سوره سبأ
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سوره است. سوره سبأ از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سوره سبأ در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
«سبأ» نام قومی است که هم‌زمان با سلیمان می‌زیستند و حاکمشان یک زن (بلقیس) بود. آیه ۱۵ به بعد این سوره بخشی از داستان آنان با سلیمان را بیان می‌کند.
واژه «سبأ» دو بار در آیات ﴿فَمَكَثَ غَيْرَ بَعِيدٍ فَقَالَ أَحَطْتُ بِمَا لَمْ تُحِطْ بِهِ وَجِئْتُكَ مِنْ سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ﴾[۱] و ﴿لَقَدْ كَانَ لِسَبَإٍ فِي مَسْكَنِهِمْ آيَةٌ جَنَّتَانِ عَنْ يَمِينٍ وَشِمَالٍ كُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّكُمْ وَاشْكُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ وَرَبٌّ غَفُورٌ﴾[۲] به کار رفته است؛ لذا سوره را «سبأ» نامیده‌اند.
این سوره پیرامون اصول سه‌گانه اعتقادات، یعنی توحید و نبوت و قیامت بحث می‌کند. بعد از بیان آنها کیفر کسانی را که منکر آنهایند، و یا القای شبهه در باره آنها می‌کنند، بیان نموده، آن گاه از راه‌های مختلف آن شبهه‌ها را دفع می‌کند، یک بار از راه حکمت و موعظه، بار دیگر از راه مجادله. و از بین این سه اصل بیشتر به مسأله قیامت اهتمام می‌ورزد، در اول کلام آن را ذکر می‌کند، و تا آخر سوره چند بار دیگر هم متعرض آن می‌شود؛ داستان حضرت داوود (ع) نیز در این سوره نقل می‌شود.
ویژگی‌های سوره سبأ
- طبق قول مشهور و بر اساس عدد بیشتر مکاتب تفسیری ۵۴ آیه، به عدد شامی ۵۵ آیه، ۸۸۳، ۸۸۷ یا ۸۸۰ کلمه و ۴۵۱۲ حرف دارد.
- در ترتیب نزول، پنجاه و هشتمین و در مصحف شریف سی و چهارمین سوره است.
- پس از سوره لقمان و پیش از سوره زمر در مکه نازل شد؛ جز آیات ﴿وَيَرَى الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ الَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ هُوَ الْحَقَّ وَيَهْدِي إِلَى صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ﴾[۳] و ﴿وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا هَلْ نَدُلُّكُمْ عَلَى رَجُلٍ يُنَبِّئُكُمْ إِذَا مُزِّقْتُمْ كُلَّ مُمَزَّقٍ إِنَّكُمْ لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ﴾[۴] که مدنی به‌شمار می‌آیند.
- از سوره‌های مثانی و اندکی بیش از یک حزب است.
- گفته‌اند یک آیه منسوخ دارد.
مطالب مهم سوره سبأ
- خلقت آسمان و زمین؛
- رستاخیز و مسئله ثواب و عقاب و ثبت اعمال؛
- نبوت و مسئله انذار و تبشیر؛
- توحید و صفات جلال و جمال؛
- بخش‌هایی از تاریخ حضرت داوود و حضرت سلیمان (ع)؛
- داستان قوم سبأ و سرنوشت آنان[۵].[۶]
منابع
پانویس
- ↑ «آنگاه (هدهد) درنگی کوتاه کرد و گفت: من به چیزی دست یافتم که تو نیافته‌ای و برای تو از (سرزمین) سبا خبر بی‌گمانی آورده‌ام» سوره نمل، آیه ۲۲.
- ↑ «برای (قوم) سبا در مسکن‌هایشان نشانه‌ای (شگرف) وجود داشت: دو باغ از راست و چپ، از روزی پروردگارتان بخورید و او را سپاس گزارید! شهری است پاکیزه و پروردگاری آمرزنده» سوره سبأ، آیه ۱۵.
- ↑ «و کسانی که آنان را از دانش بهره داده‌اند می‌بینند که آنچه از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده، راستین است و به راه (خداوند) پیروز ستوده، رهنمون می‌گردد» سوره سبأ، آیه ۶.
- ↑ «و کافران گفتند: آیا شما را به مردی رهنمون شویم که به شما خبر می‌دهد که: چون یکسره پراکنده شدید (و از بین رفتید) دوباره آفرینشی نو خواهید یافت؟» سوره سبأ، آیه ۷.
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۶، صفحه ۳۵۶؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه (۶۳-۴۴)و۴۳و۴۱؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۶؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۶؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۱۸، صفحه ۳؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۳۰۵؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۳۸۲.
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۲۹۱۵.