عصمت در کلام اسلامی به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{پرسش غیرنهایی}} {{جعبه اطلاعات پرسش | موضوع اصلی = علمای ابرار (پرسش)|بانک...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{پرسش غیرنهایی}} | {{پرسش غیرنهایی}} | ||
{{جعبه اطلاعات پرسش | {{جعبه اطلاعات پرسش | ||
| موضوع اصلی = [[ | | موضوع اصلی = [[عصمت (پرسش)|بانک جمع پرسش و پاسخ عصمت]] | ||
| موضوع فرعی = عصمت در کلام اسلامی به چه معناست؟ | | موضوع فرعی = عصمت در کلام اسلامی به چه معناست؟ | ||
| تصویر = 110066.jpg | | تصویر = 110066.jpg | ||
| اندازه تصویر = 200px | | اندازه تصویر = 200px | ||
| نمایه وابسته = [[کلیاتی از | | نمایه وابسته = [[کلیاتی از عصمت (نمایه)|کلیاتی از عصمت]] | ||
| مدخل اصلی = [[عصمت در کلام اسلامی]] | | مدخل اصلی = [[عصمت در کلام اسلامی]] | ||
| موضوعات وابسته = | | موضوعات وابسته = | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
::::::و [[اشاعره]] هم طبق [[اعتقادات]] خود درباره [[جبر و اختیار]]، عصمت را این چنین معنی کرده‌اند: «[[عصمت]] یعنی اینکه [[خداوند]] در [[معصومین]] [[گناه]] را [[خلق]] نمی‌کند»<ref>ر.ک: دلائل الصدق، ج۱، ص۳۷۰.</ref>»<ref>[[مصطفی سلیمانیان|سلیمانیان، مصطفی]]، [[مقامات امامان (کتاب)|مقامات امامان]]، ص ۲۱۱.</ref> | ::::::و [[اشاعره]] هم طبق [[اعتقادات]] خود درباره [[جبر و اختیار]]، عصمت را این چنین معنی کرده‌اند: «[[عصمت]] یعنی اینکه [[خداوند]] در [[معصومین]] [[گناه]] را [[خلق]] نمی‌کند»<ref>ر.ک: دلائل الصدق، ج۱، ص۳۷۰.</ref>»<ref>[[مصطفی سلیمانیان|سلیمانیان، مصطفی]]، [[مقامات امامان (کتاب)|مقامات امامان]]، ص ۲۱۱.</ref> | ||
==پاسخ‌های دیگر== | |||
{{یادآوری پاسخ}} | |||
{{جمع شدن|1.آقای صفرزاده؛}} | |||
[[پرونده:1379670.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[ابراهیم صفرزاده]]]] | |||
::::::آقای '''[[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده]]''' در [[کتاب ]]''«[[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی]]»'' در این‌باره گفته‌‌اند: | |||
:::::*«'''[[بینش]] توأم با [[لطف]]''': این [[تفسیر]] مرکب از دو عنصر است؛ یکی بینش و [[بصیرت]] و دیگری [[لطف الهی]]. البته بینش و بصیرت بر اثر تلاش و [[مجاهدت]] نفس حاصل می‌گردد که اگر تقویت شود و به حد اعلا برسد دیگر وقوع [[معصیت]] عادتاً امکان نخواهد داشت و این بصیرت را لطف الهی [[تأیید]] می‌کند و موجب تقویت آن می‌گردد. | |||
:::::: [[آیت‌الله]] [[معرفت]] در این باره می‌گوید: "[[حقیقت عصمت]]، بینش است که بر اثر مجاهدت نفس به دست می‌آید و توأم با لطف الهی است که از این بینش به [[حکمت]] یاد شده است. کتاب و حکمت، یعنی [[شریعت]] و بینش که اگر به حد کمال (حکمت) برسد وقوع معصیت عادتاً ممکن نیست"<ref>محمدهادی معرفت، تنزیه انبیا از آدم تا خاتم، ص۱۹-۲۰.</ref>. | |||
تفسیر آقای معرفت دارای نکته‌های مثبتی است؛ از جمله می‌توان به اشاره ایشان درباره زمینه اختیاری [[عصمت]] اشاره کرد که با [[اختیار]] و با تلاش و مجاهدت، این حکمت و بصیرت به دست می‌آید. نکته دیگر این است که این بینش، توأم با لطف الهی است و در نتیجه وقوع معصیت را عادتاً ناممکن می‌کند. | |||
::::::'''نقد''': در بیان آیت‌الله معرفت یک اشکال وجود دارد که بیان ایشان پاسخگو نیست و آن اینکه بیان ایشان فقط عصمت از [[گناه]] را در برمی‌گیرد؛ ولی عصمت از [[نسیان]] و [[اشتباه]] را شامل نمی‌شود، مگر اینکه گفته شود در [[مقام]] بیان [[عصمت علمی]] نیست. | |||
:::::*'''[[ملکه]] مستلزم عدم [[مخالفت]] با [[تکالیف]] الزامی''': بیان دوم در [[ماهیت عصمت]]، [[ملکه نفسانی]] است. این ملکه از مخالفت با [[فرمان‌های الهی]] با [[وصف]] اختیار و [[قدرت]] جلوگیری می‌کند. آقای محمدحسن مظفر می‌گوید: "بدان که همانا عصمت، ملکه‌ای است که عدم مخالفت با تکالیف الزامی را عمداً و سهواً با قدرت بر خلاف و معصیت اقتضا دارد"<ref>محمدحسن مظفر، دلائل الصدق، ج۲، ص۱۴.</ref>. | |||
::::::این بیان در باب حقیقت عصمت، ابهام‌ها و اشکال‌های مختلفی دارد. ایشان عصمت را ملکه‌ای [[نفسانی]] دانسته‌اند و این از دو حال خارج نیست. اگر این [[ملکه نفسانی]] [[موهبت الهی]] است و [[انسان]] [[معصوم]] در کسب این [[عصمت]] بی‌اختیار است، مسلماً این [[عصمت جبری]]، نه برای معصوم مزیت است و نه پاداشی در قبال آن دارد و نه حتی با سایر [[مردم]] فرق دارد؛ حال اینکه ما عصمت را نوعی امتیاز و [[فضیلت]] برای معصوم می‌دانیم. ولی اگر این عصمت با [[اختیار]] و تلاش کسب شده باشد باز هم [[کلام]] ایشان ابهام و اشکال دارد، زیرا: | |||
::::::'''اولاً''': این عصمت، نسبی است و فقط در دایره [[تکالیف]] الزامی کاربرد دارد، ولی عصمت مورد بحث ما مطلق است و شامل [[عصمت علمی]] [[امام]] است. | |||
::::::'''ثانیاً''': این نوع از عصمت را که ایشان [[تبیین]] کرده‌اند بسیاری از غیر [[انبیا]] و [[امامان]] هم می‌توانند کسب کنند، لذا این نوع از عصمت برای امامان امتیازی در پی نخواهد داشت. | |||
::::::'''ثالثاً''': این بیان، عصمت را در دایره خاص یک [[زمان]] محدود می‌کند، زیرا عدم [[مخالفت]] با تکالیف الزامی، زمانی معنا دارد که [[تکلیف]] بر معصوم باشد و حال اینکه عصمت، مطلق است و تمام [[عمر]] را شامل است ولو اینکه تکلیف نداشته باشد»<ref>[[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی]] ص ۴۸.</ref>. | |||
{{پایان جمع شدن}} | |||
==پرسش‌های وابسته== | ==پرسش‌های وابسته== | ||
==[[:رده:آثار | ==[[:رده:آثار عصمت|منبع‌شناسی جامع عصمت]]== | ||
{{پرسش‌های وابسته}} | {{پرسش‌های وابسته}} | ||
{{ستون-شروع|3}} | {{ستون-شروع|3}} | ||
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های | * [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های عصمت|کتاب‌شناسی عصمت]]؛ | ||
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های | * [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های عصمت|مقاله‌شناسی عصمت]]؛ | ||
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های | * [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های عصمت|پایان‌نامه‌شناسی عصمت]]. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۴۲: | خط ۵۸: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:پرسش]] | [[رده:پرسش]] | ||
[[رده:پرسمان | [[رده:پرسمان عصمت]] | ||
[[رده:( | [[رده:(اب): پرسش‌هایی با 2 پاسخ]] | ||
[[رده:( | [[رده:(اب): پرسش‌های عصمت با 2 پاسخ]] | ||
نسخهٔ ۲۲ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۰۲
| عصمت در کلام اسلامی به چه معناست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جمع پرسش و پاسخ عصمت |
| مدخل اصلی | عصمت در کلام اسلامی |
عصمت در کلام اسلامی به چه معناست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علمای ابرار است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علمای ابرار مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- حجت الاسلام و المسلمین دکتر مصطفی سلیمانیان در کتاب «مقامات امامان» در این‌باره گفته است:
- «در این قسمت به برخی از تعریف‌های اندیشمندان متکلم درباره عصمت اشاره می‌شود:
- شیخ مفید (م۴۱۳): «عصمت لطفی است که خداوند بر مکلّف می‌کند به نحوی که وقوع گناه و ترک بندگی از او ممتنع می‌شود، در حالی‌که قادر بر آن است»[۱]. و «عصمت همان توفیق و لطف و محافظت خداوند نسبت به حجج است که آنان را از گناه و اشتباه در دین خدا باز می‌دارد»[۲].
- سید مرتضی (م ۴۳۶): «عصمت لطفی الهی است که به واسطه آن انسان از انجام کار قبیح امتناع می‌ورزد»[۳].
- علامه حلی (م ۷۲۶): «عصمت لطفی خفی از جانب خداوند است که باعث می‌شود عبد انگیزه‌ای بر ترک طاعت و انجام معصیت نداشته باشد، با اینکه قدرت بر انجام آن دارد»[۴].
- خواجه طوسی (م۶۷۲)؛ «عصمت ملکه‌ای است که با وجود آن، گناه از صاحب عصمت سر نمی‌زند»[۵].
- محقق بحرانی (م ۶۹۹): «عصمت ملکه‌ای نفسانی است که مکلف را از انجام معصیت باز می‌دارد»[۶].
- فیاض لاهیجی (م ۱۰۷۲): «مراد از عصمت غریزه‌ای است که با وجود آن داعی بر معصیت صادر نتواند شد، با قدرت بر آن و این غریزه عبارت از قوت عقل است به حیثیتی که موجب قهر قوای نفسانی شود»[۷].
- علامه طباطبایی: «عصمت قوه‌ای است که انسان را از ارتکاب گناه و افتادن در خطا منع می‌کند»[۸].
- استاد سبحانی در تفسیر و توضیح عصمت آن را نتیجه علم قطعی به عواقب گناه و شاخه‌ای از تقوا دانسته و می‌فرمایند: «عصمت ملکه‌ای نفسانی و راسخ در نفس است، انسان معصوم وقتی به درجه نهایی تقوا می‌رسد طهارتی را پیدا می‌کند که دیگر اثری از معصیت و تمرد اوامر الهی در او باقی نمی‌ماند»[۹].
- و اشاعره هم طبق اعتقادات خود درباره جبر و اختیار، عصمت را این چنین معنی کرده‌اند: «عصمت یعنی اینکه خداوند در معصومین گناه را خلق نمی‌کند»[۱۰]»[۱۱]
پاسخ‌های دیگر
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:
| 1.آقای صفرزاده؛ |
|---|
تفسیر آقای معرفت دارای نکته‌های مثبتی است؛ از جمله می‌توان به اشاره ایشان درباره زمینه اختیاری عصمت اشاره کرد که با اختیار و با تلاش و مجاهدت، این حکمت و بصیرت به دست می‌آید. نکته دیگر این است که این بینش، توأم با لطف الهی است و در نتیجه وقوع معصیت را عادتاً ناممکن می‌کند.
|
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع عصمت
پانویس
- ↑ النکت الاعتقادیة، ص۳۷.
- ↑ تصحیح الاعتقاد، ص۱۲۸.
- ↑ رسائل الشریف، ج۳، ص۳۲۵.
- ↑ باب حادی عشر، ص۶۲؛ ر.ک: ارشاد الطالبین إلی نهج المسترشدین، ص۳۱۰.
- ↑ تلخیص المحصل، ص۳۶۹.
- ↑ النجاة فی القیامة فی تحقیق أمر الامامه، ج۱، ص۵۵.
- ↑ گوهر مراد، ص۳۷۹.
- ↑ المیزان، ج۸، ص۱۴۲.
- ↑ الالهیات، ج۳، ص۱۵۹ و ر.ک: اللوامع الالهیه، ص۱۷۰.
- ↑ ر.ک: دلائل الصدق، ج۱، ص۳۷۰.
- ↑ سلیمانیان، مصطفی، مقامات امامان، ص ۲۱۱.
- ↑ محمدهادی معرفت، تنزیه انبیا از آدم تا خاتم، ص۱۹-۲۰.
- ↑ محمدحسن مظفر، دلائل الصدق، ج۲، ص۱۴.
- ↑ صفرزاده، ابراهیم، عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی ص ۴۸.