عصمت در کلام اسلامی به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
:::::*«'''[[بینش]] توأم با [[لطف]]''': این [[تفسیر]] مرکب از دو عنصر است؛ یکی بینش و [[بصیرت]] و دیگری [[لطف الهی]]. البته بینش و بصیرت بر اثر تلاش و [[مجاهدت]] نفس حاصل می‌گردد که اگر تقویت شود و به حد اعلا برسد دیگر وقوع [[معصیت]] عادتاً امکان نخواهد داشت و این بصیرت را لطف الهی [[تأیید]] می‌کند و موجب تقویت آن می‌گردد. | :::::*«'''[[بینش]] توأم با [[لطف]]''': این [[تفسیر]] مرکب از دو عنصر است؛ یکی بینش و [[بصیرت]] و دیگری [[لطف الهی]]. البته بینش و بصیرت بر اثر تلاش و [[مجاهدت]] نفس حاصل می‌گردد که اگر تقویت شود و به حد اعلا برسد دیگر وقوع [[معصیت]] عادتاً امکان نخواهد داشت و این بصیرت را لطف الهی [[تأیید]] می‌کند و موجب تقویت آن می‌گردد. | ||
:::::: [[آیت‌الله]] [[معرفت]] در این باره می‌گوید: "[[حقیقت عصمت]]، بینش است که بر اثر مجاهدت نفس به دست می‌آید و توأم با لطف الهی است که از این بینش به [[حکمت]] یاد شده است. کتاب و حکمت، یعنی [[شریعت]] و بینش که اگر به حد کمال (حکمت) برسد وقوع معصیت عادتاً ممکن نیست"<ref>محمدهادی معرفت، تنزیه انبیا از آدم تا خاتم، ص۱۹-۲۰.</ref>. | :::::: [[آیت‌الله]] [[معرفت]] در این باره می‌گوید: "[[حقیقت عصمت]]، بینش است که بر اثر مجاهدت نفس به دست می‌آید و توأم با لطف الهی است که از این بینش به [[حکمت]] یاد شده است. کتاب و حکمت، یعنی [[شریعت]] و بینش که اگر به حد کمال (حکمت) برسد وقوع معصیت عادتاً ممکن نیست"<ref>محمدهادی معرفت، تنزیه انبیا از آدم تا خاتم، ص۱۹-۲۰.</ref>. | ||
تفسیر آقای معرفت دارای نکته‌های مثبتی است؛ از جمله می‌توان به اشاره ایشان درباره زمینه اختیاری [[عصمت]] اشاره کرد که با [[اختیار]] و با تلاش و مجاهدت، این حکمت و بصیرت به دست می‌آید. نکته دیگر این است که این بینش، توأم با لطف الهی است و در نتیجه وقوع معصیت را عادتاً ناممکن می‌کند. | ::::::تفسیر آقای معرفت دارای نکته‌های مثبتی است؛ از جمله می‌توان به اشاره ایشان درباره زمینه اختیاری [[عصمت]] اشاره کرد که با [[اختیار]] و با تلاش و مجاهدت، این حکمت و بصیرت به دست می‌آید. نکته دیگر این است که این بینش، توأم با لطف الهی است و در نتیجه وقوع معصیت را عادتاً ناممکن می‌کند. | ||
::::::'''نقد''': در بیان آیت‌الله معرفت یک اشکال وجود دارد که بیان ایشان پاسخگو نیست و آن اینکه بیان ایشان فقط عصمت از [[گناه]] را در برمی‌گیرد؛ ولی عصمت از [[نسیان]] و [[اشتباه]] را شامل نمی‌شود، مگر اینکه گفته شود در [[مقام]] بیان [[عصمت علمی]] نیست. | ::::::'''نقد''': در بیان آیت‌الله معرفت یک اشکال وجود دارد که بیان ایشان پاسخگو نیست و آن اینکه بیان ایشان فقط عصمت از [[گناه]] را در برمی‌گیرد؛ ولی عصمت از [[نسیان]] و [[اشتباه]] را شامل نمی‌شود، مگر اینکه گفته شود در [[مقام]] بیان [[عصمت علمی]] نیست. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
::::::'''ثالثاً''': این بیان، عصمت را در دایره خاص یک [[زمان]] محدود می‌کند، زیرا عدم [[مخالفت]] با تکالیف الزامی، زمانی معنا دارد که [[تکلیف]] بر معصوم باشد و حال اینکه عصمت، مطلق است و تمام [[عمر]] را شامل است ولو اینکه تکلیف نداشته باشد»<ref>[[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی]] ص ۴۸.</ref>. | ::::::'''ثالثاً''': این بیان، عصمت را در دایره خاص یک [[زمان]] محدود می‌کند، زیرا عدم [[مخالفت]] با تکالیف الزامی، زمانی معنا دارد که [[تکلیف]] بر معصوم باشد و حال اینکه عصمت، مطلق است و تمام [[عمر]] را شامل است ولو اینکه تکلیف نداشته باشد»<ref>[[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی]] ص ۴۸.</ref>. | ||
{{پایان جمع شدن}} | {{پایان جمع شدن}} | ||
==پرسش‌های وابسته== | ==پرسش‌های وابسته== | ||
نسخهٔ ۲۴ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۱۸
| عصمت در کلام اسلامی به چه معناست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ عصمت |
| مدخل اصلی | عصمت در کلام اسلامی |
عصمت در کلام اسلامی به چه معناست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علمای ابرار است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علمای ابرار مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- حجت الاسلام و المسلمین دکتر مصطفی سلیمانیان در کتاب «مقامات امامان» در این‌باره گفته است:
- «در این قسمت به برخی از تعریف‌های اندیشمندان متکلم درباره عصمت اشاره می‌شود:
- شیخ مفید (م۴۱۳): «عصمت لطفی است که خداوند بر مکلّف می‌کند به نحوی که وقوع گناه و ترک بندگی از او ممتنع می‌شود، در حالی‌که قادر بر آن است»[۱]. و «عصمت همان توفیق و لطف و محافظت خداوند نسبت به حجج است که آنان را از گناه و اشتباه در دین خدا باز می‌دارد»[۲].
- سید مرتضی (م ۴۳۶): «عصمت لطفی الهی است که به واسطه آن انسان از انجام کار قبیح امتناع می‌ورزد»[۳].
- علامه حلی (م ۷۲۶): «عصمت لطفی خفی از جانب خداوند است که باعث می‌شود عبد انگیزه‌ای بر ترک طاعت و انجام معصیت نداشته باشد، با اینکه قدرت بر انجام آن دارد»[۴].
- خواجه طوسی (م۶۷۲)؛ «عصمت ملکه‌ای است که با وجود آن، گناه از صاحب عصمت سر نمی‌زند»[۵].
- محقق بحرانی (م ۶۹۹): «عصمت ملکه‌ای نفسانی است که مکلف را از انجام معصیت باز می‌دارد»[۶].
- فیاض لاهیجی (م ۱۰۷۲): «مراد از عصمت غریزه‌ای است که با وجود آن داعی بر معصیت صادر نتواند شد، با قدرت بر آن و این غریزه عبارت از قوت عقل است به حیثیتی که موجب قهر قوای نفسانی شود»[۷].
- علامه طباطبایی: «عصمت قوه‌ای است که انسان را از ارتکاب گناه و افتادن در خطا منع می‌کند»[۸].
- استاد سبحانی در تفسیر و توضیح عصمت آن را نتیجه علم قطعی به عواقب گناه و شاخه‌ای از تقوا دانسته و می‌فرمایند: «عصمت ملکه‌ای نفسانی و راسخ در نفس است، انسان معصوم وقتی به درجه نهایی تقوا می‌رسد طهارتی را پیدا می‌کند که دیگر اثری از معصیت و تمرد اوامر الهی در او باقی نمی‌ماند»[۹].
- و اشاعره هم طبق اعتقادات خود درباره جبر و اختیار، عصمت را این چنین معنی کرده‌اند: «عصمت یعنی اینکه خداوند در معصومین گناه را خلق نمی‌کند»[۱۰]»[۱۱]
پاسخ‌های دیگر
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:
| 1.آقای صفرزاده؛ |
|---|
|
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع عصمت
پانویس
- ↑ النکت الاعتقادیة، ص۳۷.
- ↑ تصحیح الاعتقاد، ص۱۲۸.
- ↑ رسائل الشریف، ج۳، ص۳۲۵.
- ↑ باب حادی عشر، ص۶۲؛ ر.ک: ارشاد الطالبین إلی نهج المسترشدین، ص۳۱۰.
- ↑ تلخیص المحصل، ص۳۶۹.
- ↑ النجاة فی القیامة فی تحقیق أمر الامامه، ج۱، ص۵۵.
- ↑ گوهر مراد، ص۳۷۹.
- ↑ المیزان، ج۸، ص۱۴۲.
- ↑ الالهیات، ج۳، ص۱۵۹ و ر.ک: اللوامع الالهیه، ص۱۷۰.
- ↑ ر.ک: دلائل الصدق، ج۱، ص۳۷۰.
- ↑ سلیمانیان، مصطفی، مقامات امامان، ص ۲۱۱.
- ↑ محمدهادی معرفت، تنزیه انبیا از آدم تا خاتم، ص۱۹-۲۰.
- ↑ محمدحسن مظفر، دلائل الصدق، ج۲، ص۱۴.
- ↑ صفرزاده، ابراهیم، عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی ص ۴۸.