هیئت: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-== پانویس == {{پانویس}} {{ +== پانویس == {{پانویس}} {{))
 
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = عزاداری
| عنوان مدخل  =
| مداخل مرتبط = [[هیئت در تاریخ اسلامی]]
| پرسش مرتبط  =
}}
{{سوگواری امام حسین}}
{{سوگواری امام حسین}}


<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
== مقدمه ==
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[هیئت در حدیث]] - [[هیئت در تاریخ اسلامی]] - [[هیئت در معارف و سیره حسینی]]</div>
نوعی [[تشکل]] مذهبی، بر محور [[عزاداری]] برای [[سیدالشهدا]] و [[ائمه]] {{عم}}. مجموعه‌هایی از [[مردم]] هر محلّه، در [[شهرها]] یا روستاها که برای [[سوگواری]] و روضه‌خوانی نسبت به [[امام حسین]] {{ع}} به‌ویژه در ایام [[عاشورا]] تشکیل می‌شود. هیئت، سنتی دیرپا و مردمی است و با بودجۀ علاقه مندان به [[امام حسین]] {{ع}} تشکیل می‌یابد. در طول سال هم فعالیت می‌کند و جلسات هیئت برگزار می‌گردد. اما [[روز عاشورا]]، برای [[سینه‌زنی]] و [[عزاداری]] از [[حسینیه]] یا محله بیرون می‌آیند و به [[حرم‌ها]] و امامزاده‌ها و تکیه‌ها می‌روند. هر هیئت، نام خاص و [[پرچم]] و علامت ویژه دارد. هیئت‌های [[عزاداری]]، گاهی متوسّلین به یکی از [[ائمه]] یا [[شهدای کربلا]] هستند. هیئت، که نوعی [[سوگواری]] گروهی است، در قدیم هم رایج بوده و [[شیعیان]] بصورت جمعی نوحه‌خوان و با تشکیلات طعام، به [[زیارت]] [[قبر حسین]] {{ع}} می‌رفتند. [[امام صادق]] {{ع}} به فائد حنّاط که خبر اینگونه زیارت‌های جمعی را بازمی‌گفت، فرمود: هر کس [[قبر حسین]] {{ع}} را [[زیارت]] کند، در حالی که به [[حقّ]] او آشنا باشد، [[خداوند]]، [[گناهان]] گذشته و آیندۀ او را می‌آمرزد<ref>بحارالانوار، ج۱۰۱، ص۲۵.</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۵۰۴.</ref>
<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام حسین (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>


==مقدمه==
==هیئت‌های مذهبی==
نوعی [[تشکل]] مذهبی، بر محور [[عزاداری]] برای [[سیدالشهدا]] و [[ائمه]]{{عم}}. مجموعه‌هایی از [[مردم]] هر محلّه، در [[شهرها]] یا روستاها که برای [[سوگواری]] و روضه‌خوانی نسبت به [[امام حسین]]{{ع}} به‌ویژه در ایام [[عاشورا]] تشکیل می‌شود. هیئت، سنتی دیرپا و مردمی است و با بودجۀ علاقه مندان به [[امام حسین]]{{ع}} تشکیل می‌یابد. در طول سال هم فعالیت می‌کند و جلسات هیئت برگزار می‌گردد. اما [[روز عاشورا]]، برای [[سینه‌زنی]] و [[عزاداری]] از [[حسینیه]] یا محله بیرون می‌آیند و به [[حرم‌ها]] و امامزاده‌ها و تکیه‌ها می‌روند. هر هیئت، نام خاص و [[پرچم]] و علامت ویژه دارد. هیئت‌های [[عزاداری]]، گاهی متوسّلین به یکی از [[ائمه]] یا [[شهدای کربلا]] هستند. هیئت، که نوعی [[سوگواری]] گروهی است، در قدیم هم رایج بوده و [[شیعیان]] بصورت جمعی نوحه‌خوان و با تشکیلات طعام، به [[زیارت]] [[قبر حسین]]{{ع}} می‌رفتند. [[امام صادق]]{{ع}} به فائد حنّاط که خبر اینگونه زیارت‌های جمعی را بازمی‌گفت، فرمود: هر کس [[قبر حسین]]{{ع}} را [[زیارت]] کند، در حالی که به [[حقّ]] او آشنا باشد، [[خداوند]]، [[گناهان]] گذشته و آیندۀ او را می‌آمرزد<ref>بحارالانوار، ج۱۰۱، ص۲۵.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۵۰۴.</ref>.
با اینکه هیئت‌های مذهبی غالباً با محوریت [[مساجد]] شکل می‌گرفتند، با توجه به امکان تفاوت مکانی این هیئت‌ها و تشکیل شان در حسینیه‌ها و تکیه‌ها و... و نیز ابتنای آنها بر مناسبت‌های مذهبی و رونقشان در این مناسبت‌ها و همچنین تفاوت در اهدافشان با مسجد سبب می‌شود هیئت‌های مذهبی را در قالبی مستقل بررسی کنیم.
اساس شکل‌گیری هیئت‌ها [[تعظیم]] [[شعائر مذهبی]] ([[شیعه]]) است که این شعائر حول [[مصائب]] و [[مدایح]] [[ائمه اطهار]]{{عم}} بر پا می‌شد و از اختصاصات [[مذهب شیعه]] به شمار می‌رود؛ به‌ویژه [[عزاداری امام حسین]]{{ع}} که موجب [[احیای حق]] و زنده نگه داشتن [[نهضت]] عاشوراست<ref>لطف الله صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ج۲، ص۱۳۱.</ref>.
یکی از فعالیت‌های مهم هیئت‌های مذهبی تعظیم مشاهد شریفه [[اهل بیت]]{{عم}} و برپایی هیئت‌ها در این اماکن است که هم سبب [[ترویج]] ارزش‌های مذهبی می‌شد و هم آن [[مشهد]] [[شریف]] به عنوان یک مکان [[نورانی]]، مأمن [[مردم]] جهت [[اعمال]] دینیشان به شمار می‌رفت که [[نگارش]] زیارتنامه‌های متعدد از گذشته‌های دور و توصیه نحوه [[زیارت]]<ref>سید محمد باقر حکیم، نقش اهل بیت{{عم}} در بنیانگذاری جماعت صالحان، ج۷، ص۵۴.</ref> در همین راستا بوده است.


== جستارهای وابسته ==
همین اهتمام [[شیعیان]] به زیارت مراقد شریفه و تأکیدات ائمه اطهار{{عم}} و اهتمامشان در برپایی هیئت‌ها در این اماکن یا اماکنی با یاد و به نام اهل بیت{{عم}} اساساً سبب شکل‌گیری [[معماری]] و [[شهرسازی]] خاصی پیرامون این [[قبور]] و به تبع، شکل‌گیری [[فرهنگ]] خاص مذهبی پیرامون آنها شده است. به همین دلیل است که از این گونه مناطق به [[شهر]] یا روستای مذهبی یاد می‌شود؛ مانند [[شهر مقدس]] [[مشهد]] در [[خراسان]] و [[شهر قم]] و [[شهرهای مقدس]] [[کربلا]] و [[نجف]] در [[عراق]]. حضور و قوام یافتن این فرهنگ مذهبی است که [[استحکام]] ارزش‌های [[فرهنگی]] - مذهبی در آن [[شهرها]] را موجب شده و به طور معمول؛ [[امنیت فرهنگی]] این گونه شهرها در برابر [[تهاجم]] فرهنگ‌های [[بیگانه]] از استحکام و بنیاد بیشتری برخوردار است؛ مثلاً [[اجتماع]] عظیم و میلیونی [[مردم]] در [[روز]] [[اربعین]] در کربلا و در روز [[شهادت امام رضا]]{{ع}} در مشهد همراه با [[مراسم]] و [[اعمال]] خاصی و تکرار هر ساله این همایش‌های عظیم مردمی، موج خروشانی را در [[ابلاغ]] [[ارزش‌های دینی]] و [[سد]] مستحکمی در برابر تهاجمات علیه [[اعتقادات]] مردم ایجاد می‌کند<ref>سید محمد باقر حکیم، نقش اهل بیت{{عم}} در بنیانگذاری جماعت صالحان، ج۷، ص۵۴.</ref>.<ref>[[محمد اسماعیل نباتیان|نباتیان، محمد اسماعیل]]، [[فقه و امنیت (کتاب)|فقه و امنیت]] ص ۲۷۲.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']]
# [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']]
# [[پرونده:IM010643.jpg|22px]] [[محمد اسماعیل نباتیان|نباتیان، محمد اسماعیل]]، [[فقه و امنیت (کتاب)|'''فقه و امنیت''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۲۰: خط ۲۸:
{{عزاداری محرم}}
{{عزاداری محرم}}


[[رده:هیئت]]
[[رده:مکان‌های منسوب به امام حسین]]
[[رده:مدخل فرهنگ عاشورا]]
[[رده:مدخل فرهنگ عاشورا]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۲۶

مقدمه

نوعی تشکل مذهبی، بر محور عزاداری برای سیدالشهدا و ائمه (ع). مجموعه‌هایی از مردم هر محلّه، در شهرها یا روستاها که برای سوگواری و روضه‌خوانی نسبت به امام حسین (ع) به‌ویژه در ایام عاشورا تشکیل می‌شود. هیئت، سنتی دیرپا و مردمی است و با بودجۀ علاقه مندان به امام حسین (ع) تشکیل می‌یابد. در طول سال هم فعالیت می‌کند و جلسات هیئت برگزار می‌گردد. اما روز عاشورا، برای سینه‌زنی و عزاداری از حسینیه یا محله بیرون می‌آیند و به حرم‌ها و امامزاده‌ها و تکیه‌ها می‌روند. هر هیئت، نام خاص و پرچم و علامت ویژه دارد. هیئت‌های عزاداری، گاهی متوسّلین به یکی از ائمه یا شهدای کربلا هستند. هیئت، که نوعی سوگواری گروهی است، در قدیم هم رایج بوده و شیعیان بصورت جمعی نوحه‌خوان و با تشکیلات طعام، به زیارت قبر حسین (ع) می‌رفتند. امام صادق (ع) به فائد حنّاط که خبر اینگونه زیارت‌های جمعی را بازمی‌گفت، فرمود: هر کس قبر حسین (ع) را زیارت کند، در حالی که به حقّ او آشنا باشد، خداوند، گناهان گذشته و آیندۀ او را می‌آمرزد[۱].[۲]

هیئت‌های مذهبی

با اینکه هیئت‌های مذهبی غالباً با محوریت مساجد شکل می‌گرفتند، با توجه به امکان تفاوت مکانی این هیئت‌ها و تشکیل شان در حسینیه‌ها و تکیه‌ها و... و نیز ابتنای آنها بر مناسبت‌های مذهبی و رونقشان در این مناسبت‌ها و همچنین تفاوت در اهدافشان با مسجد سبب می‌شود هیئت‌های مذهبی را در قالبی مستقل بررسی کنیم. اساس شکل‌گیری هیئت‌ها تعظیم شعائر مذهبی (شیعه) است که این شعائر حول مصائب و مدایح ائمه اطهار(ع) بر پا می‌شد و از اختصاصات مذهب شیعه به شمار می‌رود؛ به‌ویژه عزاداری امام حسین(ع) که موجب احیای حق و زنده نگه داشتن نهضت عاشوراست[۳]. یکی از فعالیت‌های مهم هیئت‌های مذهبی تعظیم مشاهد شریفه اهل بیت(ع) و برپایی هیئت‌ها در این اماکن است که هم سبب ترویج ارزش‌های مذهبی می‌شد و هم آن مشهد شریف به عنوان یک مکان نورانی، مأمن مردم جهت اعمال دینیشان به شمار می‌رفت که نگارش زیارتنامه‌های متعدد از گذشته‌های دور و توصیه نحوه زیارت[۴] در همین راستا بوده است.

همین اهتمام شیعیان به زیارت مراقد شریفه و تأکیدات ائمه اطهار(ع) و اهتمامشان در برپایی هیئت‌ها در این اماکن یا اماکنی با یاد و به نام اهل بیت(ع) اساساً سبب شکل‌گیری معماری و شهرسازی خاصی پیرامون این قبور و به تبع، شکل‌گیری فرهنگ خاص مذهبی پیرامون آنها شده است. به همین دلیل است که از این گونه مناطق به شهر یا روستای مذهبی یاد می‌شود؛ مانند شهر مقدس مشهد در خراسان و شهر قم و شهرهای مقدس کربلا و نجف در عراق. حضور و قوام یافتن این فرهنگ مذهبی است که استحکام ارزش‌های فرهنگی - مذهبی در آن شهرها را موجب شده و به طور معمول؛ امنیت فرهنگی این گونه شهرها در برابر تهاجم فرهنگ‌های بیگانه از استحکام و بنیاد بیشتری برخوردار است؛ مثلاً اجتماع عظیم و میلیونی مردم در روز اربعین در کربلا و در روز شهادت امام رضا(ع) در مشهد همراه با مراسم و اعمال خاصی و تکرار هر ساله این همایش‌های عظیم مردمی، موج خروشانی را در ابلاغ ارزش‌های دینی و سد مستحکمی در برابر تهاجمات علیه اعتقادات مردم ایجاد می‌کند[۵].[۶]

منابع

پانویس

  1. بحارالانوار، ج۱۰۱، ص۲۵.
  2. محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۵۰۴.
  3. لطف الله صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ج۲، ص۱۳۱.
  4. سید محمد باقر حکیم، نقش اهل بیت(ع) در بنیانگذاری جماعت صالحان، ج۷، ص۵۴.
  5. سید محمد باقر حکیم، نقش اهل بیت(ع) در بنیانگذاری جماعت صالحان، ج۷، ص۵۴.
  6. نباتیان، محمد اسماعیل، فقه و امنیت ص ۲۷۲.