حضرت خدیجه در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| (۳۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = حضرت خدیجه | |||
| عنوان مدخل = حضرت خدیجه | |||
| مداخل مرتبط = [[حضرت خدیجه در قرآن]] - [[حضرت خدیجه در نهج البلاغه]] - [[حضرت خدیجه در تاریخ اسلامی]] - [[حضرت خدیجه در معارف و سیره فاطمی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
{{جعبه اطلاعات همسران پیامبر خاتم | |||
| نام = حضرت خدیجه (س) | |||
| همسر = اولین همسر رسول خدا (ص) | |||
| تصویر = امهات_المؤمنین.png | |||
| اندازه تصویر = | |||
| نسب = خدیجه بنت خویلد بن اسد بن عبد العزی | |||
| ملقب به = | |||
| تاریخ تولد = سال پانزده پیش از عام الفیل | |||
| محل تولد = مکه | |||
| نام پدر = خویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قصی بن کلاب‌بن مره‌بن کعب‌بن لوی‌بن غالب‌بن فهربن مالک‌بن نضربن کنانه | |||
| نام مادر = فاطمه بن زائدة بن اصم‌بن هرم‌بن رواحة بن حجربن معزبن عامربن لوی‌بن غالب‌بن فهربن مالک | |||
| قبیله = | |||
| تاریخ عقد = ۲۵ عام الفیل | |||
| سن به هنگام عقد = ۲۵ سال | |||
| فرزندان = قاسم، عبدالله ، [[رقیه]]، [[زینب]]، [[أم کلثوم]] و [[فاطمه]] (س) | |||
| محل درگذشت = مکه | |||
| تاریخ درگذشت = دهم رمضان سال دهم بعثت | |||
| طول عمر = ۶۵ سال | |||
| آرامگاه = قبرستان حجون | |||
}} | |||
== | == مقدمه == | ||
[[خدیجه دختر خُوَیلِد]]، مادرش فاطمه دختر زائده است. [[خدیجه]] {{س}} نخستین بانوی [[مسلمان]] است. وی از زنان متمول و متمکّن [[شبه جزیره عربستان]] بود که به امر [[تجارت]] اشتغال داشت. از این‌رو در نقل‌های تاریخی سبب آشنایی [[پیامبر اکرم]] {{صل}} با ایشان را وثوق و [[امین]] بودن [[پیامبر اکرم]] دانسته‌اند. [[خدیجه]] {{س}} از ایشان درخواست کرد تا او را در سفرهای تجاری و امر [[تجارت]] [[یاری]] رساند و در ازای آن مزدی بیش از دیگران دریافت دارد. تعداد سفرهای تجاری [[پیامبر]] را با کاروان‌های تجاری [[خدیجه]] {{س}} چهار سفر به [[یمن]] و یک سفر به شما ذکر کرده‌اند. سفر به [[شام]] مهم‌ترین سفر تجاری ایشان است که به [[ازدواج]] آنان انجامید. | |||
[[دلایل]] ایجاد علاقه [[خدیجه]] {{س}} نسبت به [[پیامبر]] {{صل}} را این‌گونه ذکر کرده‌اند: | |||
# سفرپرسود تجاری؛ | |||
# گزارش [[غلام]] [[خدیجه]] {{س}} و وجود [[اعجاز]] الهی در وجود [[پیامبر]]؛ | |||
# مشاهده دو فرشته‌ای که هنگام ورود [[پیامبر]] به خانه [[خدیجه]] {{س}} بر سر ایشان سایه افکنده بودند؛ | |||
# [[پیش‌گویی]] شخصی در خصوص [[ازدواج]] [[خدیجه]] {{س}} با مردی از [[قریش]] که به [[رسالت]] [[مبعوث]] خواهد شد. | |||
در اقوال تاریخی این‌گونه آمده است که [[خدیجه]] {{س}} تمایل خود به [[ازدواج با پیامبر]] را یا به وسیله یکی از [[دوستان]]، یا [[غلام]] خود که هم‌سفر [[پیامبر]] در سفرهای تجاری بوده است، یا خود، شخصاً، با ایشان در میان نهاد. [[پیامبر]] نیز موضوع را با عموهای خود مطرح کرد. سپس صفیّه، عمه [[پیامبر اکرم]]، به خانه [[خدیجه]] {{س}} رفت و از چگونگی قصد [[خدیجه]] {{س}} [[آگاه]] شد. پس از آن، عموهای [[پیامبر]] برای خواستگاری به خانه عموی [[خدیجه]] {{س}}، عمرو بن اسد، رفتند. مهریه [[خدیجه]] {{س}} مبلغ دوازده اوقیه (هر اوقیه معادل [[چهل]] درهم) تعیین شد و [[خدیجه]] {{س}} به‌طور رسمی به [[ازدواج]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} درآمد. در این زمان [[پیامبر اکرم]] {{صل}} بیست‌وپنج سال داشتند و [[خدیجه]] حدود بیست و پنج یا بیست و هشت سال داشت. [[خدیجه]] {{س}} پس از [[ازدواج]]، همه [[اموال]] و [[دارایی]] خود را به [[پیامبر اکرم]] {{صل}} بخشید و [[اداره]] امور تجاری خود را به ایشان واگذار کرد و کنیزان و غلامان را آزاد کرد. [[خدیجه]] {{س}} در آغاز دوران پر افت‌وخیز [[رسالت]]، همواره [[یاری]] فداکار برای [[پیامبر اکرم]] {{صل}} بود. آن‌گاه که بار عظیم [[وحی]] بر دوش [[پیامبر]] سنگینی می‌کرد، او را در کنار خویش یاور و غم‌خوار می‌یافت. [[دارایی]] [[خدیجه]] {{س}} در سال‌های آغازین [[رسالت]] بسیار مفید واقع شد، چنا‌ن‌که [[پیامبر]] بعدها فرمود: هیچ مالی به‌اندازه [[اموال]] [[خدیجه]] {{س}} برایم سود نبخشید. او نخستین بانوی [[مسلمان]] و نخستین [[زن]] نمازگزار در تاریخ اسلام است. | |||
[[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[خدیجه]] {{س}} را همواره گرامی می‌داشت و از او به [[نیکی]] یاد می‌کرد. [[خدیجه]] {{س}} نزد [[پیامبر]] {{صل}} گرامی‌ترین همسرانش بود. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در حدیثی خطاب به [[امام علی]] {{ع}} [[خدیجه]] {{س}} را جزو چهار [[زن]] [[برتر]] [[جهان]] یاد می‌کند و در روایتی دیگر خطاب به [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: "تو همسری چون [[فاطمه]] داری، که من چون او ندارم و مادر زنی چون [[خدیجه]] {{س}} داری، که من نیز چون او ندارم." | |||
[[امام علی]] {{ع}} در [[نهج البلاغه]] از [[خدیجه]] {{س}} این‌گونه یاد می‌کند: "... آن هنگام [اولین روزهای [[رسالت]]] جز خانه‌ای که [[رسول خدا]] {{صل}} و [[خدیجه]] در آن بود، در هیچ خانه‌ای مسلمانی راه نیافته بود؛ من سوّمین آنان بودم"<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲: {{متن حدیث|يَوْمَئِذٍ فِي الْإِسْلَامِ غَيْرَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) وَ خَدِيجَةَ وَ أَنَا ثَالِثُهُمَا}}</ref>. نهاد [[پاک]] [[خدیجه]] {{س}} بستری فراهم کرد تا [[نور]] وجودی [[حضرت فاطمه زهرا]] {{س}} در آن به عرصه هستی گام نهد و به‌دنبال آن [[اهل بیت پیامبر]] اکرم {{صل}} از نسل ایشان به [[جهان]] مادی پای گذارند و [[نور]] هدایت‌گستر خویش را به جهانیان عرضه دارند. | |||
[[خدیجه]] {{س}} زمان کوتاهی پس از محاصره [[اقتصادی]] اقتصادی در [[سال دهم بعثت]]، در سن ۶۵ سالگی درگذشت. [[پیامبر اکرم]] او را با دستان خویش [[غسل]] داد و در [[قبر]] نهاد. [[مصیبت]] [[مرگ]] [[خدیجه]] {{س}}، اندک زمانی پس از رحلت [[ابوطالب]]، عموی گرامی [[پیامبر]]، سنگینی از حزن و [[اندوه]] را بر سینه [[پیامبر]] فرو آورد. از این‌رو آن سال را عام الحزن نام نهادند<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۳۲۷- ۳۲۹.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[پیامبر خاتم]] (همسر) | |||
* [[امام علی]] (داماد) | |||
* [[فاطمه زهرا]] (فرزند) | |||
* [[حکیم بن حزام]] (برادرزاده) | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید جمال‌الدین دین‌پرور|دین‌پرور، سیدجمال‌الدین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:مادر حضرت فاطمه]] | ||
[[رده:خدیجه]] | [[رده:حضرت خدیجه]] | ||
[[رده: | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۱
این مدخل زیرشاخهٔ بحث حضرت خدیجه است. حضرت خدیجه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حضرت خدیجه در قرآن - حضرت خدیجه در نهج البلاغه - حضرت خدیجه در تاریخ اسلامی - حضرت خدیجه در معارف و سیره فاطمی - پرسش مرتبط ندارد| حضرت خدیجه (س) | |
|---|---|
| اولین همسر رسول خدا (ص) | |
 | |
| نسب | خدیجه بنت خویلد بن اسد بن عبد العزی |
| زادروز | سال پانزده پیش از عام الفیل |
| زادگاه | مکه |
| نام پدر | خویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قصی بن کلاب‌بن مره‌بن کعب‌بن لوی‌بن غالب‌بن فهربن مالک‌بن نضربن کنانه |
| نام مادر | فاطمه بن زائدة بن اصم‌بن هرم‌بن رواحة بن حجربن معزبن عامربن لوی‌بن غالب‌بن فهربن مالک |
| تاریخ عقد با پیامر خاتم | ۲۵ عام الفیل |
| سن ایشان در زمان عقد | ۲۵ سال |
| فرزندان | قاسم، عبدالله ، رقیه، زینب، أم کلثوم و فاطمه (س) |
| محل درگذشت | مکه |
| تاریخ درگذشت | دهم رمضان سال دهم بعثت |
| طول عمر | ۶۵ سال |
| آرامگاه | قبرستان حجون |
مقدمه
خدیجه دختر خُوَیلِد، مادرش فاطمه دختر زائده است. خدیجه (س) نخستین بانوی مسلمان است. وی از زنان متمول و متمکّن شبه جزیره عربستان بود که به امر تجارت اشتغال داشت. از این‌رو در نقل‌های تاریخی سبب آشنایی پیامبر اکرم (ص) با ایشان را وثوق و امین بودن پیامبر اکرم دانسته‌اند. خدیجه (س) از ایشان درخواست کرد تا او را در سفرهای تجاری و امر تجارت یاری رساند و در ازای آن مزدی بیش از دیگران دریافت دارد. تعداد سفرهای تجاری پیامبر را با کاروان‌های تجاری خدیجه (س) چهار سفر به یمن و یک سفر به شما ذکر کرده‌اند. سفر به شام مهم‌ترین سفر تجاری ایشان است که به ازدواج آنان انجامید.
دلایل ایجاد علاقه خدیجه (س) نسبت به پیامبر (ص) را این‌گونه ذکر کرده‌اند:
- سفرپرسود تجاری؛
- گزارش غلام خدیجه (س) و وجود اعجاز الهی در وجود پیامبر؛
- مشاهده دو فرشته‌ای که هنگام ورود پیامبر به خانه خدیجه (س) بر سر ایشان سایه افکنده بودند؛
- پیش‌گویی شخصی در خصوص ازدواج خدیجه (س) با مردی از قریش که به رسالت مبعوث خواهد شد.
در اقوال تاریخی این‌گونه آمده است که خدیجه (س) تمایل خود به ازدواج با پیامبر را یا به وسیله یکی از دوستان، یا غلام خود که هم‌سفر پیامبر در سفرهای تجاری بوده است، یا خود، شخصاً، با ایشان در میان نهاد. پیامبر نیز موضوع را با عموهای خود مطرح کرد. سپس صفیّه، عمه پیامبر اکرم، به خانه خدیجه (س) رفت و از چگونگی قصد خدیجه (س) آگاه شد. پس از آن، عموهای پیامبر برای خواستگاری به خانه عموی خدیجه (س)، عمرو بن اسد، رفتند. مهریه خدیجه (س) مبلغ دوازده اوقیه (هر اوقیه معادل چهل درهم) تعیین شد و خدیجه (س) به‌طور رسمی به ازدواج پیامبر اکرم (ص) درآمد. در این زمان پیامبر اکرم (ص) بیست‌وپنج سال داشتند و خدیجه حدود بیست و پنج یا بیست و هشت سال داشت. خدیجه (س) پس از ازدواج، همه اموال و دارایی خود را به پیامبر اکرم (ص) بخشید و اداره امور تجاری خود را به ایشان واگذار کرد و کنیزان و غلامان را آزاد کرد. خدیجه (س) در آغاز دوران پر افت‌وخیز رسالت، همواره یاری فداکار برای پیامبر اکرم (ص) بود. آن‌گاه که بار عظیم وحی بر دوش پیامبر سنگینی می‌کرد، او را در کنار خویش یاور و غم‌خوار می‌یافت. دارایی خدیجه (س) در سال‌های آغازین رسالت بسیار مفید واقع شد، چنا‌ن‌که پیامبر بعدها فرمود: هیچ مالی به‌اندازه اموال خدیجه (س) برایم سود نبخشید. او نخستین بانوی مسلمان و نخستین زن نمازگزار در تاریخ اسلام است.
پیامبر اکرم (ص) خدیجه (س) را همواره گرامی می‌داشت و از او به نیکی یاد می‌کرد. خدیجه (س) نزد پیامبر (ص) گرامی‌ترین همسرانش بود. پیامبر اکرم (ص) در حدیثی خطاب به امام علی (ع) خدیجه (س) را جزو چهار زن برتر جهان یاد می‌کند و در روایتی دیگر خطاب به امام علی (ع) می‌فرماید: "تو همسری چون فاطمه داری، که من چون او ندارم و مادر زنی چون خدیجه (س) داری، که من نیز چون او ندارم."
امام علی (ع) در نهج البلاغه از خدیجه (س) این‌گونه یاد می‌کند: "... آن هنگام [اولین روزهای رسالت] جز خانه‌ای که رسول خدا (ص) و خدیجه در آن بود، در هیچ خانه‌ای مسلمانی راه نیافته بود؛ من سوّمین آنان بودم"[۱]. نهاد پاک خدیجه (س) بستری فراهم کرد تا نور وجودی حضرت فاطمه زهرا (س) در آن به عرصه هستی گام نهد و به‌دنبال آن اهل بیت پیامبر اکرم (ص) از نسل ایشان به جهان مادی پای گذارند و نور هدایت‌گستر خویش را به جهانیان عرضه دارند.
خدیجه (س) زمان کوتاهی پس از محاصره اقتصادی اقتصادی در سال دهم بعثت، در سن ۶۵ سالگی درگذشت. پیامبر اکرم او را با دستان خویش غسل داد و در قبر نهاد. مصیبت مرگ خدیجه (س)، اندک زمانی پس از رحلت ابوطالب، عموی گرامی پیامبر، سنگینی از حزن و اندوه را بر سینه پیامبر فرو آورد. از این‌رو آن سال را عام الحزن نام نهادند[۲].
جستارهای وابسته
- پیامبر خاتم (همسر)
- امام علی (داماد)
- فاطمه زهرا (فرزند)
- حکیم بن حزام (برادرزاده)
منابع
پانویس
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲: «يَوْمَئِذٍ فِي الْإِسْلَامِ غَيْرَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) وَ خَدِيجَةَ وَ أَنَا ثَالِثُهُمَا»
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص ۳۲۷- ۳۲۹.