قدریه

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

قدریه کسانی بودند که قایل به تفویض امور به انسان بودند و مقصود از آنان معتزله است؛ آن گونه که شیخ مفید در کتاب الإفصاح تصریح کرده است که می‌توان به معتزله گفت که راه فراری برای اطلاق قدریه برایتان نیست. البته به کسانی که قایل به جبر هستند هم قدَری گفته می‌شود؛ ولی بیشتر به گروه اول که همان معتزله هستند، اطلاق می‌شود. کراجکی به اختلاف اطلاق واژه قدری بر هر یک از این دو گروه و نفی هر یک از خود، تصریح کرده است. ازآنجاکه روایات در مذمت قدریه از پیامبر (ص) رسیده، معتزله دوست ندارند به آنان قدریه اطلاق شود.

روایات در مذمت قدریه بیشتر است. نام آنان از زمان امام باقر (ع) مطرح بوده و مورد لعن و طرد واقع شده‌اند. ابوحمزه از امام باقر (ع) نقل می‌کند که فرمود: «از پنج گروه دوری نمایید: مرجئه، خوارج، قدریه، شامی و ناصبی. گفتم: نصب چیست؟ فرمود: کسی که چیزی را دوست بدارد و به خاطر آن، با افراد دشمنی کند».

امام صادق (ع) فرمود: «قدری‌ها مجوس این امت هستند و آنان می‌خواستند خدا را به عدل توصیف نمایند، پس او را از قدرت خود خارج کردند (در افعال فقط بندگان را مؤثر می‌دانند)». در روایتی دیگر امام صادق (ع) آنان را مورد لعن قرار داده است: «خداوند قدری‌ها را لعن کند، لعن کند خوارج را، خداوند لعن کند مرجئه را، خداوند لعن کند مرجئه را».

امام رضا (ع) نیز بر دوری از قدریه تکیه می‌کند و به یونس بن عبدالرحمان می‌فرماید: «ای یونس، نظر قدری‌ها را قبول نکن؛ زیرا قدری‌ها نه سخن اهل بهشت را می‌گویند و نه سخن اهل جهنم را و نه سخن ابلیس را».

در روایتی از امام باقر و صادق (ع) از توبه قدریه پرسیده می‌شود که با شرط اعاده زکات تأیید می‌گردد؛ نهی از ازدواج با قدریه هم وارد شده است. در روایتی که مربوط به امامت موسی بن جعفر (ع) است، از هر دو گروه یاد و از آنان ابراز تنفر شده است.

پرسش مستقیم

• قدریه چه فرقه‌ای بودند و چه باورهایی داشتند؟ (پرسش)

منابع

1. ذاکری، علی اکبر، سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه