پیشینه مسأله امامت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۱ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۲۸

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امامت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

موضوع امامت از همان روزهای آغازین بعثت و دعوت علنی به دین اسلام مطرح شد^[۱] اما بحث و گفتگو و نزاع در مسأله جانشینی پیامبر اکرم (ص)- به طور جدی و آشکار- بعد از ارتحال رسول خدا (ص) شدت گرفت. امام امیرالمؤمنین (ع) در نامه به اهل مصر بعد از تسبیح خداوند متعال و توصیف پیامبر اکرم (ص) می‌نویسد: «تَنَازَعَ الْمُسْلِمُونَ الْأَمْرَ مِنْ بَعْدِهِ»^[۲]. هنگامی که آن حضرت که درود خدا بر او باد از جهان رفت مسلمانان درباره خلافت و امارت پس از او به نزاع برخاستند.
نزاع پیرامون مسأله امامت به صورت جدی در تمام دوره‌ها ادامه داشته است و این خود شاهدی است بر اهتمام مسلمانان به موضوع امامت و جانشینی رسول خدا (ص)^[۳].
باتوجه به اهمیت ویژه امامت در معارف دینی، امامت پژوهی در بین دانشمندان امامیه سابقه قابل توجه یافته است. به گونه‌ای که- علاوه بر پرداختن به امامت در منابع تفسیری و حدیثی و تاریخی- از عصر امامان شیعه تاکنون تک نگاره‌های فراوانی نیز در این مسأله به رشته تحریر در آمده است^[۴].
ابن ندیم فهرست و نگار و کتاب ‌شناس معروف، علی‌ بن اسماعیل بن میثم تمار را نخستین فردی می‌داند که در باب امامت رساله‌ای نوشت و نام دو اثر از وی به نام‌های "الامامه" و "الاستحقاق" به میان می‌آورد. وی هشام بن حکم صحابی و شاگرد معروف امام صادق (ع) را از جمله دانشمندانی می‌داند که در امامت رساله‌های متعددی نگاشته است^[۵]. ابو جعفر احمد بن حسین صقیل کوفی از یاران امام صادق (ع) و امام کاظم (ع) و نیز خلیل بن احمد فراهیدی از اصحاب امام ششم (ع) رساله‌ای در امامت نوشته‌اند^[۶].
شمار فراوانی از عالمان شیعی در محبث امامت به تالیف رساله‌های مستقل همت گماشته‌اند همانند رساله عصمت از سید مرتضی و رساله فرق بین نبی و امام از شیخ مفید. در طبقات بعد نیز از این شیوه در اهتمام به مسأله‌ امامت دیده می‌شود و آثار ارزشمند خواجه طوسی و علامه حلی. در طبقات بعد نیز از این شیوه درا هتمام به مسأله امامت دیده می‌شود و آثار ارزشمند خواجه طوسی و علامه حلی و در دوره‌های بعد تالیفات میر سید حامد حسین و علامه امینی را می‌توان به عنوان نمونه‌ای از تراث علمی شیعه در موضوع امامت نام برد^[۷]

منابع

زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۱

پانویس

↑ ر. ک: امامت خاصه، حدیث الانذار.
↑ نهج البلاغه، نامه ۶۲.
↑ شهرستانی در ملل و نحل می‌گوید: و أعظم خلاف بين الأمّة خلاف الإمامة إذ ما سلّ سيف في الإسلام على قاعدة دينيّة مثل ما سلّ على الإمامة في كلّ زمان‏...؛ الملل و النحل، ج ۱، ص ۳۱.
↑ ر. ک: معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت که فهرستی از ۱۳۰۵۹ اثر درباره امامت به دست می‌دهد. و امامت پژوهی، ص ۲۲.
↑ ر. ک: الفهرست، ص ۳۲۷ (فن ۲، مقاله ۵).
↑ ر. ک: الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج ۱۵، ص ۲۷۳ و، ج ۲۰، ص ۳۹۰.
↑ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۱؛ ج5، ص18-19.

[1] ر. ک: امامت خاصه، حدیث الانذار.

[2] نهج البلاغه، نامه ۶۲.

[3] شهرستانی در ملل و نحل می‌گوید: و أعظم خلاف بين الأمّة خلاف الإمامة إذ ما سلّ سيف في الإسلام على قاعدة دينيّة مثل ما سلّ على الإمامة في كلّ زمان‏...؛ الملل و النحل، ج ۱، ص ۳۱.

[4] ر. ک: معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت که فهرستی از ۱۳۰۵۹ اثر درباره امامت به دست می‌دهد. و امامت پژوهی، ص ۲۲.

[5] ر. ک: الفهرست، ص ۳۲۷ (فن ۲، مقاله ۵).

[6] ر. ک: الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج ۱۵، ص ۲۷۳ و، ج ۲۰، ص ۳۹۰.

[7] زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۱؛ ج5، ص18-19.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 == مقدمه ==
-* موضوع [[امامت]] از همان روزهای آغازین [[بعثت]] و [[دعوت علنی]] به [[دین اسلام]] مطرح شد<ref>ر. ک: امامت خاصه، حدیث الانذار.</ref> اما بحث و [[گفتگو]] و [[نزاع]] در مسأله [[جانشینی پیامبر اکرم]] {{صل}}- به طور جدی و [[آشکار]]- بعد از [[ارتحال]] [[رسول خدا]] {{صل}} شدت گرفت. [[امام]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در [[نامه]] به [[اهل مصر]] بعد از [[تسبیح]] [[خداوند متعال]] و توصیف [[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌نویسد: {{متن حدیث|تَنَازَعَ الْمُسْلِمُونَ الْأَمْرَ مِنْ بَعْدِهِ}}<ref>نهج البلاغه، نامه ۶۲.</ref>. هنگامی که آن [[حضرت]] که [[درود]] [[خدا]] بر او [[باد]] از [[جهان]] رفت [[مسلمانان]] درباره [[خلافت]] و [[امارت]] پس از او به [[نزاع]] برخاستند.
+* موضوع [[امامت]] از همان روزهای آغازین [[بعثت]] و [[دعوت علنی]] به [[دین اسلام]] مطرح شد<ref>ر. ک: امامت خاصه، حدیث الانذار.</ref> اما بحث و [[گفتگو]] و [[نزاع]] در مسأله [[جانشینی پیامبر اکرم]] {{صل}}- به طور جدی و آشکار- بعد از [[ارتحال]] [[رسول خدا]] {{صل}} شدت گرفت. [[امام]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در [[نامه]] به [[اهل مصر]] بعد از [[تسبیح]] [[خداوند متعال]] و توصیف [[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌نویسد: {{متن حدیث|تَنَازَعَ الْمُسْلِمُونَ الْأَمْرَ مِنْ بَعْدِهِ}}<ref>نهج البلاغه، نامه ۶۲.</ref>. هنگامی که آن [[حضرت]] که [[درود]] [[خدا]] بر او [[باد]] از [[جهان]] رفت [[مسلمانان]] درباره [[خلافت]] و [[امارت]] پس از او به [[نزاع]] برخاستند.
 * [[نزاع]] پیرامون مسأله [[امامت]] به صورت جدی در تمام دوره‌ها ادامه داشته است و این خود شاهدی است بر اهتمام [[مسلمانان]] به موضوع [[امامت]] و [[جانشینی رسول خدا]] {{صل}}<ref>شهرستانی در ملل و نحل می‌گوید: {{عربی|و أعظم خلاف بين الأمّة خلاف الإمامة إذ ما سلّ سيف في الإسلام على قاعدة دينيّة مثل ما سلّ على الإمامة في كلّ زمان‏...}}؛ الملل و النحل، ج ۱، ص ۳۱.</ref>.
 * باتوجه به اهمیت ویژه [[امامت]] در [[معارف دینی]]، [[امامت]] پژوهی در بین [[دانشمندان]] [[امامیه]] سابقه قابل توجه یافته است. به گونه‌ای که- علاوه بر پرداختن به [[امامت]] در منابع تفسیری و [[حدیثی]] و [[تاریخی]]- از عصر [[امامان شیعه]] تاکنون تک نگاره‌های فراوانی نیز در این مسأله به رشته تحریر در آمده است<ref>ر. ک: معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت که فهرستی از ۱۳۰۵۹ اثر درباره امامت به دست می‌دهد. و امامت پژوهی، ص ۲۲.</ref>.