التبیان فی تفسیر القرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
| زبان = عربی | | زبان = عربی | ||
| زبان اصلی = | | زبان اصلی = | ||
| نویسنده = | | نویسنده = [[شیخ طوسی]] | ||
| نویسندگان = | | نویسندگان = | ||
| تحقیق یا تدوین = | | تحقیق یا تدوین = | ||
نسخهٔ ۲۱ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۵۰
| التبیان فی تفسیر القرآن | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | شیخ طوسی |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات دار احیاء التراث العربی|انتشارات انتشارات دار احیاء التراث العربی]][[رده:انتشارات انتشارات دار احیاء التراث العربی]] |
| محل نشر | بیروت، لبنان |
| سال نشر | ۱۴۱۳ ق، ۱۳۷۲ ش |
| تعداد جلد | ۱۰ |
| فهرست جلدها | جلد اول، جلد دوم، جلد سوم، جلد چهارم، جلد پنجم، جلد ششم، جلد هفتم، جلد هشتم، جلد نهم، جلد دهم |
| شماره ملی | م۷۵-۵۵۴۶ |
التبیان فی تفسیر القرآن کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویل و تفسیر قرآن کریم میباشد. این کتاب اثر اب‍ی‌ج‍ع‍ف‍ر محمد بن حسن طوسی مشهور به شیخ طوسی است و انتشارات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
«التبیان فی تفسیر القرآن» به زبان عربی، از آثار پر ارج و اعتبار محمد حسن طوسی، شیخ الطوسی مشهور به «شیخ الطائفة»، فقیه، مفسر و عالم جامع عظیم الشأن شیعی است. او در ماه رمضان سال ۳۸۵ ق بعد از گذشت چهار سال از وفات صدوق در طوس خراسان چشم به جهان گشود و در ۲۳ سالگی، در سال ۴۰۸ ق به بغداد هجرت نمود و از محضر عالمان بزرگی چون شیخ مفید و ابن غضائری و نجاشی و سید مرتضی علم الهدی استفاده فراوان برد و پس از درگذشت سید مرتضی به عنوان مرجع دینی مستقل مورد توجه شیعیان قرار گرفت و زعامت دینی آنان را عهده‌دار شد. او در کرخ بغداد به عنوان مرجع عامه امامیه، مشکل گشای امور دینی همه شیعیان شناخته شد تا جایی که از سوی خلیفه عباسی القائم بامرالله بر کرسی تدریس فقه و کلام نشست و آوازه علمی او، تمام اقصا نقاط دنیای اسلام آن روز را فرا گرفت.
در حمله طغرل بیک سلجوقی به کرخ بغداد، کتابخانه طوسی به آتش کشیده شد. این کتابخانه بزرگ که ده‌ها هزار جلد کتاب در آن گردیده بود، همراه با نسخه‌های دست‌نویس، همگی به خاکستر تبدیل شد و به همین علت او مجبور شد در سال ۴۴۹ق به نجف اشرف هجرت کند و حوزه علمیه آنجا را تأسیس نماید. او با پشتکار و ایمان به بازنویسی آثار از بین رفته خویش پرداخت و آثار پر ارزشی از خود بر جای نهاد. مهم‌ترین کتاب‌های طوسی عبارتند از: المبسوط، الخلاف و النهایة در فقه و تهذیب الاحکام و الاستبصار در حدیث و تمهید الاصول و تلخیص الشافی در علم کلام و اختیار معرفة الرجال در علم رجال و التبیان فی تفسیر القرآن در تفسیر قرآن.
در عظمت مقام علمی و فقاهتی طوسی همین بس که آثار فقهی او از زمان تألیف آنها تاکنون مأخذ و منبع معتبر و اثرگذار تمامی فقیهان شیعی و حتی مورد توجه عالمان اهل سنت بوده است. او نخستین فقیه امامی است که «فقه مقارن» را در حوزه نجف به صورت رسمی تدریس و مورد اهتمام قرار داد و در واقع می‌‌توان او را پرچمدار بزرگ «تقریب مذاهب» در دنیای اسلام دانست. در حدیث‌شناسی او همین بس که دو اثر از کتب اربعه شیعه یعنی «تهذیب» و «استبصار» از آن اوست. مجموعه آثار قلمی او را تا ۴۷ اثر برشمرده‌اند که تسلط کامل و احاطه او را بر علوم اسلامی به نمایش میگذارد و در واقع او، از نظر جامعیت علمی از نوادر روزگار است.
طوسی در ۲۲ محرم سال ۴۶۰ق در سن ۷۵ سالگی در نجف اشرف چشم از جهان فروبست و به سرای باقی شتافت و با اعمال صالح و آثار ماندگارش، جاودانه تاریخ گردید. بی‌گمان، طوسی در تألیف این تفسیر از همه منابع تفسیری، لغوی، حدیثی، تاریخی، فقهی و کلامی پیش از خود بهره برده است، به‌ویژه در نقل روایات تفسیری علاوه بر منقولات صحابه و تابعین به تفسیر طبری اهتمام ورزیده است. ارجاعات او در این تفسیر، نشانگر کمال استفاده او از آثار پیشینیان مخصوص تفسیر رمانی و ابومسلم بحر اصفهانی است.
به یقین، تفسیر تبیان نخستین تفسیر جامع شیعی است که در آن به قرائت، لغت، اشتقاق، ادب، فقه، کلام، بلاغت، حدیث و تفسیر قرآن با قرآن، توجه شده است. آثار مفسران پیش از طوسی معمولاً به یکی از جوانب تفسیر می‌پرداختند؛ در صورتی که در این اثر، اقوال گوناگون و نظریات مفسران پیشین در ضمن موضوعات مختلف به گونه مختصر اما جامع، دسته‌بندی شده و مفید ارائه شده است. در واقع تفسیر تبیان، پایه‌گذار تفسیر قرآن به صورت جامع برای مفسران بعد از خود گردیده که در آن شیوه تفسیر نویسی بر اساس «جامع نگری»، «نگاه اجتهادی» و «تحلیلی»، چراغ راه آیندگان شده است؛ تا جایی که اگر «تفسیر تبیان» نمی‌بود، تفسیر جامعی چون «مجمع البیان» به جامعه علمی و فرهنگی عرضه نمی‌شد. وی در مقدمه خود، این حقیقت را یادآور شده است که من به خواست خدای یکتا به گونه جامع و کوتاه، تمامی فنون و علوم تفسیری را در این اثر مدّ نظر داشته‌ام و بدان‌ها پرداخته‌ام، اما نه به گونه طولانی و خسته کننده و نه به شیوه کوتاه و مبهم، بی‌هیچ افراط و تفریطی راه میانه را برگزیده‌ام و این اثر را عرضه داشته‌ام.
او قرآن کریم را بزرگ‌ترین معجزه پیامبر اسلام(ص) و بهترین دلیل بر صدق نبوت او می‌داند و آن را بدون هیچ کم و زیادی، محفوظ از هر گونه تحریف میشمارد و روایات نقل شده درباره تحریف قرآن را، اخبار آحادی می‌داند که هیچ اثر علمی بر آنها مترتب نیست و اعراض از آنها را لازم و بر فرض صحت حدیث، تأویل آنها را ممکن دانسته است. آنگاه در دو فصل: فصلی در معرفت تفسیر قرآن و فصلی دیگر، در ذکر اسامی قرآن و نام سوره‌ها و آیات، به بحث پرداخته و نکات عالمانه و قابل توجهی را یادآور شده است.
شیوه او در تفسیر چنین است: نخست با عنوان «الحجّة» بحثی در قرائت آیات نموده و سپس با عنوان «الإعراب»، نکات ادبی را یادآور شده و آنگاه با عنوان «اللّغة» به بیان شناخت واژه‌ها و اشتقاق آنها پرداخته و با عنوان «المعنی و اللغة» یا گاهی «اللغة و التفسیر» یا «التفسیر» به توضیح و بیان مقصود آیات اهتمام ورزیده است. ولی در بیشتر موارد عنوان المعنی، القراءة، الإعراب، اللغة، التفسیر و النّزول را اتخاذ نموده است.
او در مسائل اختلافی، کمال ادب را رعایت نموده و بحث عالمانه مستدلّ و معقول را جایگزین هر گونه تندگویی و تعصب‌ورزی نموده است و هیچ گاه در مقام تحقیر و توهین دیگران برنیامده است و در تفسیر آیات الاحکام به مذاهب چهارگانه فقهی توجه نموده و سپس دیدگاه فقیهان امامیه را یادآور شده است. عمده امتیاز تفسیر تبیان، جامعیت تفسیری، ایجاز و اختصار مفید، ترتیب و تنسیق روشمندانه مطالب، پرهیز از نقل روایات اسرائیلیات و تحلیل معقول و منطقی آیات است[۲][۳]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورنده
طوسی ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
 |
این صفحه برای ابهام‌زدایی ایجاد شده است و پیوندهایی به صفحات گوناگون با نام‌‌های مشابه دارد. اگر یک پیوند داخلی شما را به اینجا هدایت کرده‌است، در صورت تمایل آن پیوند را برای اشارهٔ مستقیم به مقالهٔ مورد نظر تغییر دهید. |
پانویس
- ↑ شبکه جامع کتاب گیسوم
- ↑ التبیان، شیخ طوسی، بیروت، نشرة الأمیرة، ۱۴۳۱ق.
- ↑ کوشا، محمد علی، مقاله «تفسیر تبیان»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.