مودت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۵۸

مودت، محبّت شدیدی است که ابراز شده و به اطاعت و الگوبرداری از محبوب منجر می‌شود و نقطه مقابل آن، عداوت است.

معناشناسی

"مودت" به معنای دوست داشتن چیزی، همراه با تمنّی (آرزوی) تحقّق آن است^[۱]. مودت به معنای محبّت شدیدی است که آثار آن در احساسات، گفتار و رفتار انسان آشکار و نمایان شود؛ به عبارت دیگر، مودت، محبتی است که ابراز می‌شود و به اطاعت و الگوبرداری از محبوب منجر می‌شود و نقطه مقابل آن، عداوت است^[۲].^[۳]

ارتباط مودت با برخی از مفاهیم

واژۀ مودت با مفاهیمی همچون محبت، معرفت، اطاعت، و موالات ارتباط دارد؛ مفهوم مودت هر چند با محبت اشتراکاتی دارد اما از چند جهت با آن متفاوت است؛ چراکه:

محبت غریزی است، ولی مودّت فطری یا عقلانی است.
محبت، فردی و مودّت، اجتماعی است.
محبت تشکیلاتی نیست، ولی مودّت تشکیلاتی است.
محبت ناپایدار است و مودّت پایدار.
محبت عامل وحدت نیست، ولی مودّت عامل وحدت است.
محبت بدون عمل هم می‌شود، ولی مودّت همراه با عمل و تبعیت است.
محبت، گاهی صادق و گاهی کاذب است، ولی مودّت همیشه صادق است.

دربارۀ نسبت بین مودت و معرفت و اطاعت باید گفت، مودت، واسطه‌ای میان معرفت و اطاعت است؛ چراکه مودت از سویی معلول معرفت و از سوی دیگر، علّت اطاعت است. بنابراین، مودت، بی‌معرفت به دست نمی‌آید، همانطور که اطاعت نیز بی‌مودت، محقق نمی‌شود^[۴].

واژۀ دیگری که بیشترین نزدیکی را با مفهوم مودت دارد، "موالات" است که دو مفهوم "دوستی" و "پیروی"، رکن اساسی این ماده را تشکیل می‌‌دهند. از همین رو، می‌‌توان گفت موالات و مودت از معنای یکسانی برخوردارند. نکتۀ قابل توجه اینکه، "موالات" امری دو طرفه و متقابل است، به طور مثال ما شیعیان، خاندان اهل بیت را دوست می‌داریم و از آنان اطاعت می‌کنیم، آنان نیز ما را دوست داشته و توسلات و تقاضاهای ما را اجابت کرده و ما را شفاعت می‌کنند^[۵].

آیه مودت

یکی از آیات قرآنی که به آن بر امامت اهل بیت پیامبر (ص) استدلال شده، آیه ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾^[۶] است که به اختصار آیه «مودت» نامیده می‌شود.

درباره اینکه مقصود از ﴿إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾ در آیه شریفه چیست، آراء و اقوال مختلفی مطرح شده است مانند: درخواست یاری و ترک دشمنی از قریش؛ درخواست یاری از انصار؛ تبلیغ و هدایت به مقتضای رابطه خویشاوندی؛ حسن معاشرت با خویشاوندان (صله ارحام) و مودت طاعات و تقرب به خداوند. اما معنای مورد تایید شیعه مودت خاندان پیامبر (ص) است^[۷].

دلالت‌های مختلفی از این آیه برداشت می‌شود مانند دلالت بر وجوب مودت اهل بیت (ع)؛ دلالت بر وجوب اطاعت اهل بیت (ع)؛ دلالت بر افضلیت اهل بیت (ع) و دلالت بر عصمت اهل بیت (ع)^[۸].

مودت اهل بیت

یکی از وظایف مهم مسلمانان در هر زمانی، مودت اهل بیت پیامبر (ص) است. منظور از مودت اهل بیت (ع) پذیرش ولایت آن بزرگواران است. مودت اهل بیت (ع) با مودت خداوند و بالعکس رابطۀ یکسانی دارند: «مَنْ أَحَبَّکُمْ فَقَدْ أَحَبَّ اللَّهَ» لذا در روایات، اطاعت از پیامبر و اهل بیت، اطاعت خدا و نافرمانی از آنان، عصیان خداوند شمرده شده است. مودت نسبت به خاندان پیامبر (ص) دارای ثمرات مختلفی است که مهمترین آنها سعادت دنیا و آخرت است^[۹].

مودت به اهل بیت (ع) از جلوه‌های عملی متعددی برخوردار است، مانند: ترویج فضایل اهل بیت (ع)؛ احساس تألم و اندوه در مصایب اهل بیت (ع)؛ تبعیت و اطاعت از اهل بیت (ع) و ...^[۱۰].

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

↑ ر.ک: مفردات راغب، ص۸۶۰. ودد: محبة الشئ و تمنی کونه و یستعمل فی کل واحد من المعنیین علی ان المتمنی یتضمن معنی الودة، لأن المتمنی هو تشهی حصول ما توده؛ تفسیر أبوالسعود، ج۱، ص۱۶۹.
↑ «وَ الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ»؛ کافی، ج۱، ص۲۲.
↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص۸۱ و ۱۰۲.
↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص۸۱ و ۹۵.
↑ سهرابی، صادق، با انتظار در خیمه‌اش درآییم.
↑ «بگو: من هیچ پاداشى از شما برای رسالتم درخواست نمى‌‌کنم جز دوست داشتن نزدیکانم اهل بیتم‌» سوره شوری، آیه ۲۳.
↑ ربانی گلپایگانی، علی، امامت اهل بیت، ص ۹۹-۱۱۳.
↑ رضوانی، علی اصغر، دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱، ص ۲۶۲ ـ ۲۶۴؛ مقامی، مهدی، ولایت و امامت در قرآن، ص۱۰۳-۱۰۴.
↑ میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران، ص ۷۹-۹۱.
↑ مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۴.

[1] ر.ک: مفردات راغب، ص۸۶۰. ودد: محبة الشئ و تمنی کونه و یستعمل فی کل واحد من المعنیین علی ان المتمنی یتضمن معنی الودة، لأن المتمنی هو تشهی حصول ما توده؛ تفسیر أبوالسعود، ج۱، ص۱۶۹.

[2] «وَ الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ»؛ کافی، ج۱، ص۲۲.

[3] مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص۸۱ و ۱۰۲.

[4] مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص۸۱ و ۹۵.

[5] سهرابی، صادق، با انتظار در خیمه‌اش درآییم.

[6] «بگو: من هیچ پاداشى از شما برای رسالتم درخواست نمى‌‌کنم جز دوست داشتن نزدیکانم اهل بیتم‌» سوره شوری، آیه ۲۳.

[7] ربانی گلپایگانی، علی، امامت اهل بیت، ص ۹۹-۱۱۳.

[8] رضوانی، علی اصغر، دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱، ص ۲۶۲ ـ ۲۶۴؛ مقامی، مهدی، ولایت و امامت در قرآن، ص۱۰۳-۱۰۴.

[9] میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران، ص ۷۹-۹۱.

[10] مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۸۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱۷: / خط ۱۷: @@
 # محبت تشکیلاتی نیست، ولی مودّت تشکیلاتی است.
 # محبت ناپایدار است و مودّت [[پایدار]].
-# محبت [[عامل وحدت]] نیست، ولی مودّت عامل وحدت است.
+# محبت عامل وحدت نیست، ولی مودّت عامل وحدت است.
 # محبت بدون عمل هم می‌شود، ولی مودّت همراه با عمل و [[تبعیت]] است.
 # محبت، گاهی صادق و گاهی کاذب است، ولی مودّت همیشه صادق است.
-دربارۀ نسبت بین مودت و معرفت و اطاعت باید گفت، مودت، واسطه‌ای میان معرفت و اطاعت است؛ چراکه مودت از سویی معلول معرفت و از سوی دیگر، علّت اطاعت است. بنابراین، مودت، بی‌معرفت به دست نمی‌آید، همانطور که اطاعت نیز بی‌مودت، محقق نمی‌شود<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص۸۱ و ۹۵.</ref>.
+دربارۀ نسبت بین مودت و معرفت و اطاعت باید گفت، مودت، واسطه‌ای میان معرفت و اطاعت است؛ چراکه مودت از سویی معلول معرفت و از سوی دیگر، علّت اطاعت است. بنابراین، مودت، بی‌معرفت به دست نمی‌آید، همانطور که اطاعت نیز بی‌مودت، محقق نمی‌شود<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص۸۱ و ۹۵.</ref>.
-واژۀ دیگری که بیشترین نزدیکی را با مفهوم [[مودت]] دارد، "[[موالات]]" است که دو مفهوم "[[دوستی]]" و "[[پیروی]]"، رکن اساسی این ماده را تشکیل می‌‌دهند. از همین رو، می‌‌توان گفت موالات و مودت از معنای یکسانی برخوردارند. نکتۀ قابل توجه اینکه، "موالات" امری دو [[طرفه]] و متقابل است، به طور مثال ما [[شیعیان]]، [[خاندان]] [[اهل بیت]] را [[دوست]] می‌داریم و از آنان [[اطاعت]] می‌کنیم، آنان نیز ما را دوست داشته و [[توسلات]] و تقاضاهای ما را [[اجابت]] کرده و ما را [[شفاعت]] می‌کنند<ref>ر.ک: [[صادق سهرابی|سهرابی، صادق]]، [[با انتظار در خیمه‌اش درآییم (کتاب)|با انتظار در خیمه‌اش درآییم]].</ref>.
+واژۀ دیگری که بیشترین نزدیکی را با مفهوم مودت دارد، "[[موالات]]" است که دو مفهوم "[[دوستی]]" و "[[پیروی]]"، رکن اساسی این ماده را تشکیل می‌‌دهند. از همین رو، می‌‌توان گفت موالات و مودت از معنای یکسانی برخوردارند. نکتۀ قابل توجه اینکه، "موالات" امری دو طرفه و متقابل است، به طور مثال ما [[شیعیان]]، [[خاندان]] [[اهل بیت]] را [[دوست]] می‌داریم و از آنان [[اطاعت]] می‌کنیم، آنان نیز ما را دوست داشته و [[توسلات]] و تقاضاهای ما را [[اجابت]] کرده و ما را [[شفاعت]] می‌کنند<ref>[[صادق سهرابی|سهرابی، صادق]]، [[با انتظار در خیمه‌اش درآییم (کتاب)|با انتظار در خیمه‌اش درآییم]].</ref>.
-== [[آیه مودت]] ==
+== آیه مودت ==
+{{اصلی|آیه مودت}}
+یکی از [[آیات قرآنی]] که به آن بر [[امامت اهل بیت پیامبر]] {{صل}} استدلال شده، [[آیه]] {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref> «بگو: من هیچ پاداشى از شما برای رسالتم درخواست نمى‌‌کنم جز دوست داشتن نزدیکانم اهل بیتم‌» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref> است که به اختصار آیه «مودت» نامیده می‌شود.
-== [[مودت اهل بیت]] ==
+درباره اینکه مقصود از {{متن قرآن|إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}} در [[آیه شریفه]] چیست، آراء و اقوال مختلفی مطرح شده است مانند: درخواست یاری و ترک [[دشمنی]] از [[قریش]]؛ درخواست یاری از [[انصار]]؛ [[تبلیغ]] و [[هدایت]] به مقتضای رابطه [[خویشاوندی]]؛ [[حسن معاشرت]] با [[خویشاوندان]] ([[صله ارحام]]) و مودت [[طاعات]] و [[تقرب به خداوند]]. اما معنای مورد تایید [[شیعه]] مودت [[خاندان پیامبر]] {{صل}} است<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت اهل بیت (کتاب)|امامت اهل بیت]]، ص ۹۹-۱۱۳.</ref>.
+دلالت‌های مختلفی از این آیه برداشت می‌شود مانند دلالت بر [[وجوب]] [[مودت اهل بیت]] {{عم}}؛ دلالت بر [[وجوب اطاعت اهل بیت]] {{عم}}؛ دلالت بر [[افضلیت اهل بیت]] {{عم}} و دلالت بر [[عصمت اهل بیت]] {{عم}}<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱]]، ص ۲۶۲ ـ ۲۶۴؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ولایت و امامت در قرآن (کتاب)|ولایت و امامت در قرآن]]، ص۱۰۳-۱۰۴.</ref>.
+== مودت اهل بیت ==
+{{اصلی|مودت اهل بیت}}
+یکی از [[وظایف]] مهم [[مسلمانان]] در هر زمانی، مودت [[اهل بیت پیامبر]] {{صل}} است. منظور از مودت اهل بیت {{ع}} [[پذیرش ولایت]] آن بزرگواران است. مودت اهل بیت {{ع}} با مودت [[خداوند]] و بالعکس رابطۀ یکسانی دارند: {{متن حدیث|مَنْ أَحَبَّکُمْ فَقَدْ أَحَبَّ اللَّهَ}} لذا در [[روایات]]، [[اطاعت از پیامبر]] و [[اهل بیت]]، [[اطاعت خدا]] و [[نافرمانی]] از آنان، [[عصیان]] [[خداوند]] شمرده شده است. مودت نسبت به [[خاندان پیامبر]] {{صل}} دارای ثمرات مختلفی است که مهمترین آنها سعادت دنیا و [[آخرت]] است<ref>[[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|وظایف منتظران]]، ص ۷۹-۹۱.</ref>.
+مودت به [[اهل بیت]] {{ع}} از جلوه‌های عملی متعددی برخوردار است، مانند: ترویج [[فضایل اهل بیت]] {{ع}}؛ [[احساس]] تألم و [[اندوه]] در [[مصایب]] [[اهل بیت]] {{ع}}؛ [[تبعیت]] و [[اطاعت از اهل بیت]] {{ع}} و ...<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۸۴.</ref>.
 == جستارهای وابسته ==
@@ خط ۴۱: / خط ۵۱: @@
 {{منابع}}
 # [[پرونده:IM010259.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|'''وظایف امت نسبت به قرآن و عترت''']]
+# [[پرونده:136871.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ولایت و امامت در قرآن (کتاب)|'''ولایت و امامت در قرآن''']]
 # [[پرونده:10069689.jpg|22px]] [[صادق سهرابی|سهرابی، صادق]]، [[با انتظار در خیمه‌اش درآییم (کتاب)|'''با انتظار در خیمه‌اش درآییم''']]
+# [[پرونده:13681032.jpg|22px]] [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت اهل بیت (کتاب)|'''امامت اهل بیت''']]
+# [[پرونده:IM010404.jpg|22px]] [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱''']]
+# [[پرونده:77799.jpg|22px]] [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[وظایف منتظران (کتاب)|'''وظایف منتظران''']]
 {{پایان منابع}}