دام‌های شیطان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '22px '''فرهنگ شیعه'''' به '22px پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه'''') |
(←مقدمه) |
||
| (۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = شیطان | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} | |||
{{ | == مقدمه == | ||
[[شیطان]] [[دشمن]] بزرگ [[انسان]] است<ref>{{متن قرآن| أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَن لّا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ}}؛ سوره یس، آیه ۶۰.</ref>. از علل این [[دشمنی]] است: [[برتری]] [[آدم]] بر [[فرشتگان]]، [[اکرام]] و [[احترام]] ویژه آدم در پیشگاه [[خدا]] و [[رجم]] شیطان از [[مقام قرب الهی]] و [[لعن]] او تا [[روز بازپسین]]<ref>روح البیان، ۷/ ۴۲۱؛ المیزان، ۱۴/ ۲۲۰.</ref>. [[شیطان]] از روی همین دشمنی، [[سوگند]] یاد کرده است که [[فرزندان آدم]] را بفریبد و آنان را از [[رشد]] و تعالی باز دارد<ref>{{متن قرآن|قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ}}؛ سوره ص، آیه ۸۲.</ref>. او برای دست یافتن بدین [[هدف]]، وسایلی دارد که آنها را دام‌های شیطان گویند. [[خداوند متعال]] در [[قرآن کریم]]، پیوسته انسان را زنهار می‌دهد که [[فریب]] شیطان نخورد و در دام او نلغزد<ref>{{متن قرآن|يَا أَبَتِ لا تَعْبُدِ الشَّيْطَانَ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلرَّحْمَنِ عَصِيًّا يَا أَبَتِ إِنِّي أَخَافُ أَن يَمَسَّكَ عَذَابٌ مِّنَ الرَّحْمَن فَتَكُونَ لِلشَّيْطَانِ وَلِيًّا}}؛ سوره مریم، آیه ۴۴ و ۴۵؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلامُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}؛ سوره مائده، آیه ۹۰.</ref>. | |||
: | |||
[[امامان معصوم]]{{عم}} نیز پاره‌ای [[اعمال]] را "فخ الشیطان" نام کرده‌اند به معنای "دام شیطان" و [[آدمی]] را از نزدیکی بدانها باز داشته‌اند<ref>بحارالانوار، ۱۰۳/ ۲۲۵.</ref>. شیطان، آدمی را به آرزوهای بلند می‌آلاید و او را به [[خرافات]] می‌کشاند و وامی‌دارد تا از [[آفرینش]] خدایی خویش روی برتابد؛ ولی [[فرجام شیطان]] و [[پیروان]] او [[دوزخ]] است<ref>تفسیر نمونه، ۴/ ۱۳۵؛ {{متن قرآن| إِن يَدْعُونَ مِن دُونِهِ إِلاَّ إِنَاثًا وَإِن يَدْعُونَ إِلاَّ شَيْطَانًا مَّرِيدًا لَّعَنَهُ اللَّهُ وَقَالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبَادِكَ نَصِيبًا مَّفْرُوضًا وَلأُضِلَّنَّهُمْ وَلأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الأَنْعَامِ وَلآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَن يَتَّخِذِ الشَّيْطَانَ وَلِيًّا مِّن دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُّبِينًا يَعِدُهُمْ وَيُمَنِّيهِمْ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلاَّ غُرُورًا أُوْلَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَلاَ يَجِدُونَ عَنْهَا مَحِيصًا}}؛ سوره نساء، آیه ۱۲۱- ۱۱۷.</ref>. | |||
==منابع== | قرآن کریم، فریب‌های شیطان را "خطوات" خوانده است به معنای گام‌ها؛ زیرا او گام به گام پیش می‌آید و اندک اندک [[انسان]] را همراهِ خود می‌کند<ref>تفسیر نمونه، ۱/ ۵۷۳- ۵۶۹.</ref>. [[شیطان]] از راه‌های گوناگون، همانند [[شهوت]]، [[غضب]]، [[هواهای نفسانی]]، [[عواطف]] و [[احساسات]] [[انسان]] را می‌فریبد و دام‌های خویش را پیش راه او می‌گستراند<ref>دائرة المعارف قرآن کریم، ۱/ ۵۸۲.</ref>. با این حال، او سلطه‌ای بر انسان ندارد و تنها از راه [[فریب]] پیش می‌آید و انسان، به [[اختیار]]، از او [[پیروی]] می‌کند<ref>عدل الهی، ۸۱.</ref>. [[خداوند]]، انسان را صاحب اختیار [[آفریده]] و راه‌های رویارویی با [[شیطان]] را بدو آموخته است. | ||
دام‌های شیطان فراوان‌اند و او از راه‌های پرشماری می‌کوشد انسان را بفریبد. بنابر [[آیات قرآنی]]، شیطان برای [[گمراهی]] انسان بسیار سماجت می‌کند و از پس و پیش و چپ و راست بر او هجوم می‌برد<ref>{{متن قرآن|قَالَ فَبِمَا أَغْوَيْتَنِي لأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِيمَ ثُمَّ لآتِيَنَّهُم مِّن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَن شَمَائِلِهِمْ وَلاَ تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ}}؛ سوره اعراف، آیه ۱۶ و ۱۷.</ref> و چون به درون [[آدمی]] راه یابد، بر او لجام می‌زند و اختیارش را در کف می‌گیرد و اگر مجال پیدا کند، نسل انسان را به [[تباهی]] می‌کشد<ref>{{متن قرآن|قَالَ أَرَأَيْتَكَ هَذَا الَّذِي كَرَّمْتَ عَلَيَّ لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لأَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُ إِلاَّ قَلِيلاً}}؛ سوره اسراء، آیه ۶۲.</ref>. او به زشتکاری‌ها و گناهکاری‌ها دامن می‌زند و از ابزاری همچون قمار و شراب بهره می‌گیرد و میان آدمیزادگان [[دشمنی]] و [[کینه]] می‌آفریند و آنان را از [[یاد خدا]] باز می‌دارد<ref>{{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ}}؛ سوره مائده، آیه ۹۱.</ref>. [[آتش]] آرزوهای بلند را در [[دل‌ها]] می‌افروزد و تمنای [[زندگی]] بیش‌تر در [[دنیا]] را در [[بندگان]] می‌آفریند و آنان را [[گمراه]] می‌سازد<ref>{{متن قرآن| وَلأُضِلَّنَّهُمْ وَلأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الأَنْعَامِ وَلآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَن يَتَّخِذِ الشَّيْطَانَ وَلِيًّا مِّن دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُّبِينًا}}؛ سوره نساء، آیه ۱۱۹.</ref>. [[دنیا]] و ما فیها را در نظر [[انسان‌ها]] می‌آراید و [[محبت]] کالای [[دنیوی]] را در سینه آنان برمی‌انگیزد و از [[پاداش اخروی]] [[غافل]] می‌کند<ref>{{متن قرآن| قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَيْتَنِي لأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الأَرْضِ وَلأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ}}؛ سوره حجر، آیه ۳۹.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۲۴۲.</ref> | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
# [[ابلیس]] | # [[ابلیس]] | ||
# [[اتباع از شیطان]] | # [[اتباع از شیطان]] | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۶: | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:شیطان]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۱۶
مقدمه
شیطان دشمن بزرگ انسان است[۱]. از علل این دشمنی است: برتری آدم بر فرشتگان، اکرام و احترام ویژه آدم در پیشگاه خدا و رجم شیطان از مقام قرب الهی و لعن او تا روز بازپسین[۲]. شیطان از روی همین دشمنی، سوگند یاد کرده است که فرزندان آدم را بفریبد و آنان را از رشد و تعالی باز دارد[۳]. او برای دست یافتن بدین هدف، وسایلی دارد که آنها را دام‌های شیطان گویند. خداوند متعال در قرآن کریم، پیوسته انسان را زنهار می‌دهد که فریب شیطان نخورد و در دام او نلغزد[۴].
امامان معصوم(ع) نیز پاره‌ای اعمال را "فخ الشیطان" نام کرده‌اند به معنای "دام شیطان" و آدمی را از نزدیکی بدانها باز داشته‌اند[۵]. شیطان، آدمی را به آرزوهای بلند می‌آلاید و او را به خرافات می‌کشاند و وامی‌دارد تا از آفرینش خدایی خویش روی برتابد؛ ولی فرجام شیطان و پیروان او دوزخ است[۶].
قرآن کریم، فریب‌های شیطان را "خطوات" خوانده است به معنای گام‌ها؛ زیرا او گام به گام پیش می‌آید و اندک اندک انسان را همراهِ خود می‌کند[۷]. شیطان از راه‌های گوناگون، همانند شهوت، غضب، هواهای نفسانی، عواطف و احساسات انسان را می‌فریبد و دام‌های خویش را پیش راه او می‌گستراند[۸]. با این حال، او سلطه‌ای بر انسان ندارد و تنها از راه فریب پیش می‌آید و انسان، به اختیار، از او پیروی می‌کند[۹]. خداوند، انسان را صاحب اختیار آفریده و راه‌های رویارویی با شیطان را بدو آموخته است.
دام‌های شیطان فراوان‌اند و او از راه‌های پرشماری می‌کوشد انسان را بفریبد. بنابر آیات قرآنی، شیطان برای گمراهی انسان بسیار سماجت می‌کند و از پس و پیش و چپ و راست بر او هجوم می‌برد[۱۰] و چون به درون آدمی راه یابد، بر او لجام می‌زند و اختیارش را در کف می‌گیرد و اگر مجال پیدا کند، نسل انسان را به تباهی می‌کشد[۱۱]. او به زشتکاری‌ها و گناهکاری‌ها دامن می‌زند و از ابزاری همچون قمار و شراب بهره می‌گیرد و میان آدمیزادگان دشمنی و کینه می‌آفریند و آنان را از یاد خدا باز می‌دارد[۱۲]. آتش آرزوهای بلند را در دل‌ها می‌افروزد و تمنای زندگی بیش‌تر در دنیا را در بندگان می‌آفریند و آنان را گمراه می‌سازد[۱۳]. دنیا و ما فیها را در نظر انسان‌ها می‌آراید و محبت کالای دنیوی را در سینه آنان برمی‌انگیزد و از پاداش اخروی غافل می‌کند[۱۴].[۱۵]
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ﴿ أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَن لّا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ﴾؛ سوره یس، آیه ۶۰.
- ↑ روح البیان، ۷/ ۴۲۱؛ المیزان، ۱۴/ ۲۲۰.
- ↑ ﴿قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ﴾؛ سوره ص، آیه ۸۲.
- ↑ ﴿يَا أَبَتِ لا تَعْبُدِ الشَّيْطَانَ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلرَّحْمَنِ عَصِيًّا يَا أَبَتِ إِنِّي أَخَافُ أَن يَمَسَّكَ عَذَابٌ مِّنَ الرَّحْمَن فَتَكُونَ لِلشَّيْطَانِ وَلِيًّا﴾؛ سوره مریم، آیه ۴۴ و ۴۵؛ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلامُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾؛ سوره مائده، آیه ۹۰.
- ↑ بحارالانوار، ۱۰۳/ ۲۲۵.
- ↑ تفسیر نمونه، ۴/ ۱۳۵؛ ﴿ إِن يَدْعُونَ مِن دُونِهِ إِلاَّ إِنَاثًا وَإِن يَدْعُونَ إِلاَّ شَيْطَانًا مَّرِيدًا لَّعَنَهُ اللَّهُ وَقَالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبَادِكَ نَصِيبًا مَّفْرُوضًا وَلأُضِلَّنَّهُمْ وَلأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الأَنْعَامِ وَلآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَن يَتَّخِذِ الشَّيْطَانَ وَلِيًّا مِّن دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُّبِينًا يَعِدُهُمْ وَيُمَنِّيهِمْ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلاَّ غُرُورًا أُوْلَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَلاَ يَجِدُونَ عَنْهَا مَحِيصًا﴾؛ سوره نساء، آیه ۱۲۱- ۱۱۷.
- ↑ تفسیر نمونه، ۱/ ۵۷۳- ۵۶۹.
- ↑ دائرة المعارف قرآن کریم، ۱/ ۵۸۲.
- ↑ عدل الهی، ۸۱.
- ↑ ﴿قَالَ فَبِمَا أَغْوَيْتَنِي لأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِيمَ ثُمَّ لآتِيَنَّهُم مِّن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَن شَمَائِلِهِمْ وَلاَ تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ﴾؛ سوره اعراف، آیه ۱۶ و ۱۷.
- ↑ ﴿قَالَ أَرَأَيْتَكَ هَذَا الَّذِي كَرَّمْتَ عَلَيَّ لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لأَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُ إِلاَّ قَلِيلاً﴾؛ سوره اسراء، آیه ۶۲.
- ↑ ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ﴾؛ سوره مائده، آیه ۹۱.
- ↑ ﴿ وَلأُضِلَّنَّهُمْ وَلأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الأَنْعَامِ وَلآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَن يَتَّخِذِ الشَّيْطَانَ وَلِيًّا مِّن دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُّبِينًا﴾؛ سوره نساء، آیه ۱۱۹.
- ↑ ﴿ قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَيْتَنِي لأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الأَرْضِ وَلأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ﴾؛ سوره حجر، آیه ۳۹.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص۲۴۲.