و به [[حق]] [[ایمان]] آوَرَد<ref>آشنایی با قرآن‌، ۲/ ۷۸.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۳۸۵.</ref>.
+*البته باید توجه داشت همچنان که [[کفر به خدا]]، انحرافِ [[اعتقادی]] است، به تعبیر [[قرآن]] "[[کفر به طاغوت]]"<ref>{{متن قرآن|فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى}}<ref>«پس، آنکه به طاغوت کفر ورزد و به خداوند ایمان آورد، بی‌گمان به دستاویز استوارتر چنگ زده است که هرگز گسستن  ندارد» سوره بقره، آیه ۲۵۶.</ref> و [[بیزاری]] و عدم [[تبعیت]] از قدرت‌های خودکامه و [[بت]] و خداهای ساختگی، [[شرط ایمان]] است<ref>ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۹۰.</ref>.
+===انواع [[کفر]]===
-==[[کافر]]==
+*[[کفر]]، بر دو نوع است:
+#کفری که از روی لجبازی و عناد باشد که به آن "[[کفر]] جحود" گفته می‌‌شود؛
+#کفری که از روی [[جهالت]] و [[نادانی]] و آشنا نبودن به [[حقیقت]] حاصل شود<ref>.ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹. </ref>.
+*در مورد اول یعنی "کفرجحود" [[دلایل عقلی]] و [[نقلی]] وجود دارد که چنین شخصی [[مستحق]] [[عذاب]] است<ref>ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.  </ref>، اما در مورد [[کفر]] به معنی دوم باید گفت، اگر شخص [[کافر]] [[جاهل]]، نسبت به جهلش مقصر نباشد مورد [[عفو]] و [[بخشش]] [[خداوند]] قرار می‌‌گیرد<ref>ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.  </ref>.
+===[[کافر]] [[حقیقی]]===
+*نمی [[توان]] ملتزم شد هرکسی که [[مسلمان]] نیست الزاما [[کافر]] است، بلکه [[کفر]]، یعنی [[انکار]] و پوشانیدن و [[کافر]] بر کسانی اطلاق می‌‌شود که در مقابل فرستادگان [[حق]] و آورندگان [[دین خدا]]، [[جبهه]] گرفته‌ و از روی عناد [[حق]] را بپوشانند، چنانکه آیۀ {{متن قرآن|وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنْفُسُهُمْ}}<ref>«و از سر ستم و گردنکشی، با آنکه در دل باور داشتند آن را انکار کردند پس بنگر که سرانجام (کار) تبهکاران چگونه بود» سوره نمل، آیه ۱۴.</ref> صراحت در همین معنی دارد. همچنین در روایتی، [[امام باقر]]{{ع}} در [[تأیید]] همین مطلب فرمودند: «وقتی [[انسان]] در مقابل حقیقتی قرار می‌‌گیرد و تشخیص می‌‌دهد [[حقیقت]] است و [[تسلیم]] می‌‌گردد، این علامت [[ایمان]] است؛ اما وقتی [[انسان]] در مقابل حقیقتی قرار می‌‌گیرد و با وجود اینکه [[حقیقت]] بودن آن را تشخیص می‌‌دهد عناد می‌‌ورزد،  این حالت یعنی [[روح]] [[کفر]] در آن متجلی شده است»<ref>کافی؟؟</ref>
+*با این شرایط می‌‌توان نتیجه گرفت هر غیر مسلمانی نمی‌تواند [[کافر]] باشد بلکه باید شرایط [[کافر]] بودن که همان تشخیص [[حق]] و [[ایستادگی]] با عناد در مقابل آن است در او دیده شود<ref>ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.   </ref>.
+*نکته ای که در [[روایت]] [[امام باقر]]{{ع}} باید به آن توجه کرد این است که نقطۀ مقابل [[کفر]] در این [[بیان]] [[مبارک]] مشخص شده است و آن همان [[تسلیم محض]] بودن در برابر [[پروردگار]] عالم و [[ایمان آوردن]] به [[حق]] و [[حقیقت]] است که برای حاصل شدنش باید قلباً [[تسلیم]] چنین حقی شد<ref>ر.ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۹.</ref>.
 ==منابع==