آب در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
(←پانویس) برچسب: واگردانی دستی |
||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = آب| عنوان مدخل = آب| مداخل مرتبط = [[آب در قرآن]] - [[آب در فقه اسلامی]] - [[آب در فقه سیاسی]] - [[آب در معارف و سیره حسینی]] - [[آب در معارف و سیره رضوی]]| پرسش مرتبط = }} | |||
== احکام کلی آب == | |||
آب به لحاظ ماهیّت آن به مطلق و مضاف، به لحاظ [[انفعال]] و عدم انفعالِ به [[نجاست]] به کثیر و قلیل و به لحاظ عوارض خارجی به مشکوک و غیر مشکوک، مشتبه و غیر مشتبه و مستعمل و غیر مستعمل تقسیم می‌شود. <ref>العروة الوثقی، ج۱، ص: ۲۶ ـ ۵۴.</ref> | |||
=== طهارت و نجاست === | |||
===طهارت و نجاست=== | |||
آب مطلق، [[پاک]] و پاک کننده هر چیز نجسی است که قابل پاک شدن است، و نیز بر طرف کننده [[حدث]] میباشد. <ref>العروة الوثقی، ج۱، ص: ۲۶.</ref> آب با [[تغییر]] رنگ، بو یا مزه آن به سبب نجاست [[نجس]] می‌شود. آب قلیل بنابر مشهور با ملاقاتِ نجاست نیز نجس میگردد <ref>الروضة البهیة، ج۱، ص:۲۵۱ و ۲۵۸؛ العروة الوثقی، ج۱، ص:۳۰ و ۳۴.</ref> | آب مطلق، [[پاک]] و پاک کننده هر چیز نجسی است که قابل پاک شدن است، و نیز بر طرف کننده [[حدث]] میباشد. <ref>العروة الوثقی، ج۱، ص: ۲۶.</ref> آب با [[تغییر]] رنگ، بو یا مزه آن به سبب نجاست [[نجس]] می‌شود. آب قلیل بنابر مشهور با ملاقاتِ نجاست نیز نجس میگردد <ref>الروضة البهیة، ج۱، ص:۲۵۱ و ۲۵۸؛ العروة الوثقی، ج۱، ص:۳۰ و ۳۴.</ref> | ||
===[[عبادات]]=== | === [[عبادات]] === | ||
[[وضو]] و [[غسل]] جز با آب صحیح نیست. <ref>تحریر الوسیلة، ج۱، ص:۱۰۱ ـ ۱۰۳</ref> ادرار کردن در آب، [[مکروه]] است. <ref>جواهر الکلام، ج۲، ص:۶۸</ref> [[نماز]] گزاردن در گذرگاه آب <ref>جواهر الکلام، ج۸، ص:۳۴۴</ref> و نیز آب بستن به منطقه [[دشمن]] در حال [[جهاد]] [[کراهت]] دارد. <ref>جواهر الکلام، ج۸، ص:۲۱ ـ ۶۶</ref> به قول مشهور، فروبردن سر در آب برای روزهدار در [[روزه]] [[واجب]] معیّن <ref>مستمسک العروة، ج۸، ص:۲۶۲.</ref> و نیز قضای روزه [[ماه رمضان]] در بعد از ظهر، [[حرام]] است؛ | [[وضو]] و [[غسل]] جز با آب صحیح نیست. <ref>تحریر الوسیلة، ج۱، ص:۱۰۱ ـ ۱۰۳</ref> ادرار کردن در آب، [[مکروه]] است. <ref>جواهر الکلام، ج۲، ص:۶۸</ref> [[نماز]] گزاردن در گذرگاه آب <ref>جواهر الکلام، ج۸، ص:۳۴۴</ref> و نیز آب بستن به منطقه [[دشمن]] در حال [[جهاد]] [[کراهت]] دارد. <ref>جواهر الکلام، ج۸، ص:۲۱ ـ ۶۶</ref> به قول مشهور، فروبردن سر در آب برای روزهدار در [[روزه]] [[واجب]] معیّن <ref>مستمسک العروة، ج۸، ص:۲۶۲.</ref> و نیز قضای روزه [[ماه رمضان]] در بعد از ظهر، [[حرام]] است؛ لکن در بطلان روزه به آن [[اختلاف]] است <ref>جواهر الکلام، ج۱۷، ص:۵۲ و ج۱۶، ص:۲۲۷ ـ ۲۲۸.</ref> | ||
===[[تملّک]]=== | === [[تملّک]] === | ||
آبهای عمومی، مانند دریاها که همگان در بهرهبرداری از آن یکسانند، از [[مشترکات]] و با حیازت تملّکپذیر است. همچنین به قول مشهور، کندن [[چاه]] در [[زمین]] [[مباح]] به قصد تملّک یا در [[ملک]] خود، سبب تملّک آب آن می‌شود. <ref>جواهر الکلام، ج۳۸، ص:۱۱۶-۱۲۱</ref> آبهای مباح، مانند چشمه و [[باران]] که در جوی‌های شخصی جمع می‌شود، به قول مشهور از آنِ [[مالک]] آن است <ref>جواهر الکلام، ج۳۸، ص:۱۲۶</ref> | آبهای عمومی، مانند دریاها که همگان در بهرهبرداری از آن یکسانند، از [[مشترکات]] و با حیازت تملّکپذیر است. همچنین به قول مشهور، کندن [[چاه]] در [[زمین]] [[مباح]] به قصد تملّک یا در [[ملک]] خود، سبب تملّک آب آن می‌شود. <ref>جواهر الکلام، ج۳۸، ص:۱۱۶-۱۲۱</ref> آبهای مباح، مانند چشمه و [[باران]] که در جوی‌های شخصی جمع می‌شود، به قول مشهور از آنِ [[مالک]] آن است <ref>جواهر الکلام، ج۳۸، ص:۱۲۶</ref> | ||
===[[خرید و فروش]]=== | === [[خرید و فروش]] === | ||
فروختن آب با پیمانه، وزن یا [[مشاهده]] در صورت محصور بودن، مانند آب [[حوض]] جایز است؛ <ref>جواهر الکلام، ج۳۸، ص:۱۲۰</ref> | فروختن آب با پیمانه، وزن یا [[مشاهده]] در صورت محصور بودن، مانند آب [[حوض]] جایز است؛ <ref>جواهر الکلام، ج۳۸، ص:۱۲۰</ref> لکن در صحّت خرید و فروش مثل آب چاه که دارای جوشش است و دائم آب تازه با آب قبلی مخلوط می‌شود [[اختلاف]] است. در آب، [[ربا]] نیست. <ref>جواهر الکلام، ج۲۳، ص:۳۶۱</ref> | ||
===[[نوشیدن]]=== | === [[نوشیدن]] === | ||
برای [[نوشیدن آب]] آدابی ذکر شده است، مانند گفتن {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref>، نشسته نوشیدن در شب و ایستاده نوشیدن در [[روز]] <ref>جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۵۰۵-۵۰۸</ref> | برای [[نوشیدن آب]] آدابی ذکر شده است، مانند گفتن {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref>، نشسته نوشیدن در شب و ایستاده نوشیدن در [[روز]] <ref>جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۵۰۵-۵۰۸</ref> | ||
===مزارعه=== | === مزارعه === | ||
از شرایط صحّت [[عقد]] مزارعه، قابلیّت زمین برای بهرهبرداری به دلیل داشتن آب ـ هرچند به امکان رساندن آب چشمه یا نهر به آن ـ است <ref>جواهر الکلام، ج۲۰، ص:۲۷.</ref> | از شرایط صحّت [[عقد]] مزارعه، قابلیّت زمین برای بهرهبرداری به دلیل داشتن آب ـ هرچند به امکان رساندن آب چشمه یا نهر به آن ـ است <ref>جواهر الکلام، ج۲۰، ص:۲۷.</ref> | ||
===حیوان=== | === حیوان === | ||
دادن آب به حیوان پیش از [[ذبح]] آن [[مستحب]] است. <ref>جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۱۳۳</ref> عرضه آب بر حیوان هنگام رسیدن به آب از [[حقوق]] چارپا بر صاحبش شمرده شده است<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص:۴۱۵.</ref> | دادن آب به حیوان پیش از [[ذبح]] آن [[مستحب]] است. <ref>جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۱۳۳</ref> عرضه آب بر حیوان هنگام رسیدن به آب از [[حقوق]] چارپا بر صاحبش شمرده شده است<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص:۴۱۵.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۱، صفحه ۸۹-۹۰.</ref> | ||
.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۱، صفحه ۸۹-۹۰.</ref> | |||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1368945.jpg|22px]] [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|'''فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت''']] | # [[پرونده:1368945.jpg|22px]] [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|'''فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:آب]] | [[رده:آب]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۲
این مدخل زیرشاخهٔ بحث آب است. آب از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آب در قرآن - آب در فقه اسلامی - آب در فقه سیاسی - آب در معارف و سیره حسینی - آب در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط ندارداحکام کلی آب
آب به لحاظ ماهیّت آن به مطلق و مضاف، به لحاظ انفعال و عدم انفعالِ به نجاست به کثیر و قلیل و به لحاظ عوارض خارجی به مشکوک و غیر مشکوک، مشتبه و غیر مشتبه و مستعمل و غیر مستعمل تقسیم می‌شود. [۱]
طهارت و نجاست
آب مطلق، پاک و پاک کننده هر چیز نجسی است که قابل پاک شدن است، و نیز بر طرف کننده حدث میباشد. [۲] آب با تغییر رنگ، بو یا مزه آن به سبب نجاست نجس می‌شود. آب قلیل بنابر مشهور با ملاقاتِ نجاست نیز نجس میگردد [۳]
عبادات
وضو و غسل جز با آب صحیح نیست. [۴] ادرار کردن در آب، مکروه است. [۵] نماز گزاردن در گذرگاه آب [۶] و نیز آب بستن به منطقه دشمن در حال جهاد کراهت دارد. [۷] به قول مشهور، فروبردن سر در آب برای روزهدار در روزه واجب معیّن [۸] و نیز قضای روزه ماه رمضان در بعد از ظهر، حرام است؛ لکن در بطلان روزه به آن اختلاف است [۹]
تملّک
آبهای عمومی، مانند دریاها که همگان در بهرهبرداری از آن یکسانند، از مشترکات و با حیازت تملّکپذیر است. همچنین به قول مشهور، کندن چاه در زمین مباح به قصد تملّک یا در ملک خود، سبب تملّک آب آن می‌شود. [۱۰] آبهای مباح، مانند چشمه و باران که در جوی‌های شخصی جمع می‌شود، به قول مشهور از آنِ مالک آن است [۱۱]
خرید و فروش
فروختن آب با پیمانه، وزن یا مشاهده در صورت محصور بودن، مانند آب حوض جایز است؛ [۱۲] لکن در صحّت خرید و فروش مثل آب چاه که دارای جوشش است و دائم آب تازه با آب قبلی مخلوط می‌شود اختلاف است. در آب، ربا نیست. [۱۳]
نوشیدن
برای نوشیدن آب آدابی ذکر شده است، مانند گفتن 
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
[۱۴]، نشسته نوشیدن در شب و ایستاده نوشیدن در روز [۱۵]
مزارعه
از شرایط صحّت عقد مزارعه، قابلیّت زمین برای بهرهبرداری به دلیل داشتن آب ـ هرچند به امکان رساندن آب چشمه یا نهر به آن ـ است [۱۶]
حیوان
دادن آب به حیوان پیش از ذبح آن مستحب است. [۱۷] عرضه آب بر حیوان هنگام رسیدن به آب از حقوق چارپا بر صاحبش شمرده شده است[۱۸].[۱۹]
منابع
پانویس
- ↑ العروة الوثقی، ج۱، ص: ۲۶ ـ ۵۴.
- ↑ العروة الوثقی، ج۱، ص: ۲۶.
- ↑ الروضة البهیة، ج۱، ص:۲۵۱ و ۲۵۸؛ العروة الوثقی، ج۱، ص:۳۰ و ۳۴.
- ↑ تحریر الوسیلة، ج۱، ص:۱۰۱ ـ ۱۰۳
- ↑ جواهر الکلام، ج۲، ص:۶۸
- ↑ جواهر الکلام، ج۸، ص:۳۴۴
- ↑ جواهر الکلام، ج۸، ص:۲۱ ـ ۶۶
- ↑ مستمسک العروة، ج۸، ص:۲۶۲.
- ↑ جواهر الکلام، ج۱۷، ص:۵۲ و ج۱۶، ص:۲۲۷ ـ ۲۲۸.
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۸، ص:۱۱۶-۱۲۱
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۸، ص:۱۲۶
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۸، ص:۱۲۰
- ↑ جواهر الکلام، ج۲۳، ص:۳۶۱
- ↑ «به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۵۰۵-۵۰۸
- ↑ جواهر الکلام، ج۲۰، ص:۲۷.
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۶، ص:۱۳۳
- ↑ العروة الوثقی، ج۲، ص:۴۱۵.
- ↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۱، صفحه ۸۹-۹۰.