خطبه ۸۶ نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۴۰

مقدمه

خطبه‌ای سرشار از معارف بلند در شناسایی انسان کامل که در ظرف وجودی امام (ع) قابل حصول نیست. مولی فتح الله کاشانی در شرح خود می‌نویسد: او (امام) عمل می‌کند به آن، ترک نمی‌کند مر کار نیک را فایده، مگر که آهنگ می‌کند به آن‌ها سایر فواید را؛ و نمی‌کند جای گمان خیر را، مگر که قصد می‌کند آن‌را. به تحقیق که دست دادن و قدرت پیدا کرد به کتاب از مهارش، یعنی زمام معانی کتاب حضرت ربّانی به قبضه اقتدار اوست و سررشته اوامر و نواهی آن به دست او. پس او کشنده کتاب است به طریق الهی و پیشوای اوست در همه مسائل آن.

بخش‌هایی از این خطبه را زمخشری در کتاب ربیع الابرار آورده است و ابن‌ابی‌الحدید نیز، این خطبه را بخشی از خطبه‌ای مفصل یاد می‌کند. زمان ایراد خطبه نیز مشخص و معلوم نیست.

مطالب مهم خطبه

توصیف انسان کامل؛
توصیف عالم گمراه و غیرعامل؛
تمسک به هدایت اهل‌بیت (ع)؛
معرفی خود؛
پرهیز از ظاهربینی؛
بیان صفات نیکو در نزد پروردگار^[۱].

فرازی از خطبه

بندگان خدا، دوست‌داشتنی‌ترین بندگان نزد خدا (که نظر مرحمت حقّ تعالی شامل حال اوست) بنده‌ای است که خداوند او را بر تسلّط به نفس خویش کمک و یاری کرده است (عقل او را تقویت کرده تا از شهوات و خواهش‌های نفس پیروی نکند). پس (آن بنده) حزن و اندوه را شعار خود قرار داد (برای تحصیل رضا و خشنودی حق اندیشه کرد تا موجبات آن‌را به‌دست آرد) و خوف و ترس (از عذاب الهی) را رویّه خویشتن گردانید (و هیچ‌گاه برخلاف دستورات خدا و رسول رفتار نکرد). پس چراغ هدایت (علوم و معارف الهی) در دل او روشن شد و (با آن) از تاریکی نادانی و گمراهی رهایی یافت و به راه راست قدم نهاد و سفره ضیافت را برای روزی که به آن وارد می‌شود آماده ساخت (عبادت و بندگی کرد تا پس از مرگ تهی‌دست نباشد) و دور را بر خود نزدیک کرد (مرگ را بی‌خبران دور می‌پندارند پیش روی خویش قرار داد و هرگز از آن غافل نبود و باکی نداست که مرگ او را در بستر بیماری دریابد یا او را بر مرگ وارد و در راه خدا کشته شود) و سختی (مرگ و قبر و هول و وحشت روز رستاخیز) را (به وسیله توشه طاعت و بندگی) آسان گردانید^[۲].

منابع

دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱

پانویس

↑ ۴۰ صفت
↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 343-344.

[1] ۴۰ صفت

[2] دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 343-344.

[۱]

[۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{نهج البلاغه/بالا}}{{امامت}}
+{{مدخل مرتبط
+| موضوع مرتبط = نهج البلاغه
+| عنوان مدخل  =
+| مداخل مرتبط =
+| پرسش مرتبط  =
+}}
+== مقدمه ==
+خطبه‌ای سرشار از [[معارف]] بلند در شناسایی [[انسان کامل]] که در ظرف وجودی [[امام]] {{ع}} قابل حصول نیست. [[مولی]] [[فتح الله کاشانی]] در شرح خود می‌نویسد: او ([[امام]]) عمل می‌کند به آن، ترک نمی‌کند مر [[کار نیک]] را فایده، مگر که آهنگ می‌کند به آن‌ها سایر فواید را؛ و نمی‌کند جای [[گمان]] خیر را، مگر که قصد می‌کند آن‌را. به تحقیق که دست دادن و [[قدرت]] پیدا کرد به کتاب از مهارش، یعنی زمام معانی کتاب [[حضرت]] ربّانی به قبضه [[اقتدار]] اوست و سررشته [[اوامر و نواهی]] آن به دست او. پس او کشنده کتاب است به طریق [[الهی]] و پیشوای اوست در همه مسائل آن.
-==مقدمه==
+بخش‌هایی از این [[خطبه]] را [[زمخشری]] در کتاب [[ربیع]] الابرار آورده است و ابن‌ابی‌الحدید نیز، این [[خطبه]] را بخشی از خطبه‌ای مفصل یاد می‌کند. زمان ایراد [[خطبه]] نیز مشخص و معلوم نیست.
-*خطبه‌ای سرشار از [[معارف]] بلند در شناسایی [[انسان کامل]] که در ظرف وجودی [[امام]] {{ع}} قابل حصول نیست. [[مولی]] [[فتح الله کاشانی]] در شرح خود می‌نویسد: او ([[امام]]) عمل می‌کند به آن، ترک نمی‌کند مر [[کار نیک]] را فایده، مگر که آهنگ می‌کند به آن‌ها سایر فواید را؛ و نمی‌کند جای [[گمان]] خیر را، مگر که قصد می‌کند آن‌را. به تحقیق که دست دادن و [[قدرت]] پیدا کرد به کتاب از مهارش، یعنی زمام معانی کتاب [[حضرت]] ربّانی به قبضه [[اقتدار]] اوست و سررشته [[اوامر و نواهی]] آن به دست او. پس او کشنده کتاب است به طریق [[الهی]] و پیشوای اوست در همه مسائل آن.
-*بخش‌هایی از این [[خطبه]] را [[زمخشری]] در کتاب [[ربیع]] الابرار آورده است و ابن‌ابی‌الحدید نیز، این [[خطبه]] را بخشی از خطبه‌ای مفصل یاد می‌کند. زمان ایراد [[خطبه]] نیز مشخص و معلوم نیست.
-==مطالب مهم [[خطبه]]==
-#توصیف [[انسان کامل]]؛
-#توصیف عالم [[گمراه]] و غیرعامل؛
-#[[تمسک]] به [[هدایت]] [[اهل‌بیت]] {{عم}}؛
-#معرفی خود؛
-#پرهیز از ظاهربینی؛
-#بیان [[صفات نیکو]] در نزد [[پروردگار]]<ref>۴۰ صفت</ref>.
-==فرازی از [[خطبه]]==
-*[[بندگان خدا]]، دوست‌داشتنی‌ترین [[بندگان]] نزد [[خدا]] (که نظر [[مرحمت]] [[حقّ]] تعالی شامل حال اوست) بنده‌ای است که [[خداوند]] او را بر تسلّط به [[نفس]] خویش کمک و [[یاری]] کرده است ([[عقل]] او را تقویت کرده تا از شهوات و خواهش‌های [[نفس]] [[پیروی]] نکند). پس (آن [[بنده]]) [[حزن]] و [[اندوه]] را شعار خود قرار داد (برای تحصیل [[رضا]] و [[خشنودی]] [[حق]] [[اندیشه]] کرد تا موجبات آن‌را به‌دست آرد) و [[خوف]] و [[ترس]] (از [[عذاب الهی]]) را رویّه خویشتن گردانید (و هیچ‌گاه برخلاف [[دستورات]] [[خدا]] و [[رسول]] [[رفتار]] نکرد). پس [[چراغ هدایت]] ([[علوم]] و [[معارف الهی]]) در [[دل]] او روشن شد و (با آن) از [[تاریکی]] [[نادانی]] و [[گمراهی]] رهایی یافت و به راه راست قدم نهاد و سفره ضیافت را برای روزی که به آن وارد می‌شود آماده ساخت ([[عبادت]] و [[بندگی]] کرد تا پس از [[مرگ]] تهی‌دست نباشد) و دور را بر خود نزدیک کرد ([[مرگ]] را بی‌خبران دور می‌پندارند پیش روی خویش قرار داد و هرگز از آن غافل نبود و باکی نداست که [[مرگ]] او را در بستر [[بیماری]] دریابد یا او را بر [[مرگ]] وارد و در [[راه خدا]] کشته شود) و [[سختی]] ([[مرگ]] و [[قبر]] و هول و [[وحشت]] [[روز رستاخیز]]) را (به وسیله توشه [[طاعت]] و [[بندگی]]) آسان گردانید<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 343-344.</ref>.
-== پرسش‌های وابسته ==
+== مطالب مهم [[خطبه]] ==
+# توصیف [[انسان کامل]]؛
+# توصیف عالم [[گمراه]] و غیرعامل؛
+# [[تمسک]] به [[هدایت]] [[اهل‌بیت]] {{عم}}؛
+# معرفی خود؛
+# پرهیز از ظاهربینی؛
+# بیان [[صفات نیکو]] در نزد [[پروردگار]]<ref>۴۰ صفت</ref>.
-== جستارهای وابسته ==
+== فرازی از [[خطبه]] ==
+[[بندگان خدا]]، دوست‌داشتنی‌ترین [[بندگان]] نزد [[خدا]] (که نظر [[مرحمت]] [[حقّ]] تعالی شامل حال اوست) بنده‌ای است که [[خداوند]] او را بر تسلّط به [[نفس]] خویش کمک و [[یاری]] کرده است ([[عقل]] او را تقویت کرده تا از شهوات و خواهش‌های [[نفس]] [[پیروی]] نکند). پس (آن [[بنده]]) [[حزن]] و [[اندوه]] را شعار خود قرار داد (برای تحصیل [[رضا]] و [[خشنودی]] [[حق]] [[اندیشه]] کرد تا موجبات آن‌را به‌دست آرد) و [[خوف]] و [[ترس]] (از [[عذاب الهی]]) را رویّه خویشتن گردانید (و هیچ‌گاه برخلاف [[دستورات]] [[خدا]] و [[رسول]] [[رفتار]] نکرد). پس [[چراغ هدایت]] ([[علوم]] و [[معارف الهی]]) در [[دل]] او روشن شد و (با آن) از [[تاریکی]] [[نادانی]] و [[گمراهی]] رهایی یافت و به راه راست قدم نهاد و سفره ضیافت را برای روزی که به آن وارد می‌شود آماده ساخت ([[عبادت]] و [[بندگی]] کرد تا پس از [[مرگ]] تهی‌دست نباشد) و دور را بر خود نزدیک کرد ([[مرگ]] را بی‌خبران دور می‌پندارند پیش روی خویش قرار داد و هرگز از آن غافل نبود و باکی نداست که [[مرگ]] او را در بستر [[بیماری]] دریابد یا او را بر [[مرگ]] وارد و در [[راه خدا]] کشته شود) و [[سختی]] ([[مرگ]] و [[قبر]] و هول و [[وحشت]] [[روز رستاخیز]]) را (به وسیله توشه [[طاعت]] و [[بندگی]]) آسان گردانید<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 343-344.</ref>.
-==منابع==
+== منابع ==
-* [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]
+{{منابع}}
+# [[پرونده:13681048.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۱''']]
+{{پایان منابع}}
 == پانویس ==
 {{پانویس}}
-[[رده:امام علی]]
+[[رده:خطبه‌های نهج البلاغه]]
-[[رده:خطبه 86 نهج البلاغه]]
-[[رده:مدخل نهج البلاغه]]