دولت نبطیان: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - '، -' به ' -')
خط ۸: خط ۸:


== مقدمه ==
== مقدمه ==
* قبل از میلاد، در منطقه شمال غربی [[جزیرة العرب]]، - حد فاصل [[موصل]] و [[فرات]] - ([[اردن]] کنونی)<ref>علی بن الحسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۲، ص۲۴۶؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۲۶۷-۲۶۸.</ref>، دولتی تشکیل شد که مانند [[اقوام]] جنوب [[عربستان]] [[تجارت]] می‌کردند. [[اعراب]]، این [[دولت]] را، "الحضر"<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۲، ص۱۸۱؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۷۱.</ref> و [[رومیان]]، آن را "پترا" می‌گفتند<ref>ابن فقیه همدانی، البلدان، ج، ۴، ص۱۷۸.</ref>.
* قبل از میلاد، در منطقه شمال غربی [[جزیرة العرب]] - حد فاصل [[موصل]] و [[فرات]] - ([[اردن]] کنونی)<ref>علی بن الحسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۲، ص۲۴۶؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۲۶۷-۲۶۸.</ref>، دولتی تشکیل شد که مانند [[اقوام]] جنوب [[عربستان]] [[تجارت]] می‌کردند. [[اعراب]]، این [[دولت]] را، "الحضر"<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۲، ص۱۸۱؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۷۱.</ref> و [[رومیان]]، آن را "پترا" می‌گفتند<ref>ابن فقیه همدانی، البلدان، ج، ۴، ص۱۷۸.</ref>.
* گفته شده است عده‌ای از "کلدانیان" (انباط)<ref>علی بن الحسین مسعودی، التنبیه و الإشراف، ص۸۲-۸۳.</ref> - مردمی ساکن بین [[بصره]] و [[کوفه]] -<ref>عمر فروخ، تاریخ الجاهلیه، ص۶۵؛ فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۸۷.</ref> در [[قرن ششم]] ق. م، با [[تصرف]] پترا - که بر سر راه‌های بازرگانی قرار داشت- آن را به عنوان پایتخت خویش برگزیدند<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۱۰–۵۳.</ref>. آنها در زمین‌هایشان کشت می‌کردند و به [[تجارت]] نیز می‌پرداختند<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۲۰.</ref>. آنها به یُمن راه‌های تجاری بزرگی که [[مصر]] و [[شام]] را به غزه و شهرهای فینیقیه متصل می‌کرد و نیز راه تجاری دیگری که از طریق خلیج به [[شهر]] پترا می‌رسید، به سرعت [[پیشرفت]] کردند<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۲۰.</ref>. آنها مصنوعات مسی و آهنی را به [[یمن]]، [[شام]] و یونان می‌بردند و کالاهای [[ایران]]، [[هند]] و ماورای [[هند]] را در [[مصر]]، [[شام]] و دیگر نقاط تجاری توزیع می‌کردند<ref>فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۸۷؛ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۲۰.</ref>.
* گفته شده است عده‌ای از "کلدانیان" (انباط)<ref>علی بن الحسین مسعودی، التنبیه و الإشراف، ص۸۲-۸۳.</ref> - مردمی ساکن بین [[بصره]] و [[کوفه]] -<ref>عمر فروخ، تاریخ الجاهلیه، ص۶۵؛ فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۸۷.</ref> در [[قرن ششم]] ق. م، با [[تصرف]] پترا - که بر سر راه‌های بازرگانی قرار داشت- آن را به عنوان پایتخت خویش برگزیدند<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۱۰–۵۳.</ref>. آنها در زمین‌هایشان کشت می‌کردند و به [[تجارت]] نیز می‌پرداختند<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۲۰.</ref>. آنها به یُمن راه‌های تجاری بزرگی که [[مصر]] و [[شام]] را به غزه و شهرهای فینیقیه متصل می‌کرد و نیز راه تجاری دیگری که از طریق خلیج به [[شهر]] پترا می‌رسید، به سرعت [[پیشرفت]] کردند<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۲۰.</ref>. آنها مصنوعات مسی و آهنی را به [[یمن]]، [[شام]] و یونان می‌بردند و کالاهای [[ایران]]، [[هند]] و ماورای [[هند]] را در [[مصر]]، [[شام]] و دیگر نقاط تجاری توزیع می‌کردند<ref>فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۸۷؛ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۲۰.</ref>.
*"دیودور سیسیلی" متوفای ۵۷ ق. م نخستین خبرها را از نبطیان، آورده است. او می‌نویسد: "نبطیان در حدود سال ۳۱۲ ق. م چنان قدرتی یافتند که طی دو [[جنگ]] برابر انتیکونوس، [[جانشین]] اسکندر در [[شام]] به [[پیروزی]] رسیدند"<ref>فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۹۱.</ref>.
*"دیودور سیسیلی" متوفای ۵۷ ق. م نخستین خبرها را از نبطیان، آورده است. او می‌نویسد: "نبطیان در حدود سال ۳۱۲ ق. م چنان قدرتی یافتند که طی دو [[جنگ]] برابر انتیکونوس، [[جانشین]] اسکندر در [[شام]] به [[پیروزی]] رسیدند"<ref>فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۹۱.</ref>.

نسخهٔ ‏۲۷ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۰۷

این مدخل زیرشاخهٔ بحث دولت‌های عرب جاهلی است. دولت نبطیان از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: دولت نبطیان در حدیث - دولت نبطیان در نهج البلاغه - دولت نبطیان در تاریخ اسلامی - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

  • قبل از میلاد، در منطقه شمال غربی جزیرة العرب - حد فاصل موصل و فرات - (اردن کنونی)[۱]، دولتی تشکیل شد که مانند اقوام جنوب عربستان تجارت می‌کردند. اعراب، این دولت را، "الحضر"[۲] و رومیان، آن را "پترا" می‌گفتند[۳].
  • گفته شده است عده‌ای از "کلدانیان" (انباط)[۴] - مردمی ساکن بین بصره و کوفه -[۵] در قرن ششم ق. م، با تصرف پترا - که بر سر راه‌های بازرگانی قرار داشت- آن را به عنوان پایتخت خویش برگزیدند[۶]. آنها در زمین‌هایشان کشت می‌کردند و به تجارت نیز می‌پرداختند[۷]. آنها به یُمن راه‌های تجاری بزرگی که مصر و شام را به غزه و شهرهای فینیقیه متصل می‌کرد و نیز راه تجاری دیگری که از طریق خلیج به شهر پترا می‌رسید، به سرعت پیشرفت کردند[۸]. آنها مصنوعات مسی و آهنی را به یمن، شام و یونان می‌بردند و کالاهای ایران، هند و ماورای هند را در مصر، شام و دیگر نقاط تجاری توزیع می‌کردند[۹].
  • "دیودور سیسیلی" متوفای ۵۷ ق. م نخستین خبرها را از نبطیان، آورده است. او می‌نویسد: "نبطیان در حدود سال ۳۱۲ ق. م چنان قدرتی یافتند که طی دو جنگ برابر انتیکونوس، جانشین اسکندر در شام به پیروزی رسیدند"[۱۰].
  • پترا در قرن اول میلاد، به علت حمایت‌های رومیان، به اوج قدرت و ثروت خود رسید[۱۱]. در این زمان، قلمرو حکومتشان از شمال عربستان تا دمشق بود[۱۲]؛ اما بعد از گذشت دو قرن از میلاد، کم‌کم پترا در سراشیبی سقوط قرار گرفت. زمانی که "بطلمیوس فیلادلفیوس" راه‌های تجاری دریای سرخ و بلاد حاره را در اختیار گرفت، تأثیرات بسیار سوئی بر اوضاع سیاسی جزیرة‌العرب گذاشت؛ زیرا در راه‌های خشکی، امکان تجارت با هند و آفریقا وجود نداشت[۱۳].
  • از سوی دیگر کم‌کم از مسیر کاروان‌های شرق به طرف مناطق شمالی به مرکزیت "تدمر"، تغییر جهت دادند [۱۴] و راه تجاری شمال و جنوب نیز به قسمت شرقی شبه‌جزیره منتقل شد [۱۵].
  • امپراتوری روم با تصرف شام، این دولت را به شدت دچار مخاطره کرد[۱۶]‌. آنجا بارها در معرض هجوم رومیان، به ویژه تراژان، امپراتور روم، واقع شد. برخی گفته‌اند[۱۷] سرانجام در سال ۱۰۵ م، تراژان، امپراتور روم به حکومت نبطیان خاتمه داد؛[۱۸] اما بسیاری از مورخان نیز این حملات را ناکام توصیف کرده‌اند. از ادامه حیات نبطیان تا زمان "شاپور بن اردشیر"سخن گفته و یادآور شده‌اند که آنها در پی هم‌پیمانی با دولت روم در سال ۲۳۵ م[۱۹] مغضوب ایرانیان شدند؛ از این رو شاپور، شاه ایران، در سال ۲۴۱ م به آن حمله برد[۲۰] و به عمر این دولت خاتمه داد[۲۱].
  • نبطیان از لحاظ فرهنگی به شدت تحت تأثیر یونانیان قرار داشتند. آنها علوم شایع را از یونانیان آموختند و نویسندگانشان به خط نبطی و یونانی نگارش می‌کردند[۲۲]. شهرهای مهم این دولت، علاوه بر پترا، "حجر"، "حشبون" و "جرش" بود[۲۳]. جرش، جایگاه "الهه ارتمیس" بود[۲۴][۲۵].

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. ↑ علی بن الحسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۲، ص۲۴۶؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۲۶۷-۲۶۸.
  2. ↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۲، ص۱۸۱؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۷۱.
  3. ↑ ابن فقیه همدانی، البلدان، ج، ۴، ص۱۷۸.
  4. ↑ علی بن الحسین مسعودی، التنبیه و الإشراف، ص۸۲-۸۳.
  5. ↑ عمر فروخ، تاریخ الجاهلیه، ص۶۵؛ فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۸۷.
  6. ↑ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۱۰–۵۳.
  7. ↑ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۲۰.
  8. ↑ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۲۰.
  9. ↑ فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۸۷؛ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۲۰.
  10. ↑ فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۹۱.
  11. ↑ فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۸۸.
  12. ↑ فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۹۲.
  13. ↑ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۲۱.
  14. ↑ فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۹۲.
  15. ↑ فلیپ حتی، تاریخ عرب، ج۱، ص۹۲.
  16. ↑ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۳۱.
  17. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۲۶۵.
  18. ↑ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۴۹.
  19. ↑ ابن فقیه همدانی، البلدان، ج۴، ص۱۷۸ (زیرنویس به نقل از الحضارات السامیه)؛ علی بن الحسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۲، ص۲۴۶-۲۴۷.
  20. ↑ ابن فقیه همدانی، البلدان، ج۴، ص۱۷۸.
  21. ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۴۷-۵۰؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۷۱-۷۲؛ بلعمی، تاریخنامه طبری، ج۱، ص۶۰۹.
  22. ↑ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۴۹-۵۲.
  23. ↑ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۶۶.
  24. ↑ جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ج۳، ص۶۷.
  25. ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، دولت‌های عرب جاهلی، فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۳۷۱-۳۷۳.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=دولت_نبطیان&oldid=1187643»