سوره اعلی: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
|||
| (۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = سوره | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[سوره اعلی در علوم قرآنی]] - [[سوره اعلی در معارف و سیره رضوی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
«أعلی» به معنای [[برتر]] و بلندتر و صفت ذات مقدس الهی است. در [[آیه]] نخست این [[سوره]] واژه «أعلی» آمده و نام سوره نیز از همین کلمه گرفته شده است. | |||
در این سوره به [[توحید]] [[خدای تعالی]] [[امر]] شده، [[توحیدی]] که لایق به ساحت [[مقدس]] او باشد، و نیز به [[تنزیه]] ذات متعالیش از اینکه نام مقدسش با نامی دیگر ذکر شود، و یا چیزی که باید به او مستند شود بغیر او نسبت دهند، مثلا کسی دیگر را در [[خلقت]] و [[تدبیر]] و [[رزق]] [[شریک]] او بدانند، و به [[رسول خدا]] {{صل}} [[وعده]] [[تأیید]] می‌دهد، تأیید به وسیله [[علم]] و [[حفظ]]، و نیز وعده می‌دهد که او را از آسان‌ترین طریق و مناسب‌ترین راه موفق به [[تبلیغ]] و [[دعوت]] بفرماید. | |||
و سیاق آیات اول سوره سیاق آیات مکی است، و اما ذیل سوره یعنی از جمله {{متن قرآن|قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى}}<ref>«بی‌گمان آنکه پاکیزه زیست رستگار شد،» سوره اعلی، آیه ۱۴.</ref> مورد تردید است برای اینکه از طرق [[ائمه اهل بیت]] و همچنین از طرق اهل سنت روایاتی رسیده که منظور از تزکی دادن [[زکات]] فطره و [[خواندن نماز]] [[عید]] است، و این را هم می‌دانیم که [[روزه]] و توابعش که یکی زکات فطره است و همچنین [[نماز عید]]، بعد از [[هجرت]] در [[مدینه]] [[تشریع]] شده، نتیجه این که [[آیات]] ذیل سوره در مدینه نازل شده، پس سوره مورد بحث مشتمل است بر [[آیات مکی و مدنی]] هر دو، و این با روایاتی که می‌گوید این [[سوره مکی]] است منافاتی ندارد، برای اینکه می‌توان آن را حمل کرد به اینکه منظور صدر سوره است. | |||
==منابع== | == ویژگی‌های سوره أعلی == | ||
# نوزده آیه، ۷۲ یا ۷۸ کلمه و ۲۷۰ یا ۲۷۱ حرف دارد. | |||
# هشتمین سوره‌ای است که در [[مکه]] پس از [[سوره تکویر]] و پیش از [[سوره لیل]] بر [[پیامبر اکرم]] {{صل}} نازل شد و در ترتیب [[مصحف شریف]] هشتاد و هفتمین سوره است. | |||
# از نظر کمیت، از سوره‌های مفصّل و از نوع اوساط آن به‌شمار می‌آید. | |||
# در این [[سوره]] نَسخی رخ نداده است. | |||
== مهم‌ترین مطالب سوره أعلی == | |||
# [[تسبیح]] و [[تقدیس]] [[خداوند متعال]]؛ | |||
# اشاره به [[قانون]] [[نظم]] و توازن و [[هدایت فطری]] [[بشر]]؛ | |||
# ترغیب به [[تزکیه نفس]] و [[خودسازی]]؛ | |||
# مقایسه [[زندگی]] فانی [[دنیا]] و زندگی جاوید [[آخرت]]؛ | |||
# اشاره‌ای کوتاه به صحف ابراهیم و موسی {{ع}} و تعالیم آموزنده آنان<ref>هاشم زاده هریسی، هاشم، ۱۳۱۷ - شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۵۳۲؛ رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، صفحه ۵۹۰؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۵؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، ۷۲۹ - ۸۱۷ق، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۵۱۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۰۵ - تفسیر نمونه، جلد۲۶، صفحه ۳۷۸؛ زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳؛ حجتی، محمد باقر، ۱۳۱۱ - پژوهشی درتاریخ قرآن کریم، صفحه ۱۴۸؛ طباطبایی، محمد حسین، ۱۲۸۱ - ۱۳۶۰، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۲۰، صفحه ۲۶۳.</ref>.<ref>فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۲۷۵۸.</ref> | |||
== [[فضیلت]] سوره اَعلی == | |||
از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] شده است: «هر کس سوره اعلی را در نمازهای [[واجب]] یا [[مستحب]] خود قرائت نماید در [[روز قیامت]] به او گفته می‌شود از هر دری از درهای [[بهشت]] که [[دوست]] داری وارد بهشت شو». | |||
[[رسول خدا]] {{صل}} می‌فرماید: «کسی که سوره اعلی را قرائت نماید خداوند به تعداد همه حروفی که بر [[پیامبران الهی]] ابراهیم، موسی و محمد نازل کرده است به ازای هر حرف ده [[حسنه]] به او می‌بخشد». | |||
[[امیرالمؤمنین علی]] {{ع}} در [[حدیثی]] فرموده است: «[[پیامبر اسلام]] {{صل}} [[سوره]] «اعلی» را دوست می‌داشت و اولین کسی که گفت: {{متن حدیث|سُبْحَانَ رَبِّيَ اَلْأَعْلَى وَ بِحَمْدِهِ}}، [[میکائیل]] بود». | |||
ابوحمیصه از [[امیرالمؤمنین]] نقل می‌کند: بیست شب پشت سر هم در [[نماز]] به علی {{ع}} [[اقتدا]] کردم و بعد از [[حمد]] سوره‌ای جز اعلی نخواند و روزی فرمود: «اگر [[مردم]] بدانند که چه چیزهایی (از منافع و فواید) در سوره اعلی هست حتما روزی بیست بار آن را قرائت می‌کردند. هر کس آن را قرائت کند مانند این است که [[کتاب‌های آسمانی]] موسی و ابراهیم را قرائت کرده است». | |||
[[ابن عباس]] از [[رسول خدا]] {{صل}} وسلم نقل کرده است: بعد از [[قرائت]] سوره اعلی بگویید: {{متن حدیث|سُبْحَانَ رَبِّيَ اَلْأَعْلَى}} | |||
در [[روایات]]، برای این [[سوره]] آثار و برکاتی بیان شده است، مثل: درمان درد گوش، درد گردن و دررفتگی استخوان<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال، صفحه ۱۲۲؛ نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل، جلد۴،صفحه ۳۵۸؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القران، جلد۱۰،صفحه ۳۲۶.</ref>.<ref>فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص۳۵۸۲.</ref> | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده: | # [[پرونده: 9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه علوم قرآنی''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:سوره‌های قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۴
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سوره است. سوره اعلی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سوره اعلی در علوم قرآنی - سوره اعلی در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
«أعلی» به معنای برتر و بلندتر و صفت ذات مقدس الهی است. در آیه نخست این سوره واژه «أعلی» آمده و نام سوره نیز از همین کلمه گرفته شده است.
در این سوره به توحید خدای تعالی امر شده، توحیدی که لایق به ساحت مقدس او باشد، و نیز به تنزیه ذات متعالیش از اینکه نام مقدسش با نامی دیگر ذکر شود، و یا چیزی که باید به او مستند شود بغیر او نسبت دهند، مثلا کسی دیگر را در خلقت و تدبیر و رزق شریک او بدانند، و به رسول خدا (ص) وعده تأیید می‌دهد، تأیید به وسیله علم و حفظ، و نیز وعده می‌دهد که او را از آسان‌ترین طریق و مناسب‌ترین راه موفق به تبلیغ و دعوت بفرماید.
و سیاق آیات اول سوره سیاق آیات مکی است، و اما ذیل سوره یعنی از جمله ﴿قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى﴾[۱] مورد تردید است برای اینکه از طرق ائمه اهل بیت و همچنین از طرق اهل سنت روایاتی رسیده که منظور از تزکی دادن زکات فطره و خواندن نماز عید است، و این را هم می‌دانیم که روزه و توابعش که یکی زکات فطره است و همچنین نماز عید، بعد از هجرت در مدینه تشریع شده، نتیجه این که آیات ذیل سوره در مدینه نازل شده، پس سوره مورد بحث مشتمل است بر آیات مکی و مدنی هر دو، و این با روایاتی که می‌گوید این سوره مکی است منافاتی ندارد، برای اینکه می‌توان آن را حمل کرد به اینکه منظور صدر سوره است.
ویژگی‌های سوره أعلی
- نوزده آیه، ۷۲ یا ۷۸ کلمه و ۲۷۰ یا ۲۷۱ حرف دارد.
- هشتمین سوره‌ای است که در مکه پس از سوره تکویر و پیش از سوره لیل بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد و در ترتیب مصحف شریف هشتاد و هفتمین سوره است.
- از نظر کمیت، از سوره‌های مفصّل و از نوع اوساط آن به‌شمار می‌آید.
- در این سوره نَسخی رخ نداده است.
مهم‌ترین مطالب سوره أعلی
- تسبیح و تقدیس خداوند متعال؛
- اشاره به قانون نظم و توازن و هدایت فطری بشر؛
- ترغیب به تزکیه نفس و خودسازی؛
- مقایسه زندگی فانی دنیا و زندگی جاوید آخرت؛
- اشاره‌ای کوتاه به صحف ابراهیم و موسی (ع) و تعالیم آموزنده آنان[۲].[۳]
فضیلت سوره اَعلی
از امام صادق (ع) روایت شده است: «هر کس سوره اعلی را در نمازهای واجب یا مستحب خود قرائت نماید در روز قیامت به او گفته می‌شود از هر دری از درهای بهشت که دوست داری وارد بهشت شو».
رسول خدا (ص) می‌فرماید: «کسی که سوره اعلی را قرائت نماید خداوند به تعداد همه حروفی که بر پیامبران الهی ابراهیم، موسی و محمد نازل کرده است به ازای هر حرف ده حسنه به او می‌بخشد».
امیرالمؤمنین علی (ع) در حدیثی فرموده است: «پیامبر اسلام (ص) سوره «اعلی» را دوست می‌داشت و اولین کسی که گفت: «سُبْحَانَ رَبِّيَ اَلْأَعْلَى وَ بِحَمْدِهِ»، میکائیل بود».
ابوحمیصه از امیرالمؤمنین نقل می‌کند: بیست شب پشت سر هم در نماز به علی (ع) اقتدا کردم و بعد از حمد سوره‌ای جز اعلی نخواند و روزی فرمود: «اگر مردم بدانند که چه چیزهایی (از منافع و فواید) در سوره اعلی هست حتما روزی بیست بار آن را قرائت می‌کردند. هر کس آن را قرائت کند مانند این است که کتاب‌های آسمانی موسی و ابراهیم را قرائت کرده است».
ابن عباس از رسول خدا (ص) وسلم نقل کرده است: بعد از قرائت سوره اعلی بگویید: «سُبْحَانَ رَبِّيَ اَلْأَعْلَى»
در روایات، برای این سوره آثار و برکاتی بیان شده است، مثل: درمان درد گوش، درد گردن و دررفتگی استخوان[۴].[۵]
منابع
پانویس
- ↑ «بی‌گمان آنکه پاکیزه زیست رستگار شد،» سوره اعلی، آیه ۱۴.
- ↑ هاشم زاده هریسی، هاشم، ۱۳۱۷ - شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۵۳۲؛ رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، صفحه ۵۹۰؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۵؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، ۷۲۹ - ۸۱۷ق، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۵۱۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۰۵ - تفسیر نمونه، جلد۲۶، صفحه ۳۷۸؛ زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳؛ حجتی، محمد باقر، ۱۳۱۱ - پژوهشی درتاریخ قرآن کریم، صفحه ۱۴۸؛ طباطبایی، محمد حسین، ۱۲۸۱ - ۱۳۶۰، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۲۰، صفحه ۲۶۳.
- ↑ فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۲۷۵۸.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال، صفحه ۱۲۲؛ نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل، جلد۴،صفحه ۳۵۸؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القران، جلد۱۰،صفحه ۳۲۶.
- ↑ فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص۳۵۸۲.