سبأ: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-]] ==منابع== +]] {{پایان مدخل‌های وابسته}} ==منابع==)) |
|||
| (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ولایت}} | {{ولایت}} | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[سبأ در قرآن]] | پرسش مرتبط = }} | |||
== | == واژه‌شناسی == | ||
واژه [[سبأ]] به صورت‌های گوناگون از جمله مهموز <ref>شرح ابن عقیل، ج۲، ص۶۱۴؛ لسان العرب، ج۶، ص۱۳۷؛ التحقیق، ج۵، ص۱۰، «سبأ».</ref> (سبأ)، غیر مهموز<ref> لسان العرب، ج۶، ص۱۳۷؛ مجمع البحرین، ج۲، ص۳۱۷، «سبأ»؛ التحریر و التنویر، ج۱۹، ص۲۴۶.</ref> ([[سبا]])، منصرف (اسم [[مذکر]] برای شخص یا [[سرزمین]]) و غیر منصرف (اسم مؤنث برای [[قبیله]] یا [[شهر]]) <ref>معجم البلدان، ج۳، ص۱۸۱؛ لسان العرب، ج۶، ص۱۳۶؛ المصباح، ص۲۶۵، «سبا».</ref> ضبط شده است. | واژه [[سبأ]] به صورت‌های گوناگون از جمله مهموز <ref>شرح ابن عقیل، ج۲، ص۶۱۴؛ لسان العرب، ج۶، ص۱۳۷؛ التحقیق، ج۵، ص۱۰، «سبأ».</ref> (سبأ)، غیر مهموز<ref> لسان العرب، ج۶، ص۱۳۷؛ مجمع البحرین، ج۲، ص۳۱۷، «سبأ»؛ التحریر و التنویر، ج۱۹، ص۲۴۶.</ref> ([[سبا]])، منصرف (اسم [[مذکر]] برای شخص یا [[سرزمین]]) و غیر منصرف (اسم مؤنث برای [[قبیله]] یا [[شهر]]) <ref>معجم البلدان، ج۳، ص۱۸۱؛ لسان العرب، ج۶، ص۱۳۶؛ المصباح، ص۲۶۵، «سبا».</ref> ضبط شده است. | ||
| خط ۱۲: | خط ۹: | ||
برخی دیگر سَبَأ را معرّب واژه [[عبری]]<ref>قاموس الکتاب المقدس، ص۴۵۲؛ دایرة المعارف الکتابیه، ج۴، ص۳۲۸.</ref> شبا<ref> قاموس الکتاب المقدس، ص۴۵۲؛ دایرة المعارف الاسلامیه، ج۱۱، ص۱۷۱.</ref> دانسته‌اند. در گزارش‌های [[کتاب مقدس]]، شبا به عنوان نام سرزمین و [[قوم]] سبأ آمده است <ref> کتاب مقدس، مزامیر، ۷۲: ۱۰؛ قاموس کتاب مقدس، ص۴۶۵؛ دایرة المعارف الاسلامیه، ج۱۱، ص۱۶۸.</ref>. | برخی دیگر سَبَأ را معرّب واژه [[عبری]]<ref>قاموس الکتاب المقدس، ص۴۵۲؛ دایرة المعارف الکتابیه، ج۴، ص۳۲۸.</ref> شبا<ref> قاموس الکتاب المقدس، ص۴۵۲؛ دایرة المعارف الاسلامیه، ج۱۱، ص۱۷۱.</ref> دانسته‌اند. در گزارش‌های [[کتاب مقدس]]، شبا به عنوان نام سرزمین و [[قوم]] سبأ آمده است <ref> کتاب مقدس، مزامیر، ۷۲: ۱۰؛ قاموس کتاب مقدس، ص۴۶۵؛ دایرة المعارف الاسلامیه، ج۱۱، ص۱۶۸.</ref>. | ||
برخی به سبب [[ارتباط]] داستان قوم سبأ با [[حضرت سلیمان]] در [[قرآن]]، احتمال داده‌اند که سبأ از واژگان دخیل باشد که از منابع [[مسیحی]] گرفته شده یا مستقیماً از [[عربستان]] جنوبی آمده باشد. <ref>واژه‌های دخیل، ص۲۴۶.</ref> به هر حال سبأ را نام [[پدر]] عرب‌های یمن <ref>جامع‌البیان، ج۲۲، ص۵۲-۵۳؛ مجمع البیان، ج۸، ص۶۰۴؛ بحارالانوار، ج۷۰، ص۳۳۵.</ref> و نیای نخست [[قوم | برخی به سبب [[ارتباط]] داستان قوم سبأ با [[حضرت سلیمان]] در [[قرآن]]، احتمال داده‌اند که سبأ از واژگان دخیل باشد که از منابع [[مسیحی]] گرفته شده یا مستقیماً از [[عربستان]] جنوبی آمده باشد. <ref>واژه‌های دخیل، ص۲۴۶.</ref> به هر حال سبأ را نام [[پدر]] عرب‌های یمن <ref>جامع‌البیان، ج۲۲، ص۵۲-۵۳؛ مجمع البیان، ج۸، ص۶۰۴؛ بحارالانوار، ج۷۰، ص۳۳۵.</ref> و نیای نخست [[قوم سبأ]]،<ref>تفسیر سمعانی، ج۴، ص۳۲۴؛ بحار الانوار، ج۷۰، ص۳۳۵؛ موسوعة التاریخ الاسلامی، ج۱، ص۹۹.</ref> نام ناحیه‌ای از [[کشور]] [[یمن]] در [[شرق]] صنعاء،<ref>معجم البلدان، ج۳، ص۱۸۱؛ تفسیر قرطبی، ج۱۳، ص۱۸۱؛ التحقیق، ج۵، ص۱۲، «سبأ».</ref> زیستگاه قوم سبأ <ref> جامع البیان، ج۲۲، ص۵۳-۵۴؛ معجم البلدان، ج۳، ص۱۸۱.</ref> و [[سرزمین]] [[ملکه]] [[بلقیس]]<ref>العین، ج۷، ص۳۱۵؛ تاریخ طبری، ج۱، ص۳۴۹؛ لسان العرب، ج۶، ص۱۳۶، «سبأ».</ref> دانسته‌اند. | ||
==سرزمین سبأ== | |||
مقدسی گوید: سبأ ناحیتی است که در پیرامونش چند دهکده منبردار است و قصبه‌ای آباد دارد. ادریسی می‌نویسد: [[شهر]] سبأ اکنون ویران است... و فاصله آن تا ظفار سه مرحله است<ref>جغرافیای نزول قرآن، ص۱۵۶؛ و ر.ک: اطلاعات قرآنی، ص۳۱۱.</ref>.<ref>[[محرم فرزانه|فرزانه، محرم]]، [[اماکن جغرافیایی در قرآن (کتاب)|اماکن جغرافیایی در قرآن]]، ص ۳۲۹.</ref> | |||
==سوره سبأ== | |||
{{اصلی|سوره سبأ}} | |||
یکی از [[سوره‌های قرآن]] نیز به سبب بیان سرگذشت قوم سبأ، به این نام خوانده می‌شود. نتیجه اینکه سبأ در آغاز نام یک شخص بود و به مرور نسلی از وی پدید آمد و به نام قوم سبأ خوانده شد؛ همچنین زیستگاه، [[پادشاهان]] و سوره‌ای که سرگذشت آنان را بیان کرده، با این نام اشتهار یافتند. <ref>نک: البدایة و النهایه، ج۲، ص۱۹۱-۱۹۲؛ عمدة القاری، ج۱۹، ص۱۲۷-۱۲۸؛ الدرالمنثور، ج۵، ص۲۳۱.</ref> | یکی از [[سوره‌های قرآن]] نیز به سبب بیان سرگذشت قوم سبأ، به این نام خوانده می‌شود. نتیجه اینکه سبأ در آغاز نام یک شخص بود و به مرور نسلی از وی پدید آمد و به نام قوم سبأ خوانده شد؛ همچنین زیستگاه، [[پادشاهان]] و سوره‌ای که سرگذشت آنان را بیان کرده، با این نام اشتهار یافتند. <ref>نک: البدایة و النهایه، ج۲، ص۱۹۱-۱۹۲؛ عمدة القاری، ج۱۹، ص۱۲۷-۱۲۸؛ الدرالمنثور، ج۵، ص۲۳۱.</ref> | ||
واژه سبأ دو بار در [[قرآن]] آمده است. | ==سبأ در قرآن== | ||
{{اصلی|سبأ در قرآن}} | |||
واژه سبأ دو بار در [[قرآن]] آمده است. گزارش [[قرآن کریم]] درباره قوم و سرزمین سبأ مربوط به دو دوره [[تاریخی]] متفاوت است. در [[سوره نمل]] خبر آوردن هُدهُد از قوم سبأ، [[حکومت]] باشکوه و [[مقتدر]] ملکه سبأ، [[دیدار]] وی با [[حضرت سلیمان]] {{ع}} و [[ایمان]] آوردنش گزارش شده‌اند. | |||
در [[سوره سبأ]] نیز حکایت بهره‌مندی قوم سبأ از سرزمینی آباد و باغ‌های سرسبز و انقراض آنان و ویرانی سرزمین‌شان به وسیله سیل عرم به سبب رویگردانی از [[خداوند]] آمده‌اند. | |||
[[مفسران]] در [[تفسیر]] [[آیات]] مرتبط با سرزمین سبأ به موضوعاتی مانند ویژگی‌های این سرزمین، [[فرهنگ]] و [[تمدن]] قوم سبأ، شرح و وصف سد مأرب و سبب ساخت آن، حادثه سیل ویرانگر عرم، خبرآوردن هدهد، دیدار ملکه سبأ با حضرت سلیمان {{ع}} و [[ایمان آوردن]] وی، فرجام قوم سبأ و جز آن پرداخته‌اند.<ref>[[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[سبأ / سرزمین (مقاله)|مقاله «سبأ / سرزمین»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۵.</ref>. | |||
==موقعیت جغرافیایی [[سبا]]== | == موقعیت جغرافیایی [[سبا]] == | ||
==[[شهرها]] و آبادی ها== | == [[شهرها]] و آبادی ها == | ||
==ویرانی [[سرزمین]] [[سبا]]== | == ویرانی [[سرزمین]] [[سبا]] == | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[دولت‌های عرب جاهلی]] | * [[دولت‌های عرب جاهلی]] | ||
{{پایان | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
#[[پرونده:1100409.jpg|22px]] [[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[ سبأ / سرزمین (مقاله)|مقاله «سبأ / سرزمین»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵''']] | # [[پرونده:1100409.jpg|22px]] [[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[سبأ / سرزمین (مقاله)|مقاله «سبأ / سرزمین»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۳۱
سبأ از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سبأ در قرآن - پرسش مرتبط نداردواژهشناسی
واژه سبأ به صورت‌های گوناگون از جمله مهموز [۱] (سبأ)، غیر مهموز[۲] (سبا)، منصرف (اسم مذکر برای شخص یا سرزمین) و غیر منصرف (اسم مؤنث برای قبیله یا شهر) [۳] ضبط شده است.
درباره ریشه و معنای لغوی سبأ اختلاف است: برخی آن را از ماده "سبأ" و به معنای خریدن،[۴] کندن پوست [۵]، سوزاندن،[۶] سوگند خوردن [۷] و برخی دیگر از ماده "سبی" به معنای اسیر کردن [۸] دانسته‌اند. براساس معنای دوم، سَبَأ نام نخستین عربی بود که افرادی را به اسارت گرفت [۹] و به سرزمین یمن آورد. [۱۰]
برخی دیگر سَبَأ را معرّب واژه عبری[۱۱] شبا[۱۲] دانسته‌اند. در گزارش‌های کتاب مقدس، شبا به عنوان نام سرزمین و قوم سبأ آمده است [۱۳].
برخی به سبب ارتباط داستان قوم سبأ با حضرت سلیمان در قرآن، احتمال داده‌اند که سبأ از واژگان دخیل باشد که از منابع مسیحی گرفته شده یا مستقیماً از عربستان جنوبی آمده باشد. [۱۴] به هر حال سبأ را نام پدر عرب‌های یمن [۱۵] و نیای نخست قوم سبأ،[۱۶] نام ناحیه‌ای از کشور یمن در شرق صنعاء،[۱۷] زیستگاه قوم سبأ [۱۸] و سرزمین ملکه بلقیس[۱۹] دانسته‌اند.
سرزمین سبأ
مقدسی گوید: سبأ ناحیتی است که در پیرامونش چند دهکده منبردار است و قصبه‌ای آباد دارد. ادریسی می‌نویسد: شهر سبأ اکنون ویران است... و فاصله آن تا ظفار سه مرحله است[۲۰].[۲۱]
سوره سبأ
یکی از سوره‌های قرآن نیز به سبب بیان سرگذشت قوم سبأ، به این نام خوانده می‌شود. نتیجه اینکه سبأ در آغاز نام یک شخص بود و به مرور نسلی از وی پدید آمد و به نام قوم سبأ خوانده شد؛ همچنین زیستگاه، پادشاهان و سوره‌ای که سرگذشت آنان را بیان کرده، با این نام اشتهار یافتند. [۲۲]
سبأ در قرآن
واژه سبأ دو بار در قرآن آمده است. گزارش قرآن کریم درباره قوم و سرزمین سبأ مربوط به دو دوره تاریخی متفاوت است. در سوره نمل خبر آوردن هُدهُد از قوم سبأ، حکومت باشکوه و مقتدر ملکه سبأ، دیدار وی با حضرت سلیمان (ع) و ایمان آوردنش گزارش شده‌اند.
در سوره سبأ نیز حکایت بهره‌مندی قوم سبأ از سرزمینی آباد و باغ‌های سرسبز و انقراض آنان و ویرانی سرزمین‌شان به وسیله سیل عرم به سبب رویگردانی از خداوند آمده‌اند.
مفسران در تفسیر آیات مرتبط با سرزمین سبأ به موضوعاتی مانند ویژگی‌های این سرزمین، فرهنگ و تمدن قوم سبأ، شرح و وصف سد مأرب و سبب ساخت آن، حادثه سیل ویرانگر عرم، خبرآوردن هدهد، دیدار ملکه سبأ با حضرت سلیمان (ع) و ایمان آوردن وی، فرجام قوم سبأ و جز آن پرداخته‌اند.[۲۳].
موقعیت جغرافیایی سبا
شهرها و آبادی ها
ویرانی سرزمین سبا
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ شرح ابن عقیل، ج۲، ص۶۱۴؛ لسان العرب، ج۶، ص۱۳۷؛ التحقیق، ج۵، ص۱۰، «سبأ».
- ↑ لسان العرب، ج۶، ص۱۳۷؛ مجمع البحرین، ج۲، ص۳۱۷، «سبأ»؛ التحریر و التنویر، ج۱۹، ص۲۴۶.
- ↑ معجم البلدان، ج۳، ص۱۸۱؛ لسان العرب، ج۶، ص۱۳۶؛ المصباح، ص۲۶۵، «سبا».
- ↑ العین، ج۷، ص۳۱۵؛ مفردات، ص۲۲۳؛ تاج العروس، ج۱، ص۱۷۰، «سبأ».
- ↑ معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۱۳۱، «سبی»؛ لسان العرب، ج۶، ص۱۳۶؛ تاج العروس، ج۱، ص۱۷۰-۱۷۱، «سبأ».
- ↑ العین، ج۷، ص۳۱۵؛ معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۱۳۱؛ لسان العرب، ج۶، ص۱۳۶.
- ↑ لسان العرب، ج۶، ص۱۳۶؛ تاج العروس، ج۱، ص۱۷۳.
- ↑ معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۱۳۰؛ معجم البلدان، ج۳، ص۱۸۱.
- ↑ السیرة النبویه، ج۱، ص۵؛ البدء والتاریخ، ج۳، ص۱۳۱؛ معجم البلدان، ج۳، ص۱۸۱.
- ↑ المفصل، ج۲، ص۲۵۸.
- ↑ قاموس الکتاب المقدس، ص۴۵۲؛ دایرة المعارف الکتابیه، ج۴، ص۳۲۸.
- ↑ قاموس الکتاب المقدس، ص۴۵۲؛ دایرة المعارف الاسلامیه، ج۱۱، ص۱۷۱.
- ↑ کتاب مقدس، مزامیر، ۷۲: ۱۰؛ قاموس کتاب مقدس، ص۴۶۵؛ دایرة المعارف الاسلامیه، ج۱۱، ص۱۶۸.
- ↑ واژه‌های دخیل، ص۲۴۶.
- ↑ جامع‌البیان، ج۲۲، ص۵۲-۵۳؛ مجمع البیان، ج۸، ص۶۰۴؛ بحارالانوار، ج۷۰، ص۳۳۵.
- ↑ تفسیر سمعانی، ج۴، ص۳۲۴؛ بحار الانوار، ج۷۰، ص۳۳۵؛ موسوعة التاریخ الاسلامی، ج۱، ص۹۹.
- ↑ معجم البلدان، ج۳، ص۱۸۱؛ تفسیر قرطبی، ج۱۳، ص۱۸۱؛ التحقیق، ج۵، ص۱۲، «سبأ».
- ↑ جامع البیان، ج۲۲، ص۵۳-۵۴؛ معجم البلدان، ج۳، ص۱۸۱.
- ↑ العین، ج۷، ص۳۱۵؛ تاریخ طبری، ج۱، ص۳۴۹؛ لسان العرب، ج۶، ص۱۳۶، «سبأ».
- ↑ جغرافیای نزول قرآن، ص۱۵۶؛ و ر.ک: اطلاعات قرآنی، ص۳۱۱.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۳۲۹.
- ↑ نک: البدایة و النهایه، ج۲، ص۱۹۱-۱۹۲؛ عمدة القاری، ج۱۹، ص۱۲۷-۱۲۸؛ الدرالمنثور، ج۵، ص۲۳۱.
- ↑ اسدی، علی، مقاله «سبأ / سرزمین»، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱۵.