امامت‌پدیا

وظایف نواب خاص امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - 'شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ' به 'شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{پرسش غیرنهایی}}
{{جعبه اطلاعات پرسش
{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی       = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع فرعی        = وظایف نواب خاص [[امام مهدی]] چیست؟
| تصویر = 7626626268.jpg
| تصویر             = 7626626268.jpg
| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[عصر ظهور امام مهدی]] / [[کلیات عصر ظهور]]  
| اندازه تصویر      = 200px
| مدخل اصلی = [[زمان ظهور امام مهدی]]
| مدخل بالاتر     = [[مهدویت]] / [[عصر ظهور امام مهدی]] / [[کلیات عصر ظهور]]  
| مدخل وابسته = ؟
| مدخل اصلی   = [[زمان ظهور امام مهدی]]
| مدخل وابسته   = ؟


| پاسخ‌دهنده        =  
| تعداد پاسخ = ۱
| پاسخ‌دهندگان      = [[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]
}}
}}
'''وظایف نواب خاص [[امام مهدی]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
'''وظایف نواب خاص [[امام مهدی]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.


==عبارت‌های دیگری از این پرسش==
== عبارت‌های دیگری از این پرسش ==


== پاسخ نخست==
== پاسخ نخست ==
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«برخی فعالیت‏‌های [[نایبان خاص]] بدین قرار بود:
:::::#'''برطرف کردن [[تردید]] [[شیعیان]] درباره [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏‏:''' ولادت آخرین [[ذخیره الهی]] به صورت پنهانی صورت گرفت و جز اندکی از [[شیعیان]]، آن حضرت را در دوران پدر بزرگوارش ندیده بودند و تردیدهایی میان [[شیعیان]] پدید آمده بود؛ از این‌‏رو، یکی از مسؤولیت‏‌های‏ مهم و حساس [[نواب خاص]]، از میان بردن تردیدهای موجود درباره [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ بود. این تلاش‏ها، بیشتر در دوران [[نایبان]] اوّل و دوم انجام شد؛ ولی در مواقع مورد نیاز در دوره دیگر [[نواب]] نیز بدان توجه می‌‏شد. از آن‏جا که این مسأله، بسیار مهم و حساس بود، افزون بر ارائه کراماتی از طرف [[نایبان خاص]]، خود حضرت در موارد لازم، با صدور توقیعاتی این امر را بر ایشان آسان می‏کرد. میان توقیعاتی که هم‏‌اکنون از آن حضرت در دست است، تعدادی درباره همین مسأله است.
:::::#'''[[پنهان]] نگه‏داشتن مکان [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏‏:''' از [[احادیث]] [[نقل]] شده توسط نوّاب خاص و [[توقیعات]] صادر شده از طرف [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} به دست آنان<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۲۲</ref>، دانسته می‌‏شود نوّاب وظیفه‏‌ای دو جانبه داشته‏‌اند: از سویی [[محل زندگی]] [[امام]] را نه فقط از [[دشمنان]]، بلکه از [[شیعیان]] [[پنهان]] نگه می‌‏داشتند و از سوی دیگر، به وکلای خود [[آموزش]] می‌‏دادند مبادا اسمی از آن حضرت به میان آورند؛ از این‌‏رو توانستند [[شیعیان]] را از خطر عباسیان مصون دارند.
:::::#'''پاسخگویی به پرسش‏‌های فقهی و مشکلات علمی و عقیدتی‏:''' [[نایبان خاص]]، پرسش‏های فقهی و شرعی [[شیعیان]] را خدمت [[امام]] و پاسخ آن‏ها را به [[مردم]] می‏‌رساندند. به ویژه در دوره [[نیابت]] [[نایب دوم]]، [[محمد بن عثمان]]، پرسش‏‌های فقهی بسیاری مطرح شد و [[امام]]، ضمن [[توقیعات]] پرشماری به آن‏ها پاسخ داد. فعالیت‌‏های [[نایبان خاص]] به مسایل فقهی محدود نمی‌‏شد؛ بلکه [[وظیفه]] دیگر آنان حل مشکلات علمی و شرکت در بحث‌‏ها و مناظرات عقیدتی بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۱۷۶</ref>.
:::::#'''سازماندهی وکیل‏های حضرت‏:''' یکی از تشکل‏‌های مهمی که در دوران [[امامان]] پیش از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ شکل گرفت، [[تشکیلات وکالت]] بود. آن بزرگواران، این سازمان را برای آماده کردن هرچه بیشتر [[مردم]]، برای [[تحمل]] [[دوران غیبت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ به وجود آوردند؛ از این‌‏رو هرچه بیشتر می‌‏کوشیدند از مواجهه مستقیم، کم‏ کرده، امور را بر عهده افراد [[شایسته]] بگذارند. این تشکیلات، به طور رسمی در زمان [[امام کاظم]]{{ع}} پدید آمد؛ امّا در زمان [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ به اوج خود رسید؛ بنابراین، [[سیاست]] تعیین [[وکیل]] برای اداره امور نواحی گوناگون و برقراری ارتباط میان [[شیعیان]] و [[امامان]]، از دوران‏‌های [[امامان]] پیشین وجود داشت. در [[عصر غیبت]]، این تماس با [[امام زمان]]، قطع شد و محور ارتباط [[وکیلان]] با [[امام]]، نایبی بود که [[امام زمان]] تعیین می‏‌کرد. مناطق شیعه‌‏نشین- به طور تقریبی- مشخص بود و بنا به [[ضرورت]] در هر منطقه، وکیلی تعیین می‌‏شد. گاهی چند [[وکیل]] در مناطق کوچک‏تر، تحت [[سرپرستی]] وکیلی بودند که [[امام]] یا [[نایب خاص]] برای آن‏ها تعیین می‌‏کرد. در مواردی ممکن بود برخی از [[وکیلان]] برای یک بار [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} را [[ملاقات]] کنند؛ چنان‏که [[محمد بن احمد قطّان]] "از [[وکیلان]] [[ابو جعفر]]، [[نایب دوم]]" به [[ملاقات]] [[امام]] نایل شد<ref>  [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۴۴۲</ref>؛ اما به طور معمول، آنان زیر نظر [[نایب خاص]] [[امام]]، انجام [[وظیفه]] می‏‌کردند.
:::::#'''آماده کردن [[شیعیان]] برای [[غیبت کبرا]]:''' یکی از مسؤولیت‏‌های [[نایبان]] خاص- به ویژه آخرین نایب- آماده کردن اذهان عمومی برای [[غیبت کبرا]] و عادت دادن تدریجی [[مردم]] به [[پنهان‌‏زیستی]] [[امام]] و جلوگیری از غافلگیر شدن در موضوع [[غیبت]] بود. [[غیبت]] ناگهانی [[امام مهدی]]{{ع}} چه بسا باعث [[انکار]] مطلق وجود آن حضرت و [[انحراف]] افکار عمومی می‏شد. نمایندگان خاص [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} در دوران [[غیبت صغرا]]، به این [[هدف]] و غرض نایل شدند و افکار و اذهان عمومی را برای [[غیبت کبرا]] آماده کردند.
:::::#'''[[رهبری]] دوستداران و طرفداران [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} و حفظ [[مصالح اجتماعی]] [[شیعیان]]؛''' [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} توانست به وسیله [[نایبان خاص]]، [[رهبری]] خویش را در [[جامعه]] اعمال کرده، خسارت‌‏های ناشی از عدم حضور مستقیم خود را جبران نماید. همچنین، کمبودی که به واسطه حاضر نبودن [[امام]]، در اجتماع [[شیعیان]] پیدا شده بود، پر کرده، [[مصالح]] اجتماع آن زمان و دوستداران را- در سخت‏‌ترین و پیچیده‏‌ترین شرایط اجتماعی و سیاسی- حفظ کند و نگذارد [[شیعیان]] [[منحرف]] شده و متلاشی شوند<ref>  ر. ک: صدر، سیّد محمد، تاریخ الغیبة الصغری، ص ۴۲۶</ref>.
:::::#'''جلوگیری از فرقه‏گرایی شیعیان‏:''' از مسؤولیت‏‌های مهم [[نایبان خاص]]، این بود که [[شیعیان]] را از پراکندگی بیشتر مصون دارند. ایشان همواره آن دسته از گفتارهای [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان]]{{عم}} را بیان می‌‏کردند که دلالت داشت مجموع [[پیشوایان]] [[معصوم]]{{عم}} به [[دوازده]] ختم می‏شود و واپسین آنان [[غیبت]] خواهد کرد. نوّاب خاص، در این مرحله، به [[پیروزی]] چشمگیری دست یافتند و توانستند انشعابات پدید آمده در [[مکتب]] [[تشیع]] را کمتر کرده در نهایت، به حداقل برسانند.
:::::#'''[[مبارزه]] با [[مدعیان دروغین]] نیابت‏:''' یکی از مسؤولیت‏‌های مهم [[نایبان خاص]]، [[مبارزه]] با [[مدعیان دروغین نیابت]] بود. این [[مبارزه]] به طور عمده، با هدایت‏های [[امام]]- با صدور [[توقیعات]] از طرف آن حضرت- صورت می‏‌گرفت<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۲۴۴</ref>.
:::::#'''گرفتن [[اموال]] متعلق به [[امام]] و [[مصرف]] آن در موارد لازم‏:''' هرکدام از نوّاب خاص [[امام]]، در دوران [[سفارت]] خود، وجوه و [[اموال]] متعلق به حضرت را تحویل می‌‏گرفت و در مواردی که [[امام]] [[دستور]] می‌‏داد، [[مصرف]] می‌‏کرد»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص ۴۵۱ - ۴۵۴.</ref>.


==پرسش‌های وابسته==
«برخی فعالیت‏‌های [[نایبان خاص]] بدین قرار بود:
# '''برطرف کردن [[تردید]] [[شیعیان]] درباره [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏‏:''' ولادت آخرین [[ذخیره الهی]] به صورت پنهانی صورت گرفت و جز اندکی از [[شیعیان]]، آن حضرت را در دوران پدر بزرگوارش ندیده بودند و تردیدهایی میان [[شیعیان]] پدید آمده بود؛ از این‌‏رو، یکی از مسؤولیت‏‌های‏ مهم و حساس [[نواب خاص]]، از میان بردن تردیدهای موجود درباره [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ بود. این تلاش‏ها، بیشتر در دوران [[نایبان]] اوّل و دوم انجام شد؛ ولی در مواقع مورد نیاز در دوره دیگر [[نواب]] نیز بدان توجه می‌‏شد. از آن‏جا که این مسأله، بسیار مهم و حساس بود، افزون بر ارائه کراماتی از طرف [[نایبان خاص]]، خود حضرت در موارد لازم، با صدور توقیعاتی این امر را بر ایشان آسان می‏کرد. میان توقیعاتی که هم‏‌اکنون از آن حضرت در دست است، تعدادی درباره همین مسأله است.
# '''پنهان نگه‏داشتن مکان [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏‏:''' از [[احادیث]] [[نقل]] شده توسط نوّاب خاص و [[توقیعات]] صادر شده از طرف [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} به دست آنان<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۲۲</ref>، دانسته می‌‏شود نوّاب وظیفه‏‌ای دو جانبه داشته‏‌اند: از سویی [[محل زندگی]] [[امام]] را نه فقط از [[دشمنان]]، بلکه از [[شیعیان]] پنهان نگه می‌‏داشتند و از سوی دیگر، به وکلای خود [[آموزش]] می‌‏دادند مبادا اسمی از آن حضرت به میان آورند؛ از این‌‏رو توانستند [[شیعیان]] را از خطر عباسیان مصون دارند.
# '''پاسخگویی به پرسش‏‌های فقهی و مشکلات علمی و عقیدتی‏:''' [[نایبان خاص]]، پرسش‏های فقهی و شرعی [[شیعیان]] را خدمت [[امام]] و پاسخ آن‏ها را به [[مردم]] می‏‌رساندند. به ویژه در دوره [[نیابت]] [[نایب دوم]]، [[محمد بن عثمان]]، پرسش‏‌های فقهی بسیاری مطرح شد و [[امام]]، ضمن [[توقیعات]] پرشماری به آن‏ها پاسخ داد. فعالیت‌‏های [[نایبان خاص]] به مسایل فقهی محدود نمی‌‏شد؛ بلکه [[وظیفه]] دیگر آنان حل مشکلات علمی و شرکت در بحث‌‏ها و مناظرات عقیدتی بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۱۷۶</ref>.
# '''سازماندهی وکیل‏های حضرت‏:''' یکی از تشکل‏‌های مهمی که در دوران [[امامان]] پیش از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ شکل گرفت، [[تشکیلات وکالت]] بود. آن بزرگواران، این سازمان را برای آماده کردن هرچه بیشتر [[مردم]]، برای [[تحمل]] [[دوران غیبت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ به وجود آوردند؛ از این‌‏رو هرچه بیشتر می‌‏کوشیدند از مواجهه مستقیم، کم‏ کرده، امور را بر عهده افراد [[شایسته]] بگذارند. این تشکیلات، به طور رسمی در زمان [[امام کاظم]] {{ع}} پدید آمد؛ امّا در زمان [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ به اوج خود رسید؛ بنابراین، [[سیاست]] تعیین [[وکیل]] برای اداره امور نواحی گوناگون و برقراری ارتباط میان [[شیعیان]] و [[امامان]]، از دوران‏‌های [[امامان]] پیشین وجود داشت. در [[عصر غیبت]]، این تماس با [[امام زمان]]، قطع شد و محور ارتباط [[وکیلان]] با [[امام]]، نایبی بود که [[امام زمان]] تعیین می‏‌کرد. مناطق شیعه‌‏نشین- به طور تقریبی- مشخص بود و بنا به [[ضرورت]] در هر منطقه، وکیلی تعیین می‌‏شد. گاهی چند [[وکیل]] در مناطق کوچک‏تر، تحت [[سرپرستی]] وکیلی بودند که [[امام]] یا [[نایب خاص]] برای آن‏ها تعیین می‌‏کرد. در مواردی ممکن بود برخی از [[وکیلان]] برای یک بار [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} را [[ملاقات]] کنند؛ چنان‏که [[محمد بن احمد قطّان]] "از [[وکیلان]] [[ابو جعفر]]، [[نایب دوم]]" به [[ملاقات]] [[امام]] نایل شد<ref>  [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۴۴۲</ref>؛ اما به طور معمول، آنان زیر نظر [[نایب خاص]] [[امام]]، انجام [[وظیفه]] می‏‌کردند.
# '''آماده کردن [[شیعیان]] برای [[غیبت کبرا]]:''' یکی از مسؤولیت‏‌های [[نایبان]] خاص- به ویژه آخرین نایب- آماده کردن اذهان عمومی برای [[غیبت کبرا]] و عادت دادن تدریجی [[مردم]] به [[پنهان‌‏زیستی]] [[امام]] و جلوگیری از غافلگیر شدن در موضوع [[غیبت]] بود. [[غیبت]] ناگهانی [[امام مهدی]] {{ع}} چه بسا باعث [[انکار]] مطلق وجود آن حضرت و [[انحراف]] افکار عمومی می‏شد. نمایندگان خاص [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} در دوران [[غیبت صغرا]]، به این [[هدف]] و غرض نایل شدند و افکار و اذهان عمومی را برای [[غیبت کبرا]] آماده کردند.
# '''[[رهبری]] دوستداران و طرفداران [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} و حفظ [[مصالح اجتماعی]] [[شیعیان]]؛''' [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} توانست به وسیله [[نایبان خاص]]، [[رهبری]] خویش را در [[جامعه]] اعمال کرده، خسارت‌‏های ناشی از عدم حضور مستقیم خود را جبران نماید. همچنین، کمبودی که به واسطه حاضر نبودن [[امام]]، در اجتماع [[شیعیان]] پیدا شده بود، پر کرده، [[مصالح]] اجتماع آن زمان و دوستداران را- در سخت‏‌ترین و پیچیده‏‌ترین شرایط اجتماعی و سیاسی- حفظ کند و نگذارد [[شیعیان]] [[منحرف]] شده و متلاشی شوند<ref>  ر. ک: صدر، سیّد محمد، تاریخ الغیبة الصغری، ص ۴۲۶</ref>.
# '''جلوگیری از فرقه‏گرایی شیعیان‏:''' از مسؤولیت‏‌های مهم [[نایبان خاص]]، این بود که [[شیعیان]] را از پراکندگی بیشتر مصون دارند. ایشان همواره آن دسته از گفتارهای [[پیامبر]] {{صل}} و [[امامان]] {{عم}} را بیان می‌‏کردند که دلالت داشت مجموع [[پیشوایان]] [[معصوم]] {{عم}} به [[دوازده]] ختم می‏شود و واپسین آنان [[غیبت]] خواهد کرد. نوّاب خاص، در این مرحله، به [[پیروزی]] چشمگیری دست یافتند و توانستند انشعابات پدید آمده در [[مکتب]] [[تشیع]] را کمتر کرده در نهایت، به حداقل برسانند.
# '''[[مبارزه]] با [[مدعیان دروغین]] نیابت‏:''' یکی از مسؤولیت‏‌های مهم [[نایبان خاص]]، [[مبارزه]] با [[مدعیان دروغین نیابت]] بود. این [[مبارزه]] به طور عمده، با هدایت‏های [[امام]]- با صدور [[توقیعات]] از طرف آن حضرت- صورت می‏‌گرفت<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۲۴۴</ref>.
# '''گرفتن [[اموال]] متعلق به [[امام]] و [[مصرف]] آن در موارد لازم‏:''' هرکدام از نوّاب خاص [[امام]]، در دوران [[سفارت]] خود، وجوه و [[اموال]] متعلق به حضرت را تحویل می‌‏گرفت و در مواردی که [[امام]] [[دستور]] می‌‏داد، [[مصرف]] می‌‏کرد»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص ۴۵۱ - ۴۵۴.</ref>.


==منبع‌شناسی جامع مهدویت==
== منبع‌شناسی جامع مهدویت ==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{منبع‌ جامع}}
{{ستون-شروع|3}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]].  
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]].  
{{پایان}}
{{پایان منبع جامع}}
{{پایان}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس}}
{{پانویس2}}
 
[[رده:پرسمان مهدویت]]


[[رده:مهدویت]]
[[رده:پرسش‌های جامع امامت و ولایت]]
[[رده:پرسش‌های مهدویت]]
[[رده:(اا): پرسش‌هایی با ۱ پاسخ]]
[[رده:(اا): پرسش‌های مهدویت با ۱ پاسخ]]
[[رده:(اا): پرسش‌های مهدویت با ۱ پاسخ]]
[[رده:اتمام لینک داخلی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۰۰

وظایف نواب خاص امام مهدی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

وظایف نواب خاص امام مهدی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر ظهور امام مهدی / کلیات عصر ظهور
مدخل اصلیزمان ظهور امام مهدی
مدخل وابسته؟
تعداد پاسخ۱ پاسخ

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

 
خدامراد سلیمیان

حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «فرهنگنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:

«برخی فعالیت‏‌های نایبان خاص بدین قرار بود:

  1. برطرف کردن تردید شیعیان درباره حضرت مهدی (ع)‏‏: ولادت آخرین ذخیره الهی به صورت پنهانی صورت گرفت و جز اندکی از شیعیان، آن حضرت را در دوران پدر بزرگوارش ندیده بودند و تردیدهایی میان شیعیان پدید آمده بود؛ از این‌‏رو، یکی از مسؤولیت‏‌های‏ مهم و حساس نواب خاص، از میان بردن تردیدهای موجود درباره حضرت مهدی (ع)‏ بود. این تلاش‏ها، بیشتر در دوران نایبان اوّل و دوم انجام شد؛ ولی در مواقع مورد نیاز در دوره دیگر نواب نیز بدان توجه می‌‏شد. از آن‏جا که این مسأله، بسیار مهم و حساس بود، افزون بر ارائه کراماتی از طرف نایبان خاص، خود حضرت در موارد لازم، با صدور توقیعاتی این امر را بر ایشان آسان می‏کرد. میان توقیعاتی که هم‏‌اکنون از آن حضرت در دست است، تعدادی درباره همین مسأله است.
  2. پنهان نگه‏داشتن مکان حضرت مهدی (ع)‏‏: از احادیث نقل شده توسط نوّاب خاص و توقیعات صادر شده از طرف امام زمان (ع) به دست آنان[۱]، دانسته می‌‏شود نوّاب وظیفه‏‌ای دو جانبه داشته‏‌اند: از سویی محل زندگی امام را نه فقط از دشمنان، بلکه از شیعیان پنهان نگه می‌‏داشتند و از سوی دیگر، به وکلای خود آموزش می‌‏دادند مبادا اسمی از آن حضرت به میان آورند؛ از این‌‏رو توانستند شیعیان را از خطر عباسیان مصون دارند.
  3. پاسخگویی به پرسش‏‌های فقهی و مشکلات علمی و عقیدتی‏: نایبان خاص، پرسش‏های فقهی و شرعی شیعیان را خدمت امام و پاسخ آن‏ها را به مردم می‏‌رساندند. به ویژه در دوره نیابت نایب دوم، محمد بن عثمان، پرسش‏‌های فقهی بسیاری مطرح شد و امام، ضمن توقیعات پرشماری به آن‏ها پاسخ داد. فعالیت‌‏های نایبان خاص به مسایل فقهی محدود نمی‌‏شد؛ بلکه وظیفه دیگر آنان حل مشکلات علمی و شرکت در بحث‌‏ها و مناظرات عقیدتی بود[۲].
  4. سازماندهی وکیل‏های حضرت‏: یکی از تشکل‏‌های مهمی که در دوران امامان پیش از حضرت مهدی (ع)‏ شکل گرفت، تشکیلات وکالت بود. آن بزرگواران، این سازمان را برای آماده کردن هرچه بیشتر مردم، برای تحمل دوران غیبت حضرت مهدی (ع)‏ به وجود آوردند؛ از این‌‏رو هرچه بیشتر می‌‏کوشیدند از مواجهه مستقیم، کم‏ کرده، امور را بر عهده افراد شایسته بگذارند. این تشکیلات، به طور رسمی در زمان امام کاظم (ع) پدید آمد؛ امّا در زمان حضرت مهدی (ع)‏ به اوج خود رسید؛ بنابراین، سیاست تعیین وکیل برای اداره امور نواحی گوناگون و برقراری ارتباط میان شیعیان و امامان، از دوران‏‌های امامان پیشین وجود داشت. در عصر غیبت، این تماس با امام زمان، قطع شد و محور ارتباط وکیلان با امام، نایبی بود که امام زمان تعیین می‏‌کرد. مناطق شیعه‌‏نشین- به طور تقریبی- مشخص بود و بنا به ضرورت در هر منطقه، وکیلی تعیین می‌‏شد. گاهی چند وکیل در مناطق کوچک‏تر، تحت سرپرستی وکیلی بودند که امام یا نایب خاص برای آن‏ها تعیین می‌‏کرد. در مواردی ممکن بود برخی از وکیلان برای یک بار امام زمان (ع) را ملاقات کنند؛ چنان‏که محمد بن احمد قطّان "از وکیلان ابو جعفر، نایب دوم" به ملاقات امام نایل شد[۳]؛ اما به طور معمول، آنان زیر نظر نایب خاص امام، انجام وظیفه می‏‌کردند.
  5. آماده کردن شیعیان برای غیبت کبرا: یکی از مسؤولیت‏‌های نایبان خاص- به ویژه آخرین نایب- آماده کردن اذهان عمومی برای غیبت کبرا و عادت دادن تدریجی مردم به پنهان‌‏زیستی امام و جلوگیری از غافلگیر شدن در موضوع غیبت بود. غیبت ناگهانی امام مهدی (ع) چه بسا باعث انکار مطلق وجود آن حضرت و انحراف افکار عمومی می‏شد. نمایندگان خاص امام زمان (ع) در دوران غیبت صغرا، به این هدف و غرض نایل شدند و افکار و اذهان عمومی را برای غیبت کبرا آماده کردند.
  6. رهبری دوستداران و طرفداران امام زمان (ع) و حفظ مصالح اجتماعی شیعیان؛ امام زمان (ع) توانست به وسیله نایبان خاص، رهبری خویش را در جامعه اعمال کرده، خسارت‌‏های ناشی از عدم حضور مستقیم خود را جبران نماید. همچنین، کمبودی که به واسطه حاضر نبودن امام، در اجتماع شیعیان پیدا شده بود، پر کرده، مصالح اجتماع آن زمان و دوستداران را- در سخت‏‌ترین و پیچیده‏‌ترین شرایط اجتماعی و سیاسی- حفظ کند و نگذارد شیعیان منحرف شده و متلاشی شوند[۴].
  7. جلوگیری از فرقه‏گرایی شیعیان‏: از مسؤولیت‏‌های مهم نایبان خاص، این بود که شیعیان را از پراکندگی بیشتر مصون دارند. ایشان همواره آن دسته از گفتارهای پیامبر (ص) و امامان (ع) را بیان می‌‏کردند که دلالت داشت مجموع پیشوایان معصوم (ع) به دوازده ختم می‏شود و واپسین آنان غیبت خواهد کرد. نوّاب خاص، در این مرحله، به پیروزی چشمگیری دست یافتند و توانستند انشعابات پدید آمده در مکتب تشیع را کمتر کرده در نهایت، به حداقل برسانند.
  8. مبارزه با مدعیان دروغین نیابت‏: یکی از مسؤولیت‏‌های مهم نایبان خاص، مبارزه با مدعیان دروغین نیابت بود. این مبارزه به طور عمده، با هدایت‏های امام- با صدور توقیعات از طرف آن حضرت- صورت می‏‌گرفت[۵].
  9. گرفتن اموال متعلق به امام و مصرف آن در موارد لازم‏: هرکدام از نوّاب خاص امام، در دوران سفارت خود، وجوه و اموال متعلق به حضرت را تحویل می‌‏گرفت و در مواردی که امام دستور می‌‏داد، مصرف می‌‏کرد»[۶].

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

  1. ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۲۲
  2. ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۷۶
  3. ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۴۴۲
  4. ↑ ر. ک: صدر، سیّد محمد، تاریخ الغیبة الصغری، ص ۴۲۶
  5. ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۴۴
  6. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص ۴۵۱ - ۴۵۴.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=وظایف_نواب_خاص_امام_مهدی_چیست؟_(پرسش)&oldid=1274011»